Επιβλήθηκαν για να αυξηθούν τα έσοδα από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Ωστόσο, δεν αυξάνουν μόνο αυτόν. Ο φορολογούμενος που πιάνεται στα τεκμήρια φθάνει να πληρώνει έως και τέσσερις περισσότερους φόρους καθώς όσο αυξάνεται το φορολογητέο εισόδημα, τόσο αυξάνονται και μια σειρά από φόροι που συνδέονται με αυτό.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα για του λόγου το αληθές. Έστω ότι ένας φορολογούμενος (π.χ. ιδιοκτήτης ακινήτων) έχει δηλώσει εισόδημα από μισθώματα 11.000 ευρώ. Ωστόσο, το εισόδημα που του προσδιορίζει η εφορία με βάση τα τεκμήρια ανέρχεται στα 13.000 ευρώ. Λόγω αυτής της «προσαύξησης» ο φορολογούμενος θα κληθεί να πληρώσει:
1. Περισσότερο φόρο εισοδήματος κατά 280 ευρώ. Ο φόρος που υπολογίζεται με βάση την φορολογική κλίμακα και αντιστοιχεί στο δηλωθέν εισόδημά του ανέρχεται σε 600 ευρώ, ενώ ο φόρος που αναλογεί στο τεκμαρτό εισόδημά του ανέρχεται στα 880 ευρώ...
2. Περισσότερη προκαταβολή φόρου. Στο δηλωθέν εισόδημα αντιστοιχεί προκαταβολή φόρου 330 ευρώ ενώ στο τεκμαρτό αντιστοιχεί προκαταβολή φόρου 484 ευρώ. Να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις μισθωτών και συνταξιούχων δεν βεβαιώνεται προκαταβολή φόρου (έχει γίνει παρακράτηση). Ωστόσο, αν πιαστούν στην τσιμπίδα των τεκμηρίων παύει αυτή η «ασυλία» και βεβαιώνεται προκαταβολή με βάση το τεκμαρτό εισόδημα. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό στις περιπτώσεις χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων. 3. Εισφορά αλληλεγγύης. Ενώ το δηλωθέν εισόδημα είναι κάτω των 12.000 ευρώ και απαλλάσσεται από την εισφορά 1-4% επί του συνόλου του εισοδήματος, το τεκμαρτό εισόδημα οδηγεί σε βεβαίωση εισφοράς. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα ο φορολογούμενος θα κληθεί να πληρώσει εισφορά 1% επί του συνόλου του εισοδήματος, δηλαδή 130 ευρώ. 4. Φόρος λόγω αποδείξεων που λείπουν στο φορολογούμενο. Ο φορολογούμενος δήλωσε αποδείξεις ύψους 2.750 ευρώ, δηλαδή την ελάχιστη αξία που απαιτεί η εφορία προκειμένου να μην επιβάλει πρόσθετο φόρο. Ωστόσο, με την τεκμαρτή φορολόγηση η αξία των ελάχιστων απαιτούμενων αποδείξεων υπολογίζεται με βάση το τεκμαρτό εισόδημα που είναι και υψηλότερο. Στο παραπάνω παράδειγμα απαιτούνται πρόσθετες αποδείξεις αξίας 500 ευρώ και εξαιτίας τους θα βεβαιωθεί πρόσθετος φόρος 50% (10% της αξίας των αποδείξεων που λείπουν). Με άλλα λόγια μόνο και μόνο επειδή τα τεκμήρια αύξησαν το φορολογούμενο εισόδημα του συγκεκριμένου φυσικού προσώπου κατά 2.000 ευρώ (κατά 18,2%), ο συνολικός φόρος που καλείται να πληρώσει αυξήθηκε κατά 614 ευρώ (κατά 102,3%). Στην περίπτωση ενός φορολογούμενου ο οποίος έχει πράγματι αποκρύψει εισοδήματος η παραπάνω αντιμετώπιση είναι δίκαιη. Στην περίπτωση όμως του φορολογούμενου που δηλώνει τα πάντα, τα τεκμήρια οδηγούν σε άδικη υπερφορολόγηση. spiros.dimitrelis@capital.gr
2. Περισσότερη προκαταβολή φόρου. Στο δηλωθέν εισόδημα αντιστοιχεί προκαταβολή φόρου 330 ευρώ ενώ στο τεκμαρτό αντιστοιχεί προκαταβολή φόρου 484 ευρώ. Να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις μισθωτών και συνταξιούχων δεν βεβαιώνεται προκαταβολή φόρου (έχει γίνει παρακράτηση). Ωστόσο, αν πιαστούν στην τσιμπίδα των τεκμηρίων παύει αυτή η «ασυλία» και βεβαιώνεται προκαταβολή με βάση το τεκμαρτό εισόδημα. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό στις περιπτώσεις χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων. 3. Εισφορά αλληλεγγύης. Ενώ το δηλωθέν εισόδημα είναι κάτω των 12.000 ευρώ και απαλλάσσεται από την εισφορά 1-4% επί του συνόλου του εισοδήματος, το τεκμαρτό εισόδημα οδηγεί σε βεβαίωση εισφοράς. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα ο φορολογούμενος θα κληθεί να πληρώσει εισφορά 1% επί του συνόλου του εισοδήματος, δηλαδή 130 ευρώ. 4. Φόρος λόγω αποδείξεων που λείπουν στο φορολογούμενο. Ο φορολογούμενος δήλωσε αποδείξεις ύψους 2.750 ευρώ, δηλαδή την ελάχιστη αξία που απαιτεί η εφορία προκειμένου να μην επιβάλει πρόσθετο φόρο. Ωστόσο, με την τεκμαρτή φορολόγηση η αξία των ελάχιστων απαιτούμενων αποδείξεων υπολογίζεται με βάση το τεκμαρτό εισόδημα που είναι και υψηλότερο. Στο παραπάνω παράδειγμα απαιτούνται πρόσθετες αποδείξεις αξίας 500 ευρώ και εξαιτίας τους θα βεβαιωθεί πρόσθετος φόρος 50% (10% της αξίας των αποδείξεων που λείπουν). Με άλλα λόγια μόνο και μόνο επειδή τα τεκμήρια αύξησαν το φορολογούμενο εισόδημα του συγκεκριμένου φυσικού προσώπου κατά 2.000 ευρώ (κατά 18,2%), ο συνολικός φόρος που καλείται να πληρώσει αυξήθηκε κατά 614 ευρώ (κατά 102,3%). Στην περίπτωση ενός φορολογούμενου ο οποίος έχει πράγματι αποκρύψει εισοδήματος η παραπάνω αντιμετώπιση είναι δίκαιη. Στην περίπτωση όμως του φορολογούμενου που δηλώνει τα πάντα, τα τεκμήρια οδηγούν σε άδικη υπερφορολόγηση. spiros.dimitrelis@capital.gr