Εργοστάσιο της Mattell(παιχνίδια)
Συνεχείς παραβιάσεις στα εργασιακά δικαιώματα, διαδηλώσεις για το περιβάλλον και ο φόβος του χρέους, κρύβονται πίσω από την κινεζική υπερανάπτυξη
Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ
Πολύφερνη νύφη η Κίνα για την προίκα των
3,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε συναλλαγματικά αποθέματα που διαθέτει
και ψάχνει να επενδύσει στις χειμαζόμενες οικονομίες της Ευρώπης και όχι
μόνο, κρύβει ωστόσο και την άλλη πλευρά του νομίσματος: Τη συνεχιζόμενη
παραβίαση εργατικών δικαιωμάτων, τις επιπτώσεις της...
ξέφρενης ανάπτυξης
στο περιβάλλον αλλά και την ανησυχία για το «κρυφό» υπέρογκο χρέος της.
Εργασιακές συνθήκες στην Κίνα του 21ου αιώνα
Σε πρόσφατη έκθεση της η ελβετική τράπεζα
UBS εκτιμά το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης σε 15% του ΑΕΠ στα τέλη
του 2012. Το ποσοστό αυτό γίνεται μεγαλύτερο, 55%, αν υπολογιστεί και το
χρέος που έχουν συσσωρεύσει οι τοπικές κυβερνήσεις και υπηρεσίες.
Μια πρόγευση άλλωστε αυτού που συμβαίνει
στην Ευρώπη, πήρε η Κίνα τον προηγούμενο μήνα όταν ο οίκος αξιολόγησης
Fitch υποβάθμισε τη χρηματοπιστωτική αξιοπιστία της χώρας, όσον αφορά τα
χρέη της στο εθνικό νόμισμα, το γουάν. Ο οίκος Fitch επεσήμαινε τα
υπερβολικά επίπεδα χρέους και τόνιζε ότι η αύξηση των πιστώσεων αλλά και
η εξάρτηση από «θολές» πρακτικές δανεισμού έχει ενισχύσει την
πιθανότητα χρηματοπιστωτικής αστάθειας.
Η Κίνα, όπως έκαναν άλλωστε και αρκετές
από τις αναπτυγμένες οικονομίες, για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις
από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αύξησαν το διαθέσιμο όγκο
πιστώσεων. Οι τράπεζες δάνειζαν με πολύ ταχύτερους ρυθμούς από ότι οι
ρυθμοί ανάπτυξης, κάτι, που όπως επισημαίνεται σε σχετικό ρεπορτάζ του
CNN, μόνο στο Κατάρ συνέβαινε. Το Κατάρ ως γνωστόν κατέρρευσε στα τέλη
του 2010, δημιουργώντας «πιστωτικό συναγερμό» σε ολόκληρο τον κόσμο,
συμβάλλοντας στην εκτίναξη αρχικά των ελληνικών spreads και το ξέσπασμα
της ελληνικής κρίσης που σύντομα εξελίχθηκε σε ευρωπαϊκή.
Στα τέλη του 2012 το χρέος των τραπεζών
και των ιδιωτικών επιχειρήσεων έφθασε στο 136% του ΑΕΠ, επίπεδο που
είναι το τρίτο υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη αναδυόμενη οικονομία που
περιλαμβάνεται στις αξιολογήσεις του οίκου Fitch. Συνολικά το κινεζικό
χρέος, ιδιωτικό και δημόσιο ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ. Ανάλογο χρέος
παρουσιάζουν και άλλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Νότιος
Κορέα, μόνο που αυτές ανήκουν στο κλαμπ των ισχυρών οικονομιών, που
εκτός των άλλων έχουν και άλλη πολιτική βαρύτητα στο διεθνές πολιτικό
σκηνικό, παρά την ανερχόμενη κινεζική επιρροή.
Οι πιστώσεις αυτές, πολλές από τις
οποίες έχουν δοθεί από το λεγόμενο «σκιώδες» τραπεζικό σύστημα, ένα
«ομιχλώδες» τραπεζικό δίκτυο που υπάρχει στη χώρα, για το οποίο λίγα
είναι γνωστά όσον αφορά το πραγματικό οικονομικό του μέγεθος.
Όσο η Κίνα αναπτύσσονταν με υψηλούς
ρυθμούς ανάπτυξης που έφθαναν ακόμη και το 10%, το πρόβλημα του χρέους
ελάχιστα απασχολούσε τους διεθνείς παρατηρητές. Η Κίνα άλλωστε αποτέλεσε
τη βασική «ατμομηχανή» της παγκόσμιας ανάπτυξης μετά την κρίση του
2008. Πιέζεται μάλιστα κυρίως από τις ΗΠΑ να στραφεί πλέον στην
εσωτερική ζήτηση, να διαθέσει δηλαδή τα συναλλαγματικά της πλεονάσματα
για την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης-μέχρι σήμερα η ανάπτυξη της
κινεζικής οικονομίας έχει κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό και εστιάζεται
σε σαφάρι επενδύσεων ανά τον κόσμο κυρίως σε πλουτοπαραγωγικές πηγές
και υποδομές-προκειμένου να βοηθήσει την ανάπτυξη και άλλων οικονομιών
όπως η αμερικανική που «καίγεται» να πουλήσει προϊόντα και υπηρεσίες
εκτός συνόρων, μιας και η εντός των τειχών ανάπτυξη δεν είναι αρκετή για
να τη βγάλει από τη στασιμότητα και την σχετικά υψηλή ανεργία(8%).
Προς το παρόν με ρυθμούς ανάπτυξης της
τάξης του 7%-8% η κινεζική οικονομία δεν δείχνει να κινδυνεύει από
χρηματοπιστωτική κρίση. Η επισήμανση ωστόσο διαφόρων οίκων για τα τυχόν
προβλήματα που μπορεί η κινεζική οικονομία να αντιμετωπίσει, ακόμη και
αν εδράζονται στη σχέση «αγάπης-μίσους» με την οποία οι δυτικοί
αντιμετωπίζουν την ανερχόμενη οικονομικά και πολιτικά δύναμη, δείχνουν
ότι το κινεζικό θαύμα έχει δύο όψεις…
Εντείνεται η κοινωνική δυσαρέσκεια
Με τέτοιους ρυθμούς ανάπτυξης θα
περίμενε κανείς η Κίνα να μην έχει και πολλούς δυσαρεστημένους… Μόνο που
η κινεζική ανάπτυξη ελάχιστα διαφέρει από την αντίστοιχη σε άλλες χώρες
του Τρίτου Κόσμου, με τα μεροκάματα πείνας και την ανύπαρκτη κοινωνική
και περιβαλλοντική πρόνοια.
Λίγες ημέρες πριν μία από τις
σημαντικότερες ειδήσεις που μετέδωσαν τα διεθνή πρακτορεία ήταν οι
μαζικές διαδηλώσεις στην πόλη Κουνμίγκ της νοτιοδυτικής Κίνας. Οι
διαδηλώσεις στρέφονταν κατά των σχεδίων για τη δημιουργία εγκαταστάσεων
παραγωγής μίας χημικής ουσίας σε τοπικό διυλιστήριο. Ήταν μάλιστα η
δεύτερη διαδήλωση που έγινε μέσα σε ένα μήνα.
Στη Σαγκάη, την οικονομική μητρόπολη της
Κίνας, έγιναν επίσης διαδηλώσεις κατά της εγκατάστασης εργοστασίου
παραγωγής μπαταριών λιθίου. Οι δύο αυτές ειδήσεις έδειξαν ότι δεν είναι
μόνο το… ψωμί που ανησυχεί τους Κινέζους, αλλά και οι συνεχιζόμενες
επιπτώσεις στο περιβάλλον, μιας ανάπτυξης που δεν έχει περιβαλλοντικές
και κοινωνικές ευαισθησίες.
Το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων που
παράγονται στην Κίνα δεν προορίζονται για την αναπτυσσόμενη κινεζική
καταναλωτική αγορά, αλλά για την αναπτυγμένη αγορά των αναπτυγμένων
οικονομιών, αφού η ετικέτα «madeinChina», κρύβεται πίσω από χιλιάδες
ευτελή προϊόντα αλλά και πίσω από πολλά προϊόντα εξελιγμένης τεχνολογίας
στην Ευρώπη και την Αμερική.
Σε έρευνα που έκανε η εταιρία συμβούλων
Accenture για λογαριασμό της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας επιχειρήσεων
BusinessEurope, πάνω από το 75% των ερωτηθέντων εξέφρασε φόβους ότι η
Κίνα θα φθάσει ή θα ξεπεράσει την Ευρώπη όσον αφορά την καινοτομία το
2023.
Η δημοσιοποίηση των στοιχείων αυτών
συνέπεσε με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προχθές να ξεκινήσει
έρευνα κατά κινεζικών επιχειρήσεων τηλεπικοινωνιών, οι οποίες φαίνεται
να έχουν επιδοτηθεί με αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν την ευρωπαϊκή αγορά με
φθηνότερα προϊόντα σε σχέση με τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές.
Μεταξύ των «υπόπτων» κινεζικών
επιχειρήσεων περιλαμβάνονται η HuaweiTechnologies και η ΖΤΕ. Η ΕΕ έχει
μάλιστα απειλήσει ότι θα επιβάλλει κυρώσεις με τη μορφή δασμών στις εν
λόγω επιχειρήσεις. Το παράδοξο στην υπόθεση είναι, πως οι ευρωπαϊκές
πολυεθνικές για… χατίρι των οποίων γίνονται όλα, αντέδρασαν στις
προτάσεις της Κομισιόν, φοβούμενες ότι θα πληγούν τα συμφέροντά τους
στην Κίνα. Οι γνωστές εταιρίες τηλεπικοινωνιών Ericsson, Nokia
καιSiemens, αντέδρασαν, όπως διαβάζουμε σε σχετικό ρεπορτάζ του
πρακτορείου «Bloomberg», στα σχέδια της Κομισιόν.
Το ζήτημα των εργασιακών δικαιωμάτων
έρχεται κατά καιρούς στην επικαιρότητα, όπως έγινε πέρυσι με τις
αποκαλύψεις και τις απεργίες στην ταϊβανέζικων συμφερόντων εταιρία
Foxconn, στα κινεζικά εργοστάσια της οποίας κατασκευάζονται πολλά από τα
δημοφιλή γκάτζετ της αμερικανικής εταιρίας Apple. Χθες μάλιστα
διαβάσαμε σε ανταπόκριση του πρακτορείου «Reuters» ότι η εταιρία ζητά
περισσότερο χρόνο για να περιορίσει τις υπερωρίες, εξαιτίας των οποίων
είχαν προκληθεί πέρυσι μεγάλες εργατικές ταραχές σε εργοστάσια της
Foxconn. Σε ανακοίνωση της τον Απρίλιο, η οργάνωση «China Labor Watch» η
οποία παρακολουθεί την κατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων στην Κίνα
ανέφερε δύο ακόμη αυτοκτονίες σε εργοστάσιο της Foxconn στο Ζενγκσού.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Η ΕΛΛΑΔΑ αύριο” 18/05/2013
