«ΚΥΡΙΟΙ, ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΞΑΝΑ-ΕΠΤΩΧΕΥΣΑΜΕΝ»
Ι.Γ. , Οικονομολόγος- Αναλυτής, μέλος του Κινήματος ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ
Η υφιστάμενη άθλια κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει δεν αποτελεί καινοτομία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της μετεπαναστατικής ιστορίας μας μαστιζόμαστε από τον μαγικό συνδυασμό λανθασμένης δημοσιονομικής πολιτικής, πολιτικής διαφθοράς, επαχθών δανείων για την εξυπηρέτηση της μεγαλοαστικής τάξης και γενικότερα πολιτικών που προσανατολίζονται προς την συγκέντρωση πλούτου από τα ανώτατα εισοδηματικά κλιμάκια εντείνοντας τις κοινωνικές αντιθέσεις. Κάνοντας μια σύντομη ανασκόπηση της σύγχρονης ιστορίας μας είναι φανερό ότι ούτε από τα λάθη μας έχουμε μάθει, ούτε προσπαθούμε μέσα από τις στάχτες μας να αναγεννηθούμε.
Τα περιβόητα «δάνεια της ανεξαρτησίας» που συνάφθηκαν το 1824 και 1825, με επαχθείς όρους, εξυπηρέτησαν τους τόκους και τις προμήθειες προς τους πιστωτές και όχι την επανάσταση. Επιπλέον υποθήκευσαν τα « εθνικά κτήματα» που είχαν εγκαταλειφθεί από τους Τούρκους ιδιοκτήτες τους. Η επιβολή του Όθωνα το 1832 ως αρχηγό του νέου κράτους και η ίδια πολιτική σύναψης νέων δανείων που ακολούθησε δεν επέφεραν την πολυπόθητη οικονομική άνθηση καθώς τα χρήματα σπαταλήθηκαν στο στρατό, την κρατική γραφειοκρατία και την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων με αποτέλεσμα να καταλήξουμε για άλλη μια φορά στην επίσημη πτώχευση.
Πριν από λίγες ημέρες ήταν η επέτειος της ανακοίνωσης από τον Χαρίλαο Τρικούπη του περίφημου «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» στις 10 Δεκεμβρίου 1893, που άνοιξε τον δρόμο για την έλευση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου(ΔΟΕ) το 1898, ενός οργάνου παρεμφερούς του σημερινού ΔΝΤ, που είχε ως στόχο την αποπληρωμή των χρεών της Ελλάδος προς τους πιστωτές της (τις Μεγάλες Δυνάμεις)
Προβλέπονταν εν συντομία τα εξής:
1. Χορήγηση δανείου πολεμικών επανορθώσεων (από τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο το 1897). Η Ελλάδα όφειλε αποζημιώσεις στην Τουρκία μετά την ήττα της στον προαναφερθέντα πόλεμο. Επίσης χορήγηση «οικονομικού δανείου» για το κρατικό χρέος, το έλλειμμα του δημοσίου κ.λ.π.
2. Υποθήκευση φορολογικών εσόδων ώστε να εξασφαλισθεί η αποπληρωμή των δανείων
3. Αναδιάρθρωση του χρέους
Το 1929 ξεσπάει η παγκόσμια οικονομική κρίση ύστερα από το κραχ του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Η κρίση είχε άμεσες συνέπειες στην οικονομία της Ελλάδας. Οι εξαγωγές καπνού, που είχε υποκαταστήσει τη σταφίδα ως κύριο εξαγωγικό προϊόν, μειώθηκαν δραματικά εξαιτίας της γερμανικής ύφεσης. Η Γερμανία αποτελούσε τον κύριο εισαγωγέα του ελληνικού καπνού.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο στην Ελλάδα, ο Πρόεδρος της Αμερικής Τρούμαν έστειλε στην Ελλάδα τον επικεφαλής της “Αποστολής Οικονομικής Έρευνας” Πωλ Πόρτερ, που στάλθηκε στην Ελλάδα με σκοπό να συντάξει μια μελέτη για να αποφανθεί ουσιαστικά αν ήμαστε συμφέρουσα επένδυση για το Αμερικάνικο κεφάλαιο. Στις 28 Μαρτίου 1947 την κατέθεσε στη Βουλή των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα ανέφερε ότι:
•«Υπάρχει μεγάλη ανομοιομορφία εις το βιοτικόν έπίπεδον και τα εισοδήματα ανά την Ελλάδα. Οι κερδίζοντες, δηλαδή οι βιομήχανοι, οι έμποροι, οι κερδοσκόποι και οι μαυραγορίται, διάγουν εν πλούτω και χλιδή, το πρόβλημα δε αυτό ουδεμία κυβέρνησις το αντιμετώπισεν αποτελεσματικώς. Εν τω μεταξύ αι λαϊκαί μάζαι περνούν μίαν αθλίαν ζωή. Οι κερδίζοντες είναι σχετικώς ολίγοι τον αριθμόν και ο συνολικός πλούτος των, περιερχόμενος εις το σύνολον του πληθυσμού θα επέφερεν ελάχιστην βελτίωσιν των γενικών συνθηκών διαβιώ¬σεως. Αλλ' ο πολυτελής τρόπος ζωής των εν μέσω της πτώχειας, συντείνει εις το να εξοργίζη τας μάζας και να υπογραμμίζη την δυστυχίαν των πτωχών”.
•”Υπάρχει εις την χώραν σημαντικόν ποσοστόν συγκεκαλυμμένης ανεργίας, δεδομένου ότι τα 20% του πληθυσμού χρησιμοποιούνται υπό του κράτους ή εξαρτώνται εξ αυτού. Τα χαμηλότατα επίπεδα ζωής των δημοσίων υπαλ¬λήλων, των συνταξιούχων και των άλλων μισθοβιώτων αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα, ο οποίος συμβάλλει εις την πολιτικήν και κοινωνικήν έντασιν που χαρακτηρίζει σήμερον την Ελλάδα”.
•”Ουδέν μέτρον ελήφθη από της απελευθερώσεως δια να δοθή χρήσιμος εργασία εις τους δυναμένους να εργασθούν από το ευρύ αυτό στρώμα του πληθυσμού.
•”Δύο και ήμισυ έτη μετά την απελευθέρωσιν η Ελλάς ευρίσκεται εις μί¬αν κατάστασιν νεκρώσεως παρά την ουσιαστικήν εξωτερικήν βοήθειαν
•”Σημαντικά ποσά ξένου συναλλάγματος εσπαταλήθησαν κατά το παρελθόν έτος [1946] εις εισαγωγάς ειδών πολυτελείας, εις πώλησιν χρυσών λιρών από το κράτος και εις πράξεις επί του νομίσματος εις την μαύρην αγοράν.»
Επιπλέον ο Πωλ Πόρτερ αποτύπωσε στο αμερικανικό περιοδικό Κόλιερς (Σεπτέμβριος 1947) τις εντυπώσεις του από την Ελλάδα ως εξής :
«Απ' ό, τι μπόρεσα να διαπιστώσω, η κυβέρνηση δεν έχει καμιάν άλλη πολιτική πρακτική από το να ζητάει συνέχεια ξένη βοήθεια για να διατηρεί την εξουσία της και να διασώζει συνέχεια τα προνόμια μιας μικρής κλίκας εμπό¬ρων και τραπεζιτών, οι οποίοι αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα.
Η κλίκα αυτή είναι αποφασισμένη να υπερασπίσει με κάθε μέσο τα οικονομικά της συμφέροντα και δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το τι μπορεί να στοιχίσει αυτό στην οικονομία της χώρας. Τα μέλη αυτής της κλίκας επιθυμούν να διατηρήσουν άθικτο ένα φορολογικό σύστημα που τους ευνοεί, με αληθινά σκανδαλώδη τρόπο. Αντιτίθενται στον έλεγχο συναλλάγματος, γιατί αυτό θα τους εμποδίσει να εξάγουν τα κέρδη τους στις τράπεζες του Καΐρου και της Αργεντινής. Δεν διανοήθηκαν ποτέ να επενδύσουν τα κέρδη τους στη δική τους χώρα για να βοηθήσουν στην αναστήλωση της εθνικής οικονομίας.
…Οι περισσότεροι απ' αυτούς είναι άνθρωποι πολύ ευχαριστημένοι, που μιλάνε πολύ καλά τ' αγγλικά. Είναι πάντοτε πρόθυμοι, όταν πρόκειται να εξυπηρετήσουν την αμερικανική αποστολή για τα δικά τους συμφέροντα. Θυμάμαι ακόμα ένα από τα πιο επίσημα γεύματα ενός από τους σημαντικότερους τραπεζίτες, που με είχε καλέσει στη βίλα του των Αθηνών. Είχε τρεις σερβιτόρους με λιβρέα, μια ποικιλία απ' τα πιο φίνα κρασιά και φαγητά διάφορα, περίφημα γαρνιρισμένα. Κατά τη διάρκεια του γεύματος, ένας από τους αντιπροσώπους της κλίκας που ανέφερα άρχισε να εξυμνεί τις ομορφιές της ζωής κοντά στη θάλασσα, καθώς και τις χαρές των αριστοκρατικών σπορ.
Η αντίθεση ανάμεσα στο γεύμα αυτό και στα παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα στους δρόμους της Αθήνας είναι πραγματικά τρομερή...».
Η έκθεση του Πόρτερ αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για την εμπλοκή των ΗΠΑ στα οικονομικά της Ελλάδας. ΄Ήταν το λεγόμενο Δόγμα Τρούμαν, με το οποίο πολλοί παραλληλίζουν τα σημερινά πακέτα διάσωσης. Οι δεσμεύσεις ήταν οι εξής:
•«Ένας τρόπος αντιμετωπίσεως των προβλημάτων θα ήτο να υπάρξουν, εκτός από μίαν συμβουλευτικήν αποστολήν αντιπροσωπεύουσαν τας Ηνωμένας Πολιτείας, αρκετοί Αμερικανοί και άλλοι ξένοι τεχνικοί, χρησιμοποιούμενοι ως άτομα από την ελληνικήν κυβέρνησιν εις επικαίρους κρατικάς θέσεις (...καί¬ριας εκτελεστικάς θέσεις).
Πρέπει να εγκατασταθή Διεύθυνση Εξωτερικού Εμπορίου υπό την αρχηγίαν ξένου τεχνικού…”
•”Η Αμερικανική Αποστολή πρέπει να δύναται να εξασφαλίζη δια διαφόρων τρόπων ότι γίνεται η καλύτερα δυνατή χρήση της αμερικανικής βοηθείας. Θα πρέπει να έχη την εξουσίαν ως τελευταίον μέτρον να διακόπτη ή να περιορίζη την οικονομικήν βοήθειαν
•”Η Αμερικανική Αποστολή θα πρέπει να συμμετέχη εις την ανάπτυξιν της πολιτικής εσόδων και εξόδων (της ελληνικής κυβερνήσεως).
•”Το πρόγραμμα εισαγωγών το όποιον θα ετοιμάζεται υπό την επίβλεψιν τής Διευθύνσεως Εξωτερικού Εμπορίου θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνον μετά την έγκρισιν υπό τής αποστολής.»
Όλα τα παραπάνω, μας φέρνουν στο μυαλό την σημερινή κατάσταση σε πλήρη σχεδόν αντιστοιχία. Σαν ένα ψυχεδελικό déjà-vu, η ελληνική κυβέρνηση στήριξε ένα μοντέλο «ανάπτυξης» της οικονομίας στον εξωτερικό δανεισμό, συρρικνώνοντας την παραγωγή και φορολογώντας τα φτωχά λαϊκά στρώματα προς όφελος των μεγαλοτραπεζιτών. Αποτελεί πλέον πάγια τακτική που επαναλαμβάνεται σαν το καρουζέλ του τρόμου, η υποδούλωση των λαών χρησιμοποιώντας τα όπλα που δόθηκαν μέσω της νεοφιλελεύθερης οικονομίας, χειρότερων από τα πραγματικά όπλα, μέσω δηλαδή της πίστωσης, του δανεισμού, και του αβάσταχτου χρέους, χρέους ειδικά σχεδιασμένου ώστε να μην μπορεί να αποπληρωθεί με σκοπό να κρατάει δέσμιες γενιές και γενιές.
Συμπερασματικά, ο έχων τη στοιχειώδη λογική, θα συμπέραινε ότι εφόσον οι συνεχείς αλόγιστοι δανεισμοί και το υπάρχον σύστημα δεν επιφέρουν οικονομική ανάπτυξη (ίσως μόνο για το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού), παρά μόνο λιτότητα, φτώχεια, συντριβή της μεσαίας τάξης, όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων, ανεργία, υποβάθμιση υγείας και παιδείας, κλπ. τα πράγματα θα πρέπει να αλλάξουν. Δεν σταματώ να αναρωτιέμαι τόσοι επιφανείς οικονομολόγοι μαζεμένοι δεν έχουν διαβάσει λίγη ιστορία; Σαν στημένος αγώνας φαντάζει και όλοι γνωρίζουμε ποιο θα είναι το σκορ εάν επιτρέψουμε να ολοκληρώσουν όσα μας επιφυλάσσουν, που ούτε ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ στην πιο σκληρή σαδιστική του φαντασίωση δεν θα μπορούσε να εμπνευστεί. Η κρίση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος το 1929 και το 2007 οδήγησε σε μεγαλύτερη φτώχεια και εξαθλίωση. Το 1929 ο παγκόσμιος καπιταλισμός υιοθέτησε τον « κεϋνσιανισμό» για να ανακάμψει, σήμερα, μπροστά στην ακόμα πιο σκληρή κρίση απαντάει με πιο βάρβαρα νεοφιλελεύθερα μέτρα. Τίθεται λοιπόν επιτακτικά το θέμα της ανατροπής του υπάρχοντος κοινωνικο-οικονομικού συστήματος και της αντικατάστασής του από ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα στηριζόμενο στις ανάγκες της πλειοψηφίας. Μια τέτοια ανατροπή στην Ελλάδα θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα επαναστατικό ντόμινο και στις υπόλοιπες χώρες. Όταν έχεις οδηγήσει σε έναν κακοτράχαλο χωματόδρομο κ έχεις σπάσει το αυτοκίνητό σου στις λακκούβες του και στις ατέλειες του, τότε δεν ξαναπερνάς από τον ίδιο δρόμο, πολύ απλά στρώνεις καινούριο.
