Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010
ΑΛΑΛΟΥΜ ΣΤΟΥΣ ΠΕΝΤΕ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ 2007: ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ ΕΥΘΥΝΩΝ, ΚΙ ΟΠΟΙΟΣ ΠΡΟΛΑΒΕΙ ΕΠΩΦΕΛΕΙΤΑΙ
Συμβάσεις, η χαρά του εργολάβου
«Ναρκοθετημένα» εξ αρχής αποδεικνύονται τα έργα στους πέντε αυτοκινητόδρομους, με τις συμβάσεις του 2007 να προκαλούν κομφούζιο ευθυνών, από το οποίο σπεύδουν να επωφεληθούν εργολάβοι, τράπεζες και Δημόσιο, προσπαθώντας ο καθένας να φορτώσει στους άλλους το «μουτζούρη».
Ετοιμοι να εγκαταλείψουν τα εργοτάξια εμφανίζονται οι κατασκευαστές, επικαλούμενοι καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις, τις αρχαιολογικές ανασκαφές, τις μετατοπίσεις των δικτύων κοινής ωφέλειας και τις εμπλοκές σε τμήματα που παρουσιάζουν αυξημένο οικολογικό ενδιαφέρον (Καϊάφας, περιοχή προστασίας αρκούδας κ.λπ.). Ποντάρουν σε προβλέψεις των συμβάσεων και διεκδικούν ρήτρες σε βάρος του Δημοσίου, συνολικού ύψους 500 εκατ. ευρώ.
Στο μέτωπο έχουν προσχωρήσει και οι τράπεζες, που προβάλλουν ως επιχείρημα τη μείωση της κυκλοφορίας στους εθνικούς δρόμους λόγω της οικονομικής κρίσης κατά 10 έως και 20% ανάλογα με τον αυτοκινητόδρομο, με βάση την οποία χαρακτηρίζουν επισφαλή τη χορήγηση των υπολειπόμενων δανείων προς τους εργολάβους. Να σημειωθεί, πάντως, ότι δεν υπάρχει κρατικός φορέας ελέγχου των διοδίων και εξετάζεται να επανασυσταθεί το Ταμείο Εθνικής Οδοποιίας, που είχε καταργηθεί το 2007, το οποίο θα ελέγχει το σύνολο των αυτοκινητόδρομων της χώρας (Εγνατία, Αττική οδός κ.λπ.).
Το υπουργείο Υποδομών έχει ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, οι οποίες ανανέμεται να ολοκληρωθούν τον Φεβρουάριο. Αριστα ενημερωμένη πηγή δεν απέκλεισε να φτάσουν έως την ακύρωση των συμβάσεων και την ολοκλήρωση των αυτοκινητόδρομων με το σύστημα των κλασικών δημόσιων έργων.
Αλλωστε οι συμβάσεις προβλέπουν, εκτός από τη δημόσια συμβολή, ιδιαίτερα υψηλή επιδότηση των εργολάβων για δύο αυτοκινητόδρομους που θεωρείται βέβαιο ότι θα έχουν χαμηλό κυκλοφοριακό φόρτο. Πρόκειται για την Κορίνθου-Τρίπολης-Καλαμάτας, με διακλάδωση προς Σπάρτη, και τον Ε-65 που ενώνει απευθείας τη Λαμία με την Εγνατία μέσω της δυτικής Θεσσαλίας. Μάλιστα, στην πρώτη περίπτωση τα έργα στο βασικό άξονα αναμένεται να ολοκληρωθούν στα τέλη του 2011 και θα απομένει το τμήμα Λεύκτρο-Σπάρτη, που δεν προβλέπεται να έχει υψηλή κυκλοφορία.
Η εξαίρεσή του από τον υπόλοιπο αυτοκινητόδρομο θα επιτρέψει την κατασκευή του ως δημόσιο έργο και θα απαλλάξει τον εθνικό κορβανά από την επιδότηση.
Προς το παρόν, πάντως, έχει προωθήσει τροπολογία που θεσπίζει ότι το Δημόσιο μπορεί να καταβάλει στους εργολάβους την κρατική συμμετοχή χωρίς να συνδέεται με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων, αποδεχόμενο εμμέσως τις αστοχίες των συμβάσεων. Ανεξάρτητα από την έκβαση των διαπραγματεύσεων, πρέπει να θεωρείται δεδομένη η μείωση των τιμών στα διόδια και η επιμήκυνση του χρόνου ολοκλήρωσης των έργων. Με το σημερινό σύστημα κατασκευής των έργων με τις συμβάσεις παραχώρησης, αυτό θα επιτευχθεί με παράταση του χρόνου εκχώρησης της εκμετάλλευσης των αυτοκινητόδρομων στα 35 χρόνια, έναντι 30 που προβλέπουν οι συμβάσεις.
Τριπλή αστοχία
Αμεσος στόχος του υπουργείου είναι να συμμαζέψει τις τρεις βασικές αστοχίες των συμβάσεων:
ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΙΣ. Στα τέλη του 2010 και η παραχώρηση των εκτάσεων για την κατασκευή των έργων μόλις ξεπέρασε το 55%. Είναι ενδεικτικό ότι το νέο τμήμα που παρακάμπτει τις επικίνδυνες στροφές της Υλίκης δεν μπορεί να δοθεί στην κυκλοφορία, γιατί αντιδρά ένας ιδιοκτήτης και έχει μπλοκάρει την κατασκευή του τελευταίου χιλιομέτρου. Οι συμβάσεις ορίζουν σαφώς ότι έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί μέσα σε δώδεκα μήνες από την έναρξη του χρόνου παραχώρησης, που σημαίνει ώς το καλοκαίρι του 2009. Γνώστης του θέματος μας αποκάλυψε ότι έως τότε δεν είχε οριστεί ούτε η πρώτη δικάσιμος για τον ορισμό της τιμής απαλλοτρίωσης. Το τελευταίο διάστημα έχουν επισπευσθεί οι διαδικασίες και, με σύστημα fast track ανάλογο με αυτό που ίσχυσε για τα ολουμπιακά έργα, όλοι οι χώροι θα παραδοθούν ώς το τέλος του 2011. Το κόστος των απαλλοτριώσεων υπολογίζεται σε 500 εκατ. ευρώ.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ. Οι συμβάσεις ορίζουν ότι σε περιοχές που αναμένεται να υπάρχουν σημαντικά ευρήματα, οι ανασκαφές θα ολοκληρώνονται μέσα σε έξι μήνες. Είναι χρόνος που δεν έχει σχέση με την ελληνική πραγματικότητα. Είναι ενδεικτικό ότι στην αρχαία Κόρινθο οι εργασίες διήρκεσαν πάνω από δύο χρόνια και ο δρόμος, που με τη σύμβαση έπρεπε να λειτουργεί από τα μέσα του 2010, δεν μπορεί να λειτουργήσει ούτε καν ως εργοτάξιο. Εχουν προχωρήσει οι συνομιλίες με το υπουργείο Πολιτισμού για να υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας και να ολοκληρώνονται οι εργασίες σε εύλογο χρονικό διάστημα.
ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ ΔΙΚΤΥΩΝ. Χωρίς να ρωτηθούν, δήμοι και δημόσιοι οργανισμοί επωμίστηκαν, με το νόμο, το κόστος της μετατόπισης δικτύων, κυρίως ύδρευσης και φωτισμού. Ως τώρα οι εργολάβοι έχουν πληρώσει για τα δίκτυα ύδρευσης των δήμων, που δεν έχουν σημαντικό κόστος. Τα πράγματα δυσκολεύουν με τους πυλώνες υψηλής τάσης της ΔΕΗ, που μπλοκάρουν τα έργα στην Κορίνθου-Πάτρας και στην Ιόνια οδό κοντά στα Γιάννενα. Το κόστος μετατόπισης ανέρχεται σε 60.000 ευρώ για κάθε πυλώνα και υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τους 25. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις δεν έχει ακόμη απαλλοτριωθεί ο νέος χώρος. Η ΔΕΗ έχει διαμηνύσει ότι είναι εταιρεία εισηγμένη στο χρηματιστήριο και δεν μπορεί να φορτώσει στους μετόχους έξοδα που δεν την αφορούν.
Τετραπλή εμπλοκή
Ο μεγάλος «πονοκέφαλος» στα έργα προέρχεται από τους κακούς σχεδιασμούς στους περισσότερους αυτοκινητόδρομους, που έχουν ως αποτέλεσμα την εμπλοκή των έργων σε τέσσερα σημεία:
ΚΑΪΑΦΑΣ. Τα έργα έχουν σταματήσει με παρέμβαση της Κομισιόν και του ΣτΕ σε μήκος 5 χλμ. ώστε να βρεθεί άλλη λύση για τη διέλευση των οχημάτων από τον προστατευόμενο βιότοπο. Με νέα απόφαση δόθηκε «απαγορευτικό» σε άλλα 20 χλμ. στην περιοχή της Ζαχάρως. Η πρόταση για ανατολική παράκαμψη συνεπάγεται αύξηση του κόστους κατά 100 εκατ. ευρώ. Δεν αποκλείεται η σύμβαση να περιοριστεί στο τμήμα Κόρινθος-Πάτρα και η υπόλοιπη διαδρομή ώς τον Πύργο και την Τσακώνα να προωθηθεί με χωριστό διαγωνισμό.
ΒΡΑΧΝΕΪΚΑ. Το κομμάτι των 12 χλμ. αμέσως μετά την Πάτρα διέρχεται μέσα από οικιστική περιοχή και έχει γίνει προσφυγή στο ΣτΕ ώστε να κατασκευαστεί σήραγγα.
ΚΛΟΚΟΒΑ. Πρόκειται για τμήμα 1,5 χλμ. στην Ιόνια οδό, στην Παλιοβούνα Αιτωλοακαρνανίας, κοντά στο Αντίρριο. Σε περίπτωση που το ΣτΕ απορρίψει τη σημερινή επιφανειακή διέλευση, η σήραγγα θα κοστίσει επιπλέον 100 εκατ. ευρώ.
ΑΡΚΟΥΔΑ. Για να προστευθεί το ενδιαίτημα της αρκούδας στο τελευταίο κομμάτι του Ε-65 κοντά στην Εγνατία, είχαν προβλεφθεί επιπλέον 120 εκατ. ευρώ. Το ΣτΕ έχει επιβάλει αναστολή έργων σε μήκος 25 χλμ. Να σημειωθεί ότι είναι τα μόνα διαθέσιμα εργοτάξια του αυτοκινητόδρομου, στο υπόλοιπο τμήμα μπορούν να προχωρήσουν τα έργα, αλλά έχουν γίνει ελάχιστες απαλλοτριώσεις. Με αυτή την εξέλιξη, το υπουργείο προσανατολίζεται σε νέα χάραξη, που είναι μικρότερη και μακριά από το βιότοπο της αρκούδας. Είναι η μόνη αλλαγή σε αυτοκινητόδρομο που θα φέρει μείωση του κόστους.
«Δημοπράτησαν παγιδευμένα έργα», δήλωσε στην «Ε» ο υφυπουργός Υποδομών Γ. Μαγκριώτης και υποσχέθηκε ότι «η πολιτική ηγεσία θα δώσει μάχη για να υπερασπιστεί τους αυτοκινητόδρομους, να μειωθούν οι τιμές στα διόδια και ο αριθμός των σταθμών, που είναι πολύ πυκνοί». Παραδέχθηκε ότι τα διόδια είναι τσουχτερά λόγω του ότι το Δημόσιο θα εισπράττει από το 2014 έως το 2037 από 40 έως και 90% της τιμής. Εξαίρεση αποτελεί η Κορίνθου-Πατρών-Πύργου, στην οποία, άγνωστο για ποιους λόγους, το Δημόσιο θα αρχίσει να εισπράττει από το 2021. *
