- Κυρία Χριστούλα, γιατί ο πατέρας σας επέλεξε το Σύνταγμα;
- Η επιλογή του Συντάγματος είναι απολύτως συμβολική. Ο συμβολισμός προσθέτει επιπλέον διαστάσεις στο γεγονός, ενώ ταυτόχρονα το μετατρέπει σε «ανοιχτό» θέμα για το μέλλον.
Με την έννοια αυτή, ο Δημήτρης Χριστούλας δεν αυτοκτόνησε, αλλά διερράγη, όπως πολύ εύστοχα διάβασα σ' ένα κείμενο. Διερράγη μέσα στην καρδιά της πόλης για να σπάσει τη σιωπή. Διερράγη μπροστά στη Βουλή, δακτυλοδείχνοντας όλους αυτούς που τη μετέτρεψαν σε επικυρωτικό σώμα έξωθεν και άνωθεν εντολών. Διερράγη στην πλατεία των αγώνων, μεταγγίζοντας το όραμα της ανατροπής στις νέες φύτρες. Διερράγη τούτη τη στιγμή με τα θραύσματα να διαλύουν την γκεμπελικής σύλληψης εκβιαστική και μισαλλόδοξη προεκλογική ατζέντα...
- Στον επικήδειο αναφέρατε πως η πράξη τον ήταν «βαθύτατα πολιτική». Όλοι καταλάβαμε τι θέλατε να πείτε. Αν κάποιος χαρακτήριζε με αυτούς τους όρους μια αυτοκτονία δύο χρόνια πριν, όλοι θα συμφωνούσαμε για την αστοχία του όρου. Κατά τη γνώμη σας, τι μεσοβάβησε όλη αυτή τη διετία και οι παραδοσιακοί ορισμοί της πολιτικής πράξης απαξιώθηκαν και επαναπροσδιορίστηκαν τόσο απότομα;
- Στην πατρίδα μας σήμερα η κυβέρνηση των πραιτοριανών σκοτώνει τα αυτονόητα. Την αξιοπρέπεια, το ήθος, τη λογική, το ίδιο το δικαίωμα στη ζωή. Την ίδια στιγμή, προσπαθεί να δημιουργήσει συνθήκες αδιατάρακτης λευκότητας, όπως σε εκείνη την τελευταία σκηνή από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Οι κυνηγοί», στην οποία η εξουσία θάβει βαθιά κάτω από το χιόνι το πτώμα του αντάρτη, αφού ακόμη και σαν πτώμα απειλεί την επιβίωση της. Η ίδια ακριβώς διαδικασία, με τη διορισμένη κυβέρνηση να βρίσκεται στο απόγειο της ιστορικής και της πολιτικής της νεύρωσης. Βίαιη καταστολή, απόλυτη λογοκρισία, φασίζουσα προπαγάνδα, χυδαίοι εκβιασμοί απέναντι σε όποιον απειλεί την ανίερη σύμβασή της.
Σε μια τέτοια κατάσταση, η όξυνση της οποίας δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία φάση των τελευταίων -όχι δύο, αλλά πολλών- χρόνων, η αυτοκτονία για κάποιους, για «τα πεισματάρικα παιδιά της χίμαιρας», φαίνεται αυτονόητη όχι σαν φυγή, αλλά σαν κραυγή αφύπνισης. Μια κραυγή αφύπνισης με πολλαπλούς, όμως, αποδέκτες.
Από την άλλη, δεν είμαι σίγουρη ότι αυτό το σώμα τρομάζει μόνο το αστικό κατεστημένο ή και άλλα πολιτικά κατεστημένα.
- Ο πατέρας σας το «σκληρό Απρίλη» του 2012 προστέθηκε στους σύγχρονους ήρωες μαζί με την Πηνελόπη Δέλτα, που επέλεξε να αυτοκτονήσει όταν μπήκαν στην Ελλάδα οι Γερμανοί τον Απρίλη του 1941, και τον φοιτητή Κώστα Γιωργάκη, που το Σεπτέμβρη τον 1970 αυτοπυρπολήθηκε για να στρέψει το βλέμμα των Ευρωπαίων στην ελληνική χούντα. Ποιο στοιχείο πιστεύετε ότι σε αυτές τις δύσκολες εποχές αναβαθμίζει το προσωπικό παράδειγμα;
- Ο Σλαβόι Ζίζεκ στη διάλεξη που έκανε στην αίθουσα του MAX στο Πολυτεχνείο ανέφερε ότι όλοι όσοι θέλουμε να ανατρέψουμε τούτο τον κόσμο πρέπει να θέσουμε μια ψυχαναλυτικού τύπου ερώτηση στον εαυτό μας: «Θέλουμε πραγματικά να κάνουμε αυτό που λέμε ότι θέλουμε να κάνουμε;». Νομίζω ότι η απάντηση του σε αυτή την ερώτηση, υπογεγραμμένη με την (δια του τη ζωή, είναι αυτό το στοιχείο που αναβαθμίζει την πράξη και την καθιστά πολιτική τελετουργία. Μια τελετουργία σε παρόμοιες συνθήκες.Τότε ο στρατός κατοχής και η αμερικανόδουλη χούντα- σήμερα οι γκαουλάιτερ και οι εντεταλμένες ελληνικές κυβερνήσεις. Όμως «ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας μέσ' απ' την πεθαμένη γη τις πασχαλιές».
- Πώς κρίνετε την αντίδραση της κυβέρνησης απέναντι στην πολιτική κίνηση τον πατέρα σας;
- Κυβέρνηση και διάσημα παπαγαλάκια δεν εντρέπονται, παρεκτρέπονται και εκτρέπονται. Η συνταγή, γνωστή: Επιδόθηκαν σε αγώνα δρόμου, ώστε να υποβιβάσουν μια πολιτική πράξη σε πράξη ταπεινή, ώστε να υπονομεύσουν το ιδεολογικό της περιεχόμενο, ώστε να τη μετατρέψουν σε ένα ακόμη «τραγικό» τηλεοπτικό γεγονός. Δεν τα κατάφεραν.
Κι ύστερα ήρθε ο τρόμος. Απολύτως λογικό. Όταν για δεκαετίες κατά συρροή ασελγούν στο σώμα της ιστορίας, της Δημοκρατίας και της αλήθειας, μόνο τρόμο μπορούν να νιώθουν απέναντι σε μία πράξη που τους ξεφωνίζει ως τους πολιτικούς αυτουργούς της «Ελλάδα ΑΕ».
- Η αντίδραση πολιτικών στελεχών, όπως τον Μπεγλίτη και τον Κουκουλόπουλου, έδειξε σε όλους το σύστημα αξιών τους και τις ενοχές τους. Στον αντίποδα, όμως, αυτών των αντιδράσεων, εντελώς αντιπροσωπευτικών τον σταδίου σηψαιμίας που βρίσκεται το σημερινό πολιτικό σύστημα που υπηρετούν επί χρόνια και οι δυο τους, οι αντιδράσεις του κόσμου ήταν ολότελα διαφορετικές. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια παραπάνω γι' αυτές;
- Λερά ονόματα που δεν μπορούν να μπουν στο ίδιο χαρτί πλάι πλάι με τον πατέρα μου. Κατανοώ το αξιακό τους σύστημα. Ζουν για χρήμα και εξουσία, άρα οι μόνοι λόγοι που νομιμοποιούν στη «συνείδησή» τους την επιλογή της αυτοκτονίας είναι η απώλεια του χρήματος και της εξουσίας. Ως προς τις ενοχές, δεν το πιστεύω. Ρετουσάρισαν τα λεκιασμένα τους πουκάμισα και επιδόθηκαν στον αγώνα δρόμου της ψηφοκλεπτικής προπαγάνδας.
Στον αντίποδα, οι πολίτες. Συγκλονισμένοι, θυμωμένοι.
Θα θυμηθώ, όμως, τον Βασίλη Ραφαηλίδη, που έλεγε ότι χρειαζόμαστε μια ευαισθησία που να μην είναι εξαρτημένη από τη συναίσθηση, αλλά από τη συνείδηση. Η συνείδηση είναι δεδομένο κοινωνικό, ενώ η συναίσθηση δεδομένο μεταφυσικό.
Και γι' αυτή την υπόθεση έχουμε να κάνουμε ακόμη πολλή δουλειά. Η δε Αριστερά, την περισσότερη.
- Πώς είχε αντιδράσει, αλήθεια, ο πατέρας οας απέναντι στο διορισμό της κυβέρνησης Παπαδήμου το Νοέμβριο του 2011;
- Στο ιδιόχειρο σημείωμά του ξεκινά χαρακτηρίζοντας την κυβέρνηση Παπαδήμου «κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου», καταγγέλλοντας τις συντεταγμένες λεκτικές στρεβλώσεις, όπως «κυβέρνηση σωτηρίας», «μεταβατική κυβέρνηση», «εθνική κυβέρνηση». Κι εδώ θέλω να σταθούμε, γιατί αναδεικνύεται και μια άλλη διάσταση: Δεν κάνει λόγο μόνο για αντιδημοκρατική εκτροπή, μόνο για το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποίο χρησιμοποιεί την κρίση ως ευκαιρία συσσώρευσης πλούτου• κάνει λόγο ξεκάθαρα για μετατροπή της χώρας μας σε προτεκτοράτο. Κι είναι αυτός ο λόγος που στην τελευταία παράγραφο προσδίδει στην αντίσταση, στην εξέγερση, διττό χαρακτήρα - ταξικό και πατριωτικό.
- Ποια είναι η παρακαταθήκη που αφήνει σε όλους εμάς ο Δημήτρης Χριστούλας;
Η υποχρέωση για λύση, για κάθαρση. Όχι όπως πραγματώνεται στον Αισχύλο, όπου η τάξη φαίνεται εγγυημένη από τη θεϊκή τάξη, τη μαρξιστική τάξη. Αλλά όπως πραγματώνεται στον Σοφοκλή, όπου δεν υπάρχει καμία εγγύηση της θεϊκής - μαρξιστικής ασυλίας. Έτσι προκύπτει η ανάγκη να ανακαλυφθεί και πάλι μια νέα οπτική του κόσμου, η ανάγκη να ανασυσταθούν οι πολιτικές σχέσεις που διατηρούν ακόμη το νόημά τους, η ανάγκη τα θεωρητικά μας εργαλεία να γίνουν λαχτάρα για ανακάλυψη. Όπου λύση και κάθαρση, βλέπε εξέγερση...
περιοδικο Επικαιρα. Συνεντευξη στο Λεωνιδα Βατικιωτη
