Τα χαράματα, εδώ και μήνες, διαδηλωτές συγκεντρώνονται σ΄ όλη την Ισπανία για να κλείσουν το δρόμο σε δικαστικούς κλητήρες και να προστατεύσουν υπερχρεωμένους ιδιοκτήτες από τις εξώσεις: διεκδικούν πολυάριθμες νίκες και έχουν εξαναγκάσει τις τράπεζες να επιδεικνύουν μεγαλύτερη ευελιξία. Αυτό το παγωμένο πρωινό του Μαρτίου, στο Χετάφε, ένα εργατικό προάστιο της Μαδρίτης, ο Πάκο βγαίνει χαμογελώντας στο κατώφλι της πολυκατοικίας του και σερβίρει ζεστή σοκολάτα στους φίλους του: η προαναγγελθείσα τεταμένη αντιπαράθεση με τους δικαστικούς κλητήρες μεταμορφώνεται σε γιορτή της γειτονιάς. «Δεν ήταν εύκολο, αλλά είναι δυνατό», λέει.
Αφότου έχασε τη δουλειά του, αυτός ο 51 ετών άνδρας δεν καταφέρνει πια να αποπληρώνει το στεγαστικό δάνειό του. Οφείλει στην τράπεζά του 130.000 ευρώ. Όμως ενώ η έξωσή του ήταν θέμα ημερών, ο Πάκο κατέληξε σε μια εμπιστευτική συμφωνία με τον πιστωτή του, την Deutsche Bank. Το κίνημα των «Αγανακτισμένων», που γεννήθηκε την άνοιξη του 2011 στην Ισπανία, τον βοήθησε να διαπραγματευτεί τη λύση αυτή. Καταγγέλλοντας τις καταχρήσεις τραπεζών που δάνειζαν αδιακρίτως στη διάρκεια της άνθησης της αγοράς ακινήτων για αγορές συχνά υπερτιμημένων κατοικιών, οι «Αγανακτισμένοι» προσέδωσαν μια νέα δύναμη στην Πλατφόρμα κατά των Εξώσεων (PAH).
Το κίνημα αυτό, που γεννήθηκε το 2009 στη Βαρκελώνη, αγωνίζεται για να σταματήσει τις κατασχέσεις που πολλαπλασιάζονται: κατά τους πρώτους εννεά μήνες του 2011, εκδόθηκαν 42.894 εντολές έξωσης, σχεδόν όσες ολόκληρη την πρηγούμενη χρονιά. «Ήρθαν μαζί μου για να δούμε την τράπεζα, τη δημαρχία», εξηγεί ο Πάκο ενώ οι φίλοι και γείτονές του βουτάνε τα «τσούρος» τους, τις ισπανικές τηγανίτες, στα φλιτζάνια τους με τη σοκολάτα.
«Η τράπεζα βρέθηκε μπροστά σ’ αυτή την ομάδα. Αναγκάστηκε να συνειδητοποιήσει τι είχε μπροστά της και πρότεινε μια συμφωνία», προσθέτει. Απομακρυνόμενοι δια της βίας από κρανοφόρους αστυνομικούς όταν προσπαθούν να εμποδίσουν κατασχέσεις ή θριαμβεύοντας όταν οι δικαστικοί κλητήρες υποχωρούν, οι ακτιβιστές κατά των εξώσεων πιστεύουν ότι κερδίζουν τη μάχη. Η PAH διαβεβαιώνει πως από την ίδρυσή της έχει εμποδίσει 156 εξώσεις στην Ισπανία, 31 από τις οποίες, από τον Ιούλιο, μόνο στην περιοχή της Μαδρίτης.
«Το κίνημα έχει καταφέρει να φέρει στον πυρήνα της πολιτικής συζήτησης μερικές από τις κύριες διεκδικήσεις του», λένε μέλη του. Έτσι, τρεις δήμοι προαστίων της Μαδρίτης δημιούργησαν πρόσφατα επιτροπές για να προστατεύουν τους κατοίκους τους από τις εξώσεις. Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομίας Λουίς ντε Γκίνδος χαρακτήρισε το φαινόμενο αυτό «ανθρώπινο δράμα». Κατόπιν πρωτοβουλίας του, η κυβέρνηση πρόκειται να εγκρίνει αύριο Παρασκευή έναν νέο «κώδικα συμπεριφοράς», που ενθαρρύνει τις τράπεζες να διαγράφουν τα χρέη των πιο φτωχών πελατών τους αν αυτοί οι τελευταίοι παραχωρούν την κατοικία τους, έστω κι αν η τιμή της έχει μειωθεί πολύ σε σχέση με το ύψος του δανείου που είχε δοθεί.
Όμως τις τράπεζες ανησυχεί η προοπτική να συσσωρεύσουν ακόμη περισσότερες άδειες κατοικίες στους ισολογισμούς τους. Ορισμένες έχουν ήδη ταχθεί υπέρ λιγότερο επώδυνων λύσεων, προκρίνοντας τη διαπραγμάτευση αντί των κατασχέσεων.
Για τους ακτιβιστές κατά των εξώσεων, η πρόταση της κυβέρνησης δεν αρκεί: απαιτούν μια νομοθεσία που θα προστατεύει καλύτερα τους χρεωμένους ιδιοκτήτες. Προς το παρόν, η μικρή συγκέντρωση στο Χετάφε διαλύεται, αφήνοντας τον Πάκο, με ένα διάπλατο χαμόγελο στο πρόσωπό του, μπροστά στην πολυκατοικία του. Στην αρχή της εβδομάδας, η PAH προέβλεπε να αγωνιστεί το Μάρτιο εναντίον έξι εξώσεων στη Μαδρίτη. Χθες, ήδη τρεις από αυτές είχαν ματαιωθεί.
Plataforma Afectados por La Hipoteca Madrid
