Από τον Σοφοκλή στον Τζον Ρολς για την Πολιτική Ανυπακοή

Αντιγόνη

Η πολιτική ανυπακοή απαντάται για πρώτη φορά στον Σοφοκλή. 

Μόνο που το αίτημα της Αντιγόνης δεν είναι πολιτικό, είναι ηθικό. Η ηρωίδα της τραγωδίας παραβαίνει τον άδικο για τους Θεούς νόμο και θάβει τον αδελφό της.

O Θορό –αν και περιέργως πως δεν αναφέρει πουθενά την Αντιγόνη στην πραγματεία του– ξεκινάει μεν από την ηθική των ατόμων που είναι πιο ιερή από τους νόμους του κράτους, αλλά κάνει το αίτημα πολιτικό. 

Για την ακρίβεια, η μεγαλύτερη συμβολή του Θορό... δεν είναι ότι ενέπνευσε ειρηνικές επαναστάσεις, οι οποίες άλλαξαν τον κόσμο. 

Η μεγαλύτερη συμβολή του είναι ότι επαναστατικοποίησε την ιδέα της επανάστασης. 

Μέχρι το «Civil Disobedience» η ιδέα της επανάστασης ήταν συνυφασμένη με τη βία και το αίμα. Ο Θορό αντέτεινε ότι ένας πολίτης, στηρίζοντας έναν άδικο νόμο μέσω της υπακοής ή της χρηματοδότησης, κατ’ ουσίαν τροφοδοτεί την αδικία. Οι άνθρωποι με συνείδηση μπορούν να πολεμήσουν την αδικία χωρίς να καταφύγουν στη βία. Μπορούν να επιβραδύνουν και τελικά να σταματήσουν την μηχανή της αδικίας χρησιμοποιώντας την τριβή της «μη-συνεργασίας».

Ο μεγάλος φιλόσοφος του Δικαίου Τζον Ρολς πήγε την πολιτική ανυπακοή ένα βήμα παραπέρα. Εθεσε τους κανόνες της. Οταν κάποιοι πολίτες νιώθουν ότι ο νόμος προσβάλλει τα δικαιώματά τους, οφείλουν να τον παραβούν τηρώντας όμως τρεις προϋποθέσεις:

1) η παραβίαση του νόμου να μην εμπεριέχει βία 

2) να γίνεται δημόσια (δηλαδή και χωρίς κουκούλες) 

3) οι παραβάτες να πληρώνουν το τίμημα της παράβασης.

Το τελευταίο είναι κρίσιμο. 

Πρώτον, πιστοποιεί ότι οι παραβάτες δεν εξυπηρετούν ίδιον όφελος παραβαίνοντας το νόμο και δεύτερον μεγιστοποιείται το αποτέλεσμα της πολιτικής ανυπακοής. Είτε επικοινωνιακά είτε δια της νομολογίας που εκδίδει κάποιο δικαστήριο.

Μετά απ’ όλα αυτά, πρέπει να αναλογιστούμε κάτι σε σχέση με τα ελληνικά πράγματα: πόση «Πολιτική ανυπακοή» και πόσο απολιτικό μπάχαλο ζήσαμε αυτές τις μέρες; 

Οχι μόνο κατά τη διάρκεια της νεολαιίστικης εξέγερσης, αλλά γενικώς.

(το κείμενο έστειλε ο Αντώνης  Σωτηρόπουλος)

Categories: ΑΝΤΙΓΟΝΗ, ΑΝΥΠΑΚΟΗ, ΘΟΡΟ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΥΠΑΚΟΗ, ΡΟΛΣ, ΣΟΦΟΚΛΗΣ