Από μουσείο, έδρα των ιθαγενών
Η ιστορία του μουσείου, ή καλύτερα του κτιρίου που κάποτε λειτουργούσε ως μουσείο, εκτείνεται στο δεύτερο μισό του 20υ αιώνα.
Το κτίριο ήταν πράγματι μουσειακός χώρος μέχρι και το...
1978 όταν μετά από κυβερνητική απόφαση το μουσείο ινδιάνικου πολιτισμού μεταφέρθηκε σε παρακείμενο χώρο. Για σχεδόν 30 χρόνια το οικοδόμημα παρέμενε στο έλεος του Θεού και των στοιχείων της φύσης ώσπου το 2006 αυτόχθονες αποφάσισαν να του δώσουν ξανά ζωή μετακομίζοντας σ΄αυτό.
Τους τολμηρούς της αρχής μιμήθηκαν αρκετοί στη συνέχεια και
στο τέλος του 2012 έφτασαν να ζουν στο χώρο άνθρωποι από 21
διαφορετικές φυλές ιθαγενών της Βραζιλίας. Ακριβώς σ΄αυτό το χρονικό
σημείο αρχίζουν και τα προβλήματα.
Η ώρα της βίας
Οι καθυστερήσεις στην πορεία εκτέλεσης των έργων για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2014 ώθησαν τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει ωμή βία για να απομακρύνει τους ιθαγενείς από την εστία τους.
Στην επέμβαση του προηγούμενου Μαρτίου (22-03) η Αστυνομία χρησιμοποίησε χημικά και ξύλο για να διαλύσει τους συγκεντρωμένους οι οποίοι πίστευαν -και εξακολουθούν να πιστεύουν- ότι το σχεδόν εγκαταλελειμμένο μουσείο δίπλα στο Μαρακανά πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως χώρος που θα προωθεί την κουλτούρα τους και όχι ως ένα μοντέρνο κτίριο με γκράφιτι έτσι όπως το έχουν σχεδιάσει οι διοργανωτές του Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Η τακτική των αστυνομικών δυνάμεων θύμισε....ΕΡΤ. Συγκεντρώθηκαν τα ξημερώματα της 22ης Μαρτίου έξω από το χώρο του μουσείου έτοιμες για....μάχη, φόρεσαν τις μάσκες και άρχισαν το....χημικό πόλεμο. Στο μουσείο υπήρχαν ανήλικα παιδιά και βρέφη τα οποία αναγκάστηκαν να αναπνεύσουν δακρυγόνα και σπρέι πιπεριού.
Μετά την ανακατάληψη, η οποία ολοκληρώθηκε άμεσα, οι
αστυνομικές δυνάμεις άρχισαν να φρουρούν το χώρο με οπλισμένους άνδρες,
την ίδια ώρα που η κυβέρνηση έδινε υποσχέσεις ότι οι άνθρωποι που μέχρι
τότε χρησιμοποιούσαν ως κατοικία το χώρο θα έχουν την ευκαιρία στο
μέλλον να μετακομίσουν στο νέο και ειδικά διαμορφωμένο πολιτιστικό
κέντρο των ιθαγενών, το οποίο, σύμφωνα με το προγραμματισμό, θα
ολοκληρωθεί στο τέλος του 2014. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι ακριβής
προγραμματισμός και βραζιλιάνικο κράτος είναι έννοιες μάλλον ασύμβατες.
Μετά την κατακραυγή που ξέσπασε, ο κυβερνήτης του Ρίο Σέρχιο Καμπράλ δικαιολογήθηκε ότι ο ξεριζωμός των ιθαγενών αποτελούσε επιθυμία της FIFA αφού, όπως τόνισε, το κτίριο δεν είχε πλέον ιστορική αξία. H Παγκόσμια Ομοσπονδία όμως άδειασε τον κυβερνήτη με επίσημη ανακοίνωση ισχυριζόμενη ότι ουδέποτε ενεπλάκη στην υπόθεση. Προφανώς κάποιος λέει ψέματα.
"Eίμαστε πέτρα στο παπούτσι τους"
Για να διαπιστώσουμε τι ακριβώς συνέβη και συμβαίνει ακόμα, μία συνέντευξη ενός εκπροσώπου του κινήματος των ιθαγενών, του Ιβάντρο, ο οποίος είναι μέλος της φυλής Ασουρίνι, είναι αρκούντως χαρακτηριστική.
"Αποδεκατίζουν το λαό μας. Ημασταν 15000 και τώρα είμαστε μόλις 1000. Υπάρχει καταστολή, ακραία καταστολή. Οταν ήρθαν εδώ οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας, έφεραν μαζί τους και τρία τεθωρακισμένα οχήματα. Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση δεν μας θέλει. Γι΄αυτούς είμαστε μία πέτρα στο παπούτσι τους. Γιατί; Επειδή υπερασπιζόμαστε τη φύση. Δεν πουλάμε την ταυτότητα και τον πολιτισμό μας.
Εμένα μου αρέσει το ποδόσφαιρο. Αλλά να σας πω την αλήθεια δεν θέλω να δω κανέναν αγώνα στο Μαρακανά. Αυτό είναι ένα στάδιο για πλουσίους. Είναι πολύ ακριβό. Φαντάζομαι ότι στην Ευρώπης ο λαός παίρνει πίσω κάτι από τους φόρους που πληρώνει σε μορφή υπηρεσιών. Εδώ τα χρήματά μας πηγαίνουν σε προεκλογικές εκστρατείες.
Θέλουμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας. Γι΄αυτό και επιθυμούμε την ίδρυση ενός πανεπιστημίου ιθαγενών. Ηδη γίνονται δωρεάν μαθήματα της γλώσσας μας. Και ξέρετε, δεν παλεύω για μένα. Για τα παιδιά και τα εγγόνια μου παλεύω".
Ο Ιβάντρο, ίσως από τακτ, δεν ανέφερε ότι ο πληθυσμός των
ιθαγενών δέχεται συνεχή πλήγματα εδώ και 500 περίπου χρόνια, από την
εποχή δηλαδή που έφτασαν στις βραζιλιάνικες ακτές οι πρώτοι Πορτογάλοι
εισβολείς. Εκτοτε, ο αριθμός των ιθαγενών ολοένα και μειώνεται όπως
άλλωστε συμβαίνει σε όλη την Αμερικανική ήπειρο μετά την ανακάλυψή της
από τους Ευρωπαίους.
Θεωρητικά, η κεντρική διοίκηση του βραζιλιάνικου κράτους έχει εκπονήσει προγράμματα και έχει ιδρύσει θεσμούς με τους οποίους προστατεύει τα δικαιώματα του πληθυσμού των αυτόχθονων όπως το Εθνικό Ιδρυμα Ιθαγενών. Στην πράξη δεν γίνονται πολλά πράγματα αφού, όπως τόνισε και ο Ιβάντρο, οι ιθαγενείς θεωρούνται τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη.
Η αντεπίθεση
Οι ταραχές που ξέσπασαν στη Βραζιλία τον προηγούμενο Ιούνιο όχι μόνο θορύβησαν την κυβέρνηση η οποία αναγκάστηκε να προχωρήσει σε μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των διαδηλωτών αλλά έφερε ξανά στο προσκήνιο των αγώνα των ιθαγενών.
Μερίδα του κόσμου που διαδήλωνε δεν τους ξέχασε και τους κάλεσε να διαμαρτυρηθούν στο πλευρό τους. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας στις 5 Αυγούστου έγινε ανακατάληψη του μουσείου στο οποίο, έως και σήμερα, παραμένουν περίπου 80 αυτόχθονες. Μόλις ξαναμπήκαν στο χώρο, οι ιθαγενείς ανακάλυψαν ότι όλα τα σύμβολά τους είχαν σβηστεί, τα δέντρα στον περιβάλλοντα χώρο είχαν κοπεί ενώ είχε καταστραφεί ολοσχερώς και ο περίτεχνος σιδερένιος φράχτης.
Τι περιμένουν τώρα οι καταληψίες; Μα φυσικά τη νέα επέμβαση της αστυνομίας η οποία είναι μάλλον θέμα χρόνου. Προσώρας επιβιώνουν με γεύματα από δωρεές (ρύζι κατά κύριο λόγο) ενώ έχουν εγκαταστήσει ένα σύστημα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο για να κοινοποιούν τα αιτήματά τους σε όλο τον πλανήτη.
Λίγες ημέρες μετά την ανακατάληψη του μουσείου, κατά σύμπτωση, επισκέφθηκε τη Βραζιλία κλιμάκιο της Διεθνούς Αμνηστίας. Οι διαπιστώσεις μετά την επίσκεψή του τόσο στις φαβέλες όσο και στα μέρη που ζουν οι αυτόχθονες, αποτελούν καταπέλτη:"Παρά την οικονομική πρόοδο που έχει συντελεστεί στη Βραζιλία τα τελευταία χρόνια, η βία είναι ενδημική. Οι κρατικές δράσεις δεν τη μειώνουν σε καμία περίπτωση".
Για τους αυτόχθονες ειδικότερα η Διεθνής Αμνηστία σημείωσε: "Οι επανειλημμένες καθυστερήσεις στην οριοθέτηση των εδαφών τους οδηγούν στη βία, σε αναγκαστικές εξώσεις και σε συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πιστεύουμε ότι το σύστημα αστυνόμευσης στη Βραζιλία χρήζει γενικής μεταρρύθμισης με πρώτο βήμα την καθιέρωση ανεξάρτητης πολιτικής εποπτείας".
Φοβού τα ΜΜΕ
Πριν από περίπου ένα μήνα ο φρι λανς Βραζιλιάνος δημοσιογράφος Νικόλ Φρόιο θέλησε να κάνει μία επιτόπια έρευνα στο μουσείο το οποίο, όπως τονίσαμε και πιο πάνω, βρίσκεται και πάλι στα χέρια των ιθαγενών. Οι άνθρωποι εκεί τον υποδέχθηκαν με μεγάλη επιφυλακτικότητα. Αρχικά τον ρώτησαν αν εργάζεται στην εφημερίδα"Globo", με την οποία οι αυτόχθονες βρίσκονται σε ανοιχτή σύγκρουση.
Ο Φρόιο τους εξήγησε ότι εργάζεται για μέσο τελείως διαφορετικής αντίληψης και δημοσιογραφικής κατεύθυνσης καταφέρνοντας, με κόπο είναι η αλήθεια, να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη τους."Η "Globo" είχε γράψει ότι εδώ γίνεται διακίνηση ναρκωτικών" του δικαιολογήθηκαν στη συνέχεια οι ιθαγενείς σε μία προσπάθεια να εξηγήσουν την επιφυλακτικότητά τους.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης μαζί τους αποκαλύφθηκε και
μία εξόχως σημαντική είδηση. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 60, η
στρατιωτική δικτατορία της Βραζιλίας είχε προχωρήσει σε εκτεταμένες
σφαγές του πληθυσμού των αυτόχθονων. Εγγραφο που πιστοποιεί το γεγονός
ήρθε στο φως της δημοσιότητας 40 χρόνια μετά. Σύμφωνα με αυτό οι ένοχοι
δεν τιμωρήθηκαν μετά την επιστροφή της χώρας σε δημοκρατικό καθεστώς.
Αλλωστε, έως και τις ημέρες μας, οι δολοφονίες δεν έχουν σταματήσει. Το
2012 μόνο φονεύθηκαν 80 ιθαγενείς στα σύνορα της Βραζιλίας με τη
Βενεζουέλα.
Ο Φρόιο μίλησε στο Contra.gr για όσα συμβαίνουν στο Μαρακανά τον τελευταίο χρόνο και ήταν σαφής: "Νομίζω ότι στη Βραζιλία θα υπάρχει ένα συγκεκριμένο χάσμα μεταξύ των ιθαγενών και του μοντέρνου κόσμου, επειδή η ινδιάνικη κουλτούρα δεν έχει γίνει ποτέ πραγματικά σεβαστή. Ετσι όταν διεθνή αθλητικά γεγονότα έρχονται στη Βραζιλία αυτό το χάσμα μεγαλώνει".
Επιμύθιο: Κάθε μεγάλη αθλητική διοργάνωση συνοδεύεται συνήθως και από ένα "καθαρισμό" της πόλης στην οποία φιλοξενείται. Το 1936 στο Βερολίνο αυτοί που έπρεπε να εξαφανιστούν ήταν οι Ρομά, το 1968 στην Πόλη του Μεξικού οι εξεγερμένοι φοιτητές, το 2004 στην Αθήνα οι εξαρτημένοι από ουσίες και οι άστεγοι, το 2014 στο Ρίο οι ιθαγενείς. Διαχρονικά οι άνθρωποι-απόβλητα πρέπει να κρύβονται κάτω από το λαμπερό χαλί της χλιδής. Και η ιστορία συνεχίζεται....
Πηγές: Guardian, Deutsche welle, Amnesty.org
contra.gr
Η ιστορία του μουσείου, ή καλύτερα του κτιρίου που κάποτε λειτουργούσε ως μουσείο, εκτείνεται στο δεύτερο μισό του 20υ αιώνα.
Το κτίριο ήταν πράγματι μουσειακός χώρος μέχρι και το...
1978 όταν μετά από κυβερνητική απόφαση το μουσείο ινδιάνικου πολιτισμού μεταφέρθηκε σε παρακείμενο χώρο. Για σχεδόν 30 χρόνια το οικοδόμημα παρέμενε στο έλεος του Θεού και των στοιχείων της φύσης ώσπου το 2006 αυτόχθονες αποφάσισαν να του δώσουν ξανά ζωή μετακομίζοντας σ΄αυτό.
Η ώρα της βίας
Οι καθυστερήσεις στην πορεία εκτέλεσης των έργων για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2014 ώθησαν τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει ωμή βία για να απομακρύνει τους ιθαγενείς από την εστία τους.
Στην επέμβαση του προηγούμενου Μαρτίου (22-03) η Αστυνομία χρησιμοποίησε χημικά και ξύλο για να διαλύσει τους συγκεντρωμένους οι οποίοι πίστευαν -και εξακολουθούν να πιστεύουν- ότι το σχεδόν εγκαταλελειμμένο μουσείο δίπλα στο Μαρακανά πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως χώρος που θα προωθεί την κουλτούρα τους και όχι ως ένα μοντέρνο κτίριο με γκράφιτι έτσι όπως το έχουν σχεδιάσει οι διοργανωτές του Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Η τακτική των αστυνομικών δυνάμεων θύμισε....ΕΡΤ. Συγκεντρώθηκαν τα ξημερώματα της 22ης Μαρτίου έξω από το χώρο του μουσείου έτοιμες για....μάχη, φόρεσαν τις μάσκες και άρχισαν το....χημικό πόλεμο. Στο μουσείο υπήρχαν ανήλικα παιδιά και βρέφη τα οποία αναγκάστηκαν να αναπνεύσουν δακρυγόνα και σπρέι πιπεριού.
Μετά την κατακραυγή που ξέσπασε, ο κυβερνήτης του Ρίο Σέρχιο Καμπράλ δικαιολογήθηκε ότι ο ξεριζωμός των ιθαγενών αποτελούσε επιθυμία της FIFA αφού, όπως τόνισε, το κτίριο δεν είχε πλέον ιστορική αξία. H Παγκόσμια Ομοσπονδία όμως άδειασε τον κυβερνήτη με επίσημη ανακοίνωση ισχυριζόμενη ότι ουδέποτε ενεπλάκη στην υπόθεση. Προφανώς κάποιος λέει ψέματα.
"Eίμαστε πέτρα στο παπούτσι τους"
Για να διαπιστώσουμε τι ακριβώς συνέβη και συμβαίνει ακόμα, μία συνέντευξη ενός εκπροσώπου του κινήματος των ιθαγενών, του Ιβάντρο, ο οποίος είναι μέλος της φυλής Ασουρίνι, είναι αρκούντως χαρακτηριστική.
"Αποδεκατίζουν το λαό μας. Ημασταν 15000 και τώρα είμαστε μόλις 1000. Υπάρχει καταστολή, ακραία καταστολή. Οταν ήρθαν εδώ οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας, έφεραν μαζί τους και τρία τεθωρακισμένα οχήματα. Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση δεν μας θέλει. Γι΄αυτούς είμαστε μία πέτρα στο παπούτσι τους. Γιατί; Επειδή υπερασπιζόμαστε τη φύση. Δεν πουλάμε την ταυτότητα και τον πολιτισμό μας.
Εμένα μου αρέσει το ποδόσφαιρο. Αλλά να σας πω την αλήθεια δεν θέλω να δω κανέναν αγώνα στο Μαρακανά. Αυτό είναι ένα στάδιο για πλουσίους. Είναι πολύ ακριβό. Φαντάζομαι ότι στην Ευρώπης ο λαός παίρνει πίσω κάτι από τους φόρους που πληρώνει σε μορφή υπηρεσιών. Εδώ τα χρήματά μας πηγαίνουν σε προεκλογικές εκστρατείες.
Θέλουμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας. Γι΄αυτό και επιθυμούμε την ίδρυση ενός πανεπιστημίου ιθαγενών. Ηδη γίνονται δωρεάν μαθήματα της γλώσσας μας. Και ξέρετε, δεν παλεύω για μένα. Για τα παιδιά και τα εγγόνια μου παλεύω".
Θεωρητικά, η κεντρική διοίκηση του βραζιλιάνικου κράτους έχει εκπονήσει προγράμματα και έχει ιδρύσει θεσμούς με τους οποίους προστατεύει τα δικαιώματα του πληθυσμού των αυτόχθονων όπως το Εθνικό Ιδρυμα Ιθαγενών. Στην πράξη δεν γίνονται πολλά πράγματα αφού, όπως τόνισε και ο Ιβάντρο, οι ιθαγενείς θεωρούνται τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη.
Η αντεπίθεση
Οι ταραχές που ξέσπασαν στη Βραζιλία τον προηγούμενο Ιούνιο όχι μόνο θορύβησαν την κυβέρνηση η οποία αναγκάστηκε να προχωρήσει σε μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των διαδηλωτών αλλά έφερε ξανά στο προσκήνιο των αγώνα των ιθαγενών.
Μερίδα του κόσμου που διαδήλωνε δεν τους ξέχασε και τους κάλεσε να διαμαρτυρηθούν στο πλευρό τους. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας στις 5 Αυγούστου έγινε ανακατάληψη του μουσείου στο οποίο, έως και σήμερα, παραμένουν περίπου 80 αυτόχθονες. Μόλις ξαναμπήκαν στο χώρο, οι ιθαγενείς ανακάλυψαν ότι όλα τα σύμβολά τους είχαν σβηστεί, τα δέντρα στον περιβάλλοντα χώρο είχαν κοπεί ενώ είχε καταστραφεί ολοσχερώς και ο περίτεχνος σιδερένιος φράχτης.
Τι περιμένουν τώρα οι καταληψίες; Μα φυσικά τη νέα επέμβαση της αστυνομίας η οποία είναι μάλλον θέμα χρόνου. Προσώρας επιβιώνουν με γεύματα από δωρεές (ρύζι κατά κύριο λόγο) ενώ έχουν εγκαταστήσει ένα σύστημα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο για να κοινοποιούν τα αιτήματά τους σε όλο τον πλανήτη.
Λίγες ημέρες μετά την ανακατάληψη του μουσείου, κατά σύμπτωση, επισκέφθηκε τη Βραζιλία κλιμάκιο της Διεθνούς Αμνηστίας. Οι διαπιστώσεις μετά την επίσκεψή του τόσο στις φαβέλες όσο και στα μέρη που ζουν οι αυτόχθονες, αποτελούν καταπέλτη:"Παρά την οικονομική πρόοδο που έχει συντελεστεί στη Βραζιλία τα τελευταία χρόνια, η βία είναι ενδημική. Οι κρατικές δράσεις δεν τη μειώνουν σε καμία περίπτωση".
Για τους αυτόχθονες ειδικότερα η Διεθνής Αμνηστία σημείωσε: "Οι επανειλημμένες καθυστερήσεις στην οριοθέτηση των εδαφών τους οδηγούν στη βία, σε αναγκαστικές εξώσεις και σε συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πιστεύουμε ότι το σύστημα αστυνόμευσης στη Βραζιλία χρήζει γενικής μεταρρύθμισης με πρώτο βήμα την καθιέρωση ανεξάρτητης πολιτικής εποπτείας".
Φοβού τα ΜΜΕ
Πριν από περίπου ένα μήνα ο φρι λανς Βραζιλιάνος δημοσιογράφος Νικόλ Φρόιο θέλησε να κάνει μία επιτόπια έρευνα στο μουσείο το οποίο, όπως τονίσαμε και πιο πάνω, βρίσκεται και πάλι στα χέρια των ιθαγενών. Οι άνθρωποι εκεί τον υποδέχθηκαν με μεγάλη επιφυλακτικότητα. Αρχικά τον ρώτησαν αν εργάζεται στην εφημερίδα"Globo", με την οποία οι αυτόχθονες βρίσκονται σε ανοιχτή σύγκρουση.
Ο Φρόιο τους εξήγησε ότι εργάζεται για μέσο τελείως διαφορετικής αντίληψης και δημοσιογραφικής κατεύθυνσης καταφέρνοντας, με κόπο είναι η αλήθεια, να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη τους."Η "Globo" είχε γράψει ότι εδώ γίνεται διακίνηση ναρκωτικών" του δικαιολογήθηκαν στη συνέχεια οι ιθαγενείς σε μία προσπάθεια να εξηγήσουν την επιφυλακτικότητά τους.
Ο Φρόιο μίλησε στο Contra.gr για όσα συμβαίνουν στο Μαρακανά τον τελευταίο χρόνο και ήταν σαφής: "Νομίζω ότι στη Βραζιλία θα υπάρχει ένα συγκεκριμένο χάσμα μεταξύ των ιθαγενών και του μοντέρνου κόσμου, επειδή η ινδιάνικη κουλτούρα δεν έχει γίνει ποτέ πραγματικά σεβαστή. Ετσι όταν διεθνή αθλητικά γεγονότα έρχονται στη Βραζιλία αυτό το χάσμα μεγαλώνει".
Επιμύθιο: Κάθε μεγάλη αθλητική διοργάνωση συνοδεύεται συνήθως και από ένα "καθαρισμό" της πόλης στην οποία φιλοξενείται. Το 1936 στο Βερολίνο αυτοί που έπρεπε να εξαφανιστούν ήταν οι Ρομά, το 1968 στην Πόλη του Μεξικού οι εξεγερμένοι φοιτητές, το 2004 στην Αθήνα οι εξαρτημένοι από ουσίες και οι άστεγοι, το 2014 στο Ρίο οι ιθαγενείς. Διαχρονικά οι άνθρωποι-απόβλητα πρέπει να κρύβονται κάτω από το λαμπερό χαλί της χλιδής. Και η ιστορία συνεχίζεται....
Πηγές: Guardian, Deutsche welle, Amnesty.org
contra.gr
