Σε κρίσιμη καμπή οι συμβάσεις παραχώρησης
AXIA PLUS
Τα οδικά έργα είναι στον "αέρα", εξ ου και Δημόσιο, κοινοπραξίες και τράπεζες θα καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είτε για να λύσουν τα προβλήματα, είτε για να… φθάσουν στα άκρα - Διόδια, διάρκεια, όροι, και κίνδυνοι "ναυαγίων".
Iδιαίτερα κρίσιμο για την πορεία των 5 οδικών συμβάσεων παραχώρησης είναι το αμέσως προσεχές διάστημα, καθώς στους επόμενους μήνες αναμένεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο για το αν τελικά θα ξεπερασθούν… αλά "fast track" τα προβλήματα, αν θα οδεύσουν στη Βουλή προς επαναδιαπραγμάτευση, αν θα έχουμε νέα "ναυάγια" τύπου Υποθαλάσσιας Αρτηρίας Θεσσαλονίκης, αν οι "αμαρτίες" που κουβαλούν από παλιά αυτά τα projects τελικά θα λυθούν, ή θα τινάξουν στον αέρα τα έργα και θα ζημιώσουν το κράτος με ποινικές ρήτρες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, οι εμπλεκόμενες πλευρές, δηλαδή το υπουργείο Υποδομών, οι εργολάβοι και οι τράπεζες, θα κληθούν να βρούνε μια κοινή λύση για τα εξ αρχής προβληματικά, όπως αποδείχθηκε, έργα των πέντε αυτοκινητόδρομων, που, αν και οι συμβάσεις υπεγράφησαν το 2007, εντούτοις 3 με 3,5 έτη μετά ακόμα "καρκινοβατούν", με τις διάφορες πλευρές να επιχειρούν να φορτώσουν τις ευθύνες η μία στην άλλη.
Τα έργα είναι στον "αέρα"
Στον τομέα των οδικών έργων που "τρέχουν" (Κόρινθος-Πάτρα, Ιόνια Οδός, Ε 65, Μαλιακός-Κλειδί, Κόρινθος-Τρίπολη) κατά βάση αποδείχθηκε ότι οι περισσότερες συμβάσεις ήταν "τρύπιες", με σαθρές μελέτες, με προβλήματα που σχετίζονταν με απαλλοτριώσεις, αρχαιολογία, μετατοπίσεις δικτύων, περιβαλλοντικούς όρους, χρηματοδοτήσεις κ.λπ.
Έχουμε δε φθάσει στο σημείο η παραχώρηση των εκτάσεων για την κατασκευή των έργων μόλις να ξεπερνά στην καλύτερη των περιπτώσεων το 55%, ενώ οι συμβάσεις όριζαν ότι έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί μέσα σε δώδεκα μήνες από την έναρξη του χρόνου παραχώρησης, δηλαδή εδώ και 1,5 με 2 χρόνια. Το τελευταίο διάστημα έχουν επισπευσθεί οι διαδικασίες με σύστημα fast track, ανάλογο με αυτό που ίσχυσε για τα ολυμπιακά έργα.
Ενώ ήδη υπάρχουν εμπλοκές στη λίμνη Καϊάφα, όπου τα έργα έχουν σταματήσει με παρέμβαση της Κομισιόν και του ΣτΕ ώστε να βρεθεί άλλη λύση για τη διέλευση των οχημάτων από τον προστατευόμενο βιότοπο, στα Βραχνέικα στην Πάτρα, σε κομμάτι στην Ιόνια Οδό, στο τελευταίο κομμάτι του Ε 65 κοντά στην Εγνατία, όπου το ΣτΕ έχει επιβάλει αναστολή έργων για περιβαλλοντικούς λόγους. Τυχόν δε αλλαγές στους σχεδιασμούς θα στοιχίσουν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ παραπάνω. Επί της ουσίας, τα έργα είναι στον "αέρα".
Τι είπε ο κ. Ρέππας
Ο κ. Ρέππας, κατά τη διάρκεια πρόσφατης ομιλίας του στη Βουλή για τη συζήτηση του προϋπολογισμού, σημείωσε χαρακτηριστικά ότι "υποεκτιμήθηκαν στοιχεία, όπως οι χρόνοι απαλλοτρίωσης, οι χρόνοι αρχαιολογικών ερευνών, τα προβλήματα αδειοδοτήσεων κ.ά., που στο είδος αυτών των συμβάσεων με την εμπλοκή δανειστριών τραπεζών, παραχωρησιούχων, κατασκευαστών και χρηστών δημιουργούν εκρηκτικές διαχειριστικές συνθήκες, θέτοντας σε κίνδυνο τη δυνατότητα υλοποίησής τους. Οι περισσότερες από αυτές τις συμβάσεις βρίσκονται σε καθυστέρηση, τμήματά τους δεν μπορούν καν να ξεκινήσουν, ενώ έπρεπε να βρίσκονται στο τελικό στάδιο ολοκλήρωσης. Ο συνδυασμός της διεθνούς οικονομικής κρίσης, της ανόδου των επιτοκίων και των προβλημάτων ρευστότητας τραπεζών και εταιρειών εντείνει ακόμα περισσότερο τα προβλήματα"...
"Φωνάζουν" οι εργολάβοι
Οι δε κατασκευαστές, "πατώντας" πάνω σε αυτές τις αστοχίες, κατά καιρούς δήλωναν έτοιμοι μέχρι και να εγκαταλείψουν τα εργοτάξια, αν και κάτι τέτοιο, τουλάχιστον για κάποιους οδικούς άξονες, δεν φαντάζει ως πιθανό, αν και για κάποια projects ίσως να μην ενοχλούσε τους παραχωρησιούχους η εμφάνιση μιας… διεξόδου διαφυγής. Μάλιστα, διεκδικούν ρήτρες σε βάρος του Δημοσίου συνολικού ύψους 500 εκατ. ευρώ. Θυμίζουμε ότι για το "ναυάγιο" της Υποθαλάσσιας Αρτηρίας της Θεσσαλονίκης ο ανάδοχος διεκδίκησε αποζημίωση 300-400 εκατ. ευρώ και το δικαστήριο του επιδίκασε 68 εκατ. ευρώ, σχεδόν όσα θα κατέβαλε το Δημόσιο αν κατασκευαζόταν το έργο.
Τράπεζες και εργολάβοι διαμηνύουν ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει, τα χρηματοοικονομικά μοντέλα έχουν ξεπεραστεί από τη στιγμή που τα έργα εμφανίζουν σοβαρές αλλαγές και μεγάλα προβλήματα και ζητούν να επισπευσθούν οι διαδικασίες με τις απαλλοτριώσεις και τα άλλα "αγκάθια".
Τα διόδια και η επέκταση των συμβάσεων
Όσον δε αφορά στο "φλέγον θέμα" των διοδίων, οι κατασκευαστές σαφώς και δεν επιθυμούν να μειωθεί το δικό τους μερίδιο, ούτε να υπάρξει ραγδαία αποκλιμάκωση, της τάξεως του 30% για παράδειγμα, σχετικά με το μελλοντικό κομμάτι των εσόδων του Δημοσίου, καθώς ανησυχούν για το ενδεχόμενο κινδύνου της βιωσιμότητας των συμβάσεων. Πάντως, ίσως να "βάλουν νερό στο κρασί τους" εφόσον προκύψει κάποιο… σημαντικό bonus, κάποιο αντισταθμιστικό… δέλεαρ για αυτούς, ήτοι, μια επέκταση των συμβάσεων κατά τουλάχιστον 5 με 10 χρόνια, αναλόγως του έργου. Όπως επιθυμούν να πετύχουν και με την υφιστάμενη σύμβαση της Αττικής Οδού, την οποία εσχάτως το Δημόσιο έδειχνε να "ξεψαχνίζει" προκειμένου να διαπιστώσει αν πληρούνται οι όροι ώστε να επιστραφεί νωρίτερα στο κράτος η διαχείριση του οδικού άξονα, δίχως για την ώρα να έχει προκύψει κάτι.
Ανήσυχες οι τράπεζες
Πάντως, την ανησυχία τους εκφράζουν και οι τράπεζες που χρηματοδοτούν τα μεγάλα αυτά projects, που συνολικά έχουν προϋπολογισμό περί τα 7-8 δισ. ευρώ. Οι πιστώτριες, βλέποντας τις καθυστερήσεις στην προώθηση των έργων, που σημαίνει ότι δεν προχωρούν με πιο γοργούς ρυθμούς και οι τοποθετήσεις νέων σταθμών διοδίων, χαρακτηρίζουν πλέον επισφαλή τη χορήγηση των υπολειπόμενων δανείων προς τους εργολάβους, ενώ εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το χρηματοοικονομικό σκέλος των συμβάσεων.
Μάλιστα, πλέον προβάλλουν ως επιχείρημα τη μείωση της κυκλοφορίας στους εθνικούς δρόμους λόγω της οικονομικής κρίσης έως και 20% και κάποιες έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι εάν δεν δοθούν λύσεις θα σκεφτούν ακόμα και το ενδεχόμενο αποχώρησής τους από τη χρηματοδότηση των έργων.
Σχεδιάζει επαναδιαπραγματεύσεις το υπ. Υποδομών;
Από την πλευρά του, το υπουργείο Υποδομών είναι αλήθεια ότι βρήκε αυτές τις συμβάσεις μαζί με τα προβλήματα. Πάντως, εδώ και μήνες είχε… διαμηνύσει ότι θα επαναφέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αυτές τις συμβάσεις, με σκοπό να εξεταστούν οι όροι, οι μελέτες, τα διόδια, η διάρκεια κ.λπ., δίχως όμως ακόμα να έχουν ληφθεί αποφάσεις.
Φαίνεται, πάντως, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι εσχάτως οι αρμόδιοι φέρονται να είναι σε επαφές με τις κοινοπραξίες, ότι έχει την πρόθεση τη νέα χρονιά να εντείνει τις διαπραγματεύσεις με τους εμπλεκόμενους, να "ακουμπήσει" με μεγαλύτερη σπουδή το θέμα των "τσουχτερών" διοδίων με σκοπό τη μείωσή τους κατά περίπου 20% με 30%.
Υπενθυμίζεται ότι παλιότερα στελέχη του υπουργείου σημείωναν ότι, εάν βρεθούν προ αδιεξόδου κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ενδέχεται όχι μόνο να φέρουν τις συμβάσεις στη Βουλή με σκοπό την αλλαγή όρων τους, αλλά ακόμα και να τις ακυρώσουν. Ή και να ολοκληρώσουν τμήματα των αυτοκινητόδρομων που έχουν "παγώσει" ως δημόσια έργα. Και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει είτε σε κομμάτια οδικών αξόνων, είτε ακόμα και για ολόκληρο έργο, όπως για παράδειγμα στον Ε 65 (θα συνδέει τη Λαμία με την Εγνατία) που έχει μεγάλα προβλήματα (απαλλοτριώσεις, περιβαλλοντικά κ.λπ.) και μάλιστα προβλέπεται λόγω χαμηλής κυκλοφορίας να επιδοτηθεί και από το Δημόσιο, εάν τελικά δεν προκύψει κάποιο "ναυάγιο" του project.
Οι δε πληροφορίες αναφέρουν ότι στο υπ. Υποδομών σχεδιάζουν ένα ευρύτερο πλάνο… επαναδιαπραγμάτευσης των έργων, με ανατροπές στο τεχνικό και χρηματοοικονομικό σκέλος των συμβάσεων, με έλεγχο των εσόδων κ.λπ. Άλλωστε, η πρόσφατη ομιλία του κ. Ρέππα στη Βουλή, όπου αναφέρθηκε στα προβλήματα των συμβάσεων, για κάποιους "φωτογράφισε" επικείμενες ανατροπές, ή έστω τη διάθεση του υπουργείου να εντείνει τις διαπραγματεύσεις.
AXIA PLUS
Τα οδικά έργα είναι στον "αέρα", εξ ου και Δημόσιο, κοινοπραξίες και τράπεζες θα καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είτε για να λύσουν τα προβλήματα, είτε για να… φθάσουν στα άκρα - Διόδια, διάρκεια, όροι, και κίνδυνοι "ναυαγίων".
Iδιαίτερα κρίσιμο για την πορεία των 5 οδικών συμβάσεων παραχώρησης είναι το αμέσως προσεχές διάστημα, καθώς στους επόμενους μήνες αναμένεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο για το αν τελικά θα ξεπερασθούν… αλά "fast track" τα προβλήματα, αν θα οδεύσουν στη Βουλή προς επαναδιαπραγμάτευση, αν θα έχουμε νέα "ναυάγια" τύπου Υποθαλάσσιας Αρτηρίας Θεσσαλονίκης, αν οι "αμαρτίες" που κουβαλούν από παλιά αυτά τα projects τελικά θα λυθούν, ή θα τινάξουν στον αέρα τα έργα και θα ζημιώσουν το κράτος με ποινικές ρήτρες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, οι εμπλεκόμενες πλευρές, δηλαδή το υπουργείο Υποδομών, οι εργολάβοι και οι τράπεζες, θα κληθούν να βρούνε μια κοινή λύση για τα εξ αρχής προβληματικά, όπως αποδείχθηκε, έργα των πέντε αυτοκινητόδρομων, που, αν και οι συμβάσεις υπεγράφησαν το 2007, εντούτοις 3 με 3,5 έτη μετά ακόμα "καρκινοβατούν", με τις διάφορες πλευρές να επιχειρούν να φορτώσουν τις ευθύνες η μία στην άλλη.
Τα έργα είναι στον "αέρα"
Στον τομέα των οδικών έργων που "τρέχουν" (Κόρινθος-Πάτρα, Ιόνια Οδός, Ε 65, Μαλιακός-Κλειδί, Κόρινθος-Τρίπολη) κατά βάση αποδείχθηκε ότι οι περισσότερες συμβάσεις ήταν "τρύπιες", με σαθρές μελέτες, με προβλήματα που σχετίζονταν με απαλλοτριώσεις, αρχαιολογία, μετατοπίσεις δικτύων, περιβαλλοντικούς όρους, χρηματοδοτήσεις κ.λπ.
Έχουμε δε φθάσει στο σημείο η παραχώρηση των εκτάσεων για την κατασκευή των έργων μόλις να ξεπερνά στην καλύτερη των περιπτώσεων το 55%, ενώ οι συμβάσεις όριζαν ότι έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί μέσα σε δώδεκα μήνες από την έναρξη του χρόνου παραχώρησης, δηλαδή εδώ και 1,5 με 2 χρόνια. Το τελευταίο διάστημα έχουν επισπευσθεί οι διαδικασίες με σύστημα fast track, ανάλογο με αυτό που ίσχυσε για τα ολυμπιακά έργα.
Ενώ ήδη υπάρχουν εμπλοκές στη λίμνη Καϊάφα, όπου τα έργα έχουν σταματήσει με παρέμβαση της Κομισιόν και του ΣτΕ ώστε να βρεθεί άλλη λύση για τη διέλευση των οχημάτων από τον προστατευόμενο βιότοπο, στα Βραχνέικα στην Πάτρα, σε κομμάτι στην Ιόνια Οδό, στο τελευταίο κομμάτι του Ε 65 κοντά στην Εγνατία, όπου το ΣτΕ έχει επιβάλει αναστολή έργων για περιβαλλοντικούς λόγους. Τυχόν δε αλλαγές στους σχεδιασμούς θα στοιχίσουν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ παραπάνω. Επί της ουσίας, τα έργα είναι στον "αέρα".
Τι είπε ο κ. Ρέππας
Ο κ. Ρέππας, κατά τη διάρκεια πρόσφατης ομιλίας του στη Βουλή για τη συζήτηση του προϋπολογισμού, σημείωσε χαρακτηριστικά ότι "υποεκτιμήθηκαν στοιχεία, όπως οι χρόνοι απαλλοτρίωσης, οι χρόνοι αρχαιολογικών ερευνών, τα προβλήματα αδειοδοτήσεων κ.ά., που στο είδος αυτών των συμβάσεων με την εμπλοκή δανειστριών τραπεζών, παραχωρησιούχων, κατασκευαστών και χρηστών δημιουργούν εκρηκτικές διαχειριστικές συνθήκες, θέτοντας σε κίνδυνο τη δυνατότητα υλοποίησής τους. Οι περισσότερες από αυτές τις συμβάσεις βρίσκονται σε καθυστέρηση, τμήματά τους δεν μπορούν καν να ξεκινήσουν, ενώ έπρεπε να βρίσκονται στο τελικό στάδιο ολοκλήρωσης. Ο συνδυασμός της διεθνούς οικονομικής κρίσης, της ανόδου των επιτοκίων και των προβλημάτων ρευστότητας τραπεζών και εταιρειών εντείνει ακόμα περισσότερο τα προβλήματα"...
"Φωνάζουν" οι εργολάβοι
Οι δε κατασκευαστές, "πατώντας" πάνω σε αυτές τις αστοχίες, κατά καιρούς δήλωναν έτοιμοι μέχρι και να εγκαταλείψουν τα εργοτάξια, αν και κάτι τέτοιο, τουλάχιστον για κάποιους οδικούς άξονες, δεν φαντάζει ως πιθανό, αν και για κάποια projects ίσως να μην ενοχλούσε τους παραχωρησιούχους η εμφάνιση μιας… διεξόδου διαφυγής. Μάλιστα, διεκδικούν ρήτρες σε βάρος του Δημοσίου συνολικού ύψους 500 εκατ. ευρώ. Θυμίζουμε ότι για το "ναυάγιο" της Υποθαλάσσιας Αρτηρίας της Θεσσαλονίκης ο ανάδοχος διεκδίκησε αποζημίωση 300-400 εκατ. ευρώ και το δικαστήριο του επιδίκασε 68 εκατ. ευρώ, σχεδόν όσα θα κατέβαλε το Δημόσιο αν κατασκευαζόταν το έργο.
Τράπεζες και εργολάβοι διαμηνύουν ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει, τα χρηματοοικονομικά μοντέλα έχουν ξεπεραστεί από τη στιγμή που τα έργα εμφανίζουν σοβαρές αλλαγές και μεγάλα προβλήματα και ζητούν να επισπευσθούν οι διαδικασίες με τις απαλλοτριώσεις και τα άλλα "αγκάθια".
Τα διόδια και η επέκταση των συμβάσεων
Όσον δε αφορά στο "φλέγον θέμα" των διοδίων, οι κατασκευαστές σαφώς και δεν επιθυμούν να μειωθεί το δικό τους μερίδιο, ούτε να υπάρξει ραγδαία αποκλιμάκωση, της τάξεως του 30% για παράδειγμα, σχετικά με το μελλοντικό κομμάτι των εσόδων του Δημοσίου, καθώς ανησυχούν για το ενδεχόμενο κινδύνου της βιωσιμότητας των συμβάσεων. Πάντως, ίσως να "βάλουν νερό στο κρασί τους" εφόσον προκύψει κάποιο… σημαντικό bonus, κάποιο αντισταθμιστικό… δέλεαρ για αυτούς, ήτοι, μια επέκταση των συμβάσεων κατά τουλάχιστον 5 με 10 χρόνια, αναλόγως του έργου. Όπως επιθυμούν να πετύχουν και με την υφιστάμενη σύμβαση της Αττικής Οδού, την οποία εσχάτως το Δημόσιο έδειχνε να "ξεψαχνίζει" προκειμένου να διαπιστώσει αν πληρούνται οι όροι ώστε να επιστραφεί νωρίτερα στο κράτος η διαχείριση του οδικού άξονα, δίχως για την ώρα να έχει προκύψει κάτι.
Ανήσυχες οι τράπεζες
Πάντως, την ανησυχία τους εκφράζουν και οι τράπεζες που χρηματοδοτούν τα μεγάλα αυτά projects, που συνολικά έχουν προϋπολογισμό περί τα 7-8 δισ. ευρώ. Οι πιστώτριες, βλέποντας τις καθυστερήσεις στην προώθηση των έργων, που σημαίνει ότι δεν προχωρούν με πιο γοργούς ρυθμούς και οι τοποθετήσεις νέων σταθμών διοδίων, χαρακτηρίζουν πλέον επισφαλή τη χορήγηση των υπολειπόμενων δανείων προς τους εργολάβους, ενώ εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το χρηματοοικονομικό σκέλος των συμβάσεων.
Μάλιστα, πλέον προβάλλουν ως επιχείρημα τη μείωση της κυκλοφορίας στους εθνικούς δρόμους λόγω της οικονομικής κρίσης έως και 20% και κάποιες έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι εάν δεν δοθούν λύσεις θα σκεφτούν ακόμα και το ενδεχόμενο αποχώρησής τους από τη χρηματοδότηση των έργων.
Σχεδιάζει επαναδιαπραγματεύσεις το υπ. Υποδομών;
Από την πλευρά του, το υπουργείο Υποδομών είναι αλήθεια ότι βρήκε αυτές τις συμβάσεις μαζί με τα προβλήματα. Πάντως, εδώ και μήνες είχε… διαμηνύσει ότι θα επαναφέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αυτές τις συμβάσεις, με σκοπό να εξεταστούν οι όροι, οι μελέτες, τα διόδια, η διάρκεια κ.λπ., δίχως όμως ακόμα να έχουν ληφθεί αποφάσεις.
Φαίνεται, πάντως, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι εσχάτως οι αρμόδιοι φέρονται να είναι σε επαφές με τις κοινοπραξίες, ότι έχει την πρόθεση τη νέα χρονιά να εντείνει τις διαπραγματεύσεις με τους εμπλεκόμενους, να "ακουμπήσει" με μεγαλύτερη σπουδή το θέμα των "τσουχτερών" διοδίων με σκοπό τη μείωσή τους κατά περίπου 20% με 30%.
Υπενθυμίζεται ότι παλιότερα στελέχη του υπουργείου σημείωναν ότι, εάν βρεθούν προ αδιεξόδου κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ενδέχεται όχι μόνο να φέρουν τις συμβάσεις στη Βουλή με σκοπό την αλλαγή όρων τους, αλλά ακόμα και να τις ακυρώσουν. Ή και να ολοκληρώσουν τμήματα των αυτοκινητόδρομων που έχουν "παγώσει" ως δημόσια έργα. Και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει είτε σε κομμάτια οδικών αξόνων, είτε ακόμα και για ολόκληρο έργο, όπως για παράδειγμα στον Ε 65 (θα συνδέει τη Λαμία με την Εγνατία) που έχει μεγάλα προβλήματα (απαλλοτριώσεις, περιβαλλοντικά κ.λπ.) και μάλιστα προβλέπεται λόγω χαμηλής κυκλοφορίας να επιδοτηθεί και από το Δημόσιο, εάν τελικά δεν προκύψει κάποιο "ναυάγιο" του project.
Οι δε πληροφορίες αναφέρουν ότι στο υπ. Υποδομών σχεδιάζουν ένα ευρύτερο πλάνο… επαναδιαπραγμάτευσης των έργων, με ανατροπές στο τεχνικό και χρηματοοικονομικό σκέλος των συμβάσεων, με έλεγχο των εσόδων κ.λπ. Άλλωστε, η πρόσφατη ομιλία του κ. Ρέππα στη Βουλή, όπου αναφέρθηκε στα προβλήματα των συμβάσεων, για κάποιους "φωτογράφισε" επικείμενες ανατροπές, ή έστω τη διάθεση του υπουργείου να εντείνει τις διαπραγματεύσεις.
