(από το Βαθύ Κόκκινο)
«Σταλαγματιά, σταλαγματιά, στάζουν τα δάκρυα μου, γιατί προδόθηκαν σκληρά,
τα τόσα όνειρά μου»
«Προδόθηκα, προδόθηκασε ό,τι είχα πιστέψει
τώρα τι άλλο στη ζωή
μπορεί να με μαγέψει».
Προχθές το βράδυ κάναμε μια «ζωντανή» μεταμεσονύχτια εκπομπή στο διαδικτυακό μας ραδιοφωνικό σταθμό, εγώ μαζί με...
τον σύντροφο Βασίλη, με θέμα την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, τα όσα επακολούθησαν στα πέτρινα χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο και πώς αυτό εκφράστηκε μέσα από τραγούδια δημοκρατικών δημιουργών, οι οποίοι μέσα από αλληγορικούς στίχους προσπάθησαν να τα προβάλουν στο ευρύτερο κοινό.
Σίγουρα δεν έχουμε την ιδιότητα του ιστορικού ερευνητή και πιο πολύ μιλούσαμε για βιωματικές καταστάσεις.
Και σ’ αυτό το σημείο θέλω να σταθώ λίγο. Ο γέρος μου, -τώρα έχει γίνει μεζές στα σκουλήκια-, υπήρξε αντάρτης του ΕΛΑΣ και μετά του Δ.Σ.Ε. Τελικά μετά την ήττα, συνελήφθη, δικάστηκε από στρατοδικείο της εποχής τρεις φορές σε θάνατο και μετά από 7 χρόνια φυλακών και εξορίας βρέθηκε ελεύθερος υπογράφοντας την γνωστή δήλωση «αποκηρύσσω τον κομμουνισμό και τας παραφυάδας αυτού».
Δεν είναι η πιο ιδανική στιγμή για να μιλήσουμε για το τι επακολούθησε μετά την κατάπτυστη συμφωνία της Βάρκιζας, την δημιουργία του ΔΣΕ, τις διώξεις αγωνιστών που ήρθαν από το μετεμφυλιακό κράτος και όλα τα σχετικά.
Αυτό που θέλω να πω τώρα είναι ότι ξανακούγοντας αυτό το τραγούδι, στο σχετικό αφιέρωμα που κάναμε στον ρ/σ μας, και δίνοντας βάση στους στίχους μπόρεσα να καταλάβω γιατί ήταν το αγαπημένο τραγούδι του πατέρα μου. (Το ότι είχε υπογράψει δήλωση αποκήρυξης του κομμουνισμού είναι μια άλλη θλιβερή ιστορία που κάποια στιγμή θα την αναφέρω όχι με με τα δικά μου λόγια αλλά όπως την έχει περιγράψει ο σύντροφός του Ν. Θεοχάρης στο βιβλίο του «Η Εθνική αντίσταση στην Λέσβο»).
Ασ” μην πλατειάζω όμως:
____________________
Σταλαγματιά, σταλαγματιά
στάζουν τα δάκρυά μου
γιατί προδόθηκαν σκληρά
τα τόσα όνειρά μου.
Προδόθηκα, προδόθηκα
σε ό,τι είχα πιστέψει
τώρα τι άλλο στη ζωή
μπορεί να με μαγέψει.
Σταλαγματιά, σταλαγματιά
στάζει η καρδιά μου αίμα
αχ, στη ζωή με πλάνεψε
το μαγεμένο ψέμα.
12 Φλεβάρη 1945: Υπογράφεται η Συμφωνία της Βάρκιζας (Βίντεο)
Γράφει ο kokkiniotisΣτις 2 Φλεβάρη του 1945, στη Βάρκιζα, στο εξοχικό σπίτι του πολιτικού της Δεξιάς Παναγιώτη Κανελλόπουλου (στον οποίο οφείλεται το περίφημο: «Η Μακρόνησος είναι ο Παρθενών της νεωτέρας Ελλάδος» καθώς και η μνημειώδους δουλικότητας προσφώνηση: «Στρατηγέ μου, ιδού ο στρατός Σας» προς τον αμερικανό στρατηγό Βαν Φλίτ, ουσιαστικό διοικητή του «εθνικού» στρατού), ξεκίνησε η διάσκεψη που έμελλε να ενταφιάσει –προσωρινά – τους αγώνες του ελληνικού λαού, το κομμουνιστικό κίνημα και την αριστερά, το όραμα για μια άλλη κοινωνία.
Η διάσκεψη αυτή, μετά από δέκα μέρες κατέληξε στην γνωστή «Συμφωνία της Βάρκιζας» το πρακτικό της οποίας υπογράφηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών.
Συγκλονιστικές είναι οι φωτογραφίες των ανταρτών που παραδίνουν τ’ άρματα, όπως και τα κινηματογραφικά στιγμιότυπα που διασώζονται (ορισμένα περιλαμβάνονται στην ταινία του Φώτου Λαμπρινού: «Άρης Βελουχιώτης, Το Δίλημμα»).
Οι δύο πλευρές εκπροσωπήθηκαν από τριμελείς αντιπροσωπείες.
-Την κυβέρνηση Πλαστήρα εκπροσωπούσαν οι υπουργοί Εξωτερικών Ιωάννης Σοφιανόπουλος, Εσωτερικών Περικλής Ράλλης και Γεωργίας Ι. Μαρκόπουλος.
-Επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ ήταν ο γραμματέας του ΚΚΕ Γιώργης Σιάντος ενώ συμμετείχαν ο γραμματέας του ΕΑΜ Μήτσος Παρτσαλίδης (που ήταν και μέλος του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ) και ο γραμματέας της ΕΛΔ Ηλίας Τσιριμώκος.
Στρατιωτικοί σύμβουλοι των δύο αντιπροσωπειών ήταν αντίστοιχα ο Παυσανίας Κατσώτας και ο αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Στέφανος Σαράφης.
Άλλες εποχές τότε, άλλες σήμερα. Αξίζει όμως να μελετάμε την Ιστορία, κάνουμε λοιπόν ένα μικρό πληροφοριακό αφιέρωμα μέρα που ξημερώνει αύριο.
Αρχίζουμε «δημοσιογραφικά», με την περιγραφή που κάνει στην εφημερίδα της εποχής ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ο Γ. Ανδρουλιδάκης:
«Εις την αίθουσα της Διασκέψεως εισήλθον πρώτοι οι κυβερνητικοί αντιπρόσωποι. Ελαβον θέσιν εις ένα παραλληλεπίπεδον τραπέζι, καλυπτόμενον από απλούν έγχρωμον τραπεζομάνδηλον και περιστοιχιζόμενον από αναπαυτικά καθίσματα.
Εις την γωνίαν αι αναλαμπαί ενός τζακιού προσέδιδον μίαν, συμβολικήν ίσως θαλπωρήν εις την ατμόσφαιραν. Παραπλεύρως δύο μικρότερα τραπεζάκια παρεχωρήθησαν εις τους στενογράφους. Αμέσως εκλήθησαν οι εαμικοί αντιπρόσωποι. Εισήλθε πρώτος ο Σιάντος, ακολουθούμενος από τους άλλους δύο.
Ο παριστάμενος διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του αντιβασιλέως προέβη εις σχετικάς συστάσεις και αντηλλάγησαν θερμαί χειραψίες μεταξύ των κυβερνητικών και εαμικών εκπροσώπων.
Εν συνεχεία εισήλθον εις την αίθουσαν οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες και εγένοντο αι παρουσιάσεις. Αρχαιότερος μεταξύ αυτών είναι ο στρατηγός Σαράφης, απέναντί του δε οι κυβερνητικοί εμπειρογνώμονες τηρούν όλους τους τύπους της στρατιωτικής πειθαρχίας. Οι σύνεδροι λαμβάνουν τας θέσεις των.
Κάθεται ο κ. Σοφιανόπουλος έχων δεξιά τον κ. Μακρόπουλον και αριστερά τον κ. Περ. Ράλλην. Οι εαμικοί εκπρόσωποι εκάθησαν απέναντι των κυβερνητικών. Εις το κέντρον ο κ. Σιάντος έχων δεξιά τον κ. Παρτσαλίδην και αριστερά τον κ. Τσιριμώκον.
Προκειμένου να αρχίση η συνεδρίασις, οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες απεχώρησαν και παρέμειναν συνομιλούντες εις παρακείμενον δωμάτιον. Αμέσως μετά ταύτα ηγέρθη ο κ. Σοφιανόπουλος, όστις, αφού ανέγνωσε τον λόγον του απηυθύνθη εις φιλικόν τόνον προς τους εαμικούς εκπροσώπους, ειπών τα εξής περίπου: «Εχω να σας πω λίγα ακόμη λόγια. Βρισκόμαστε εδώ και για κάποιον άλλο σκοπό: να σώσουμε την υπόθεση του αριστερισμού απάνω στην οποία τόσες ελπίδες στηρίζονται. Εσείς είστε οι πρωτομάρτυρες, κανείς δε θα σας το αρνηθή, αλλά υπάρχουν και άλλοι που δούλεψαν γι” αυτή την ίδια ιδέα. Ας μη γελιόμαστε, ο κόσμος τραβάει προς τα αριστερά. Αλλά είμαι βέβαιος ότι κανένας από μας εδώ δε θα θελήση ν” αναλάβη ενώπιον της ιστορίας την τεράστια ευθύνη της συνεχίσεως της σημερινής καταστάσεως».
Ο κ. Σιάντος ηγέρθη καταφανώς συγκεκινημένος και απήντησεν εις τον κ. Σοφιανόπουλον ως εξής: «Συμφωνούμε όλοι μας σ” αυτά που είπατε. Ολοι αισθανόμαστε ότι δεν πρέπει να συνεχιστή αυτή η κατάσταση και δε θα συνεχιστή. Θα βρούμε τρόπο να δώσουμε τα χέρια»»
Ο πρόεδρος λοιπόν της διάσκεψης Υπουργός Εξωτερικών Σοφιανόπουλος, πρόεδρος επίσης του Αγροτικού Κόμματος, δηλώνει από την αρχή …αριστεριστής(!) και θέτει σαν στόχο της την διάσωση της αριστεράς!
Η συγκλονιστική στιγμή της παράδοσης των όπλων από τους δακρυσμένους αντάρτες
Γνώρισε άλλωστε και ο ελληνικός λαός τον τρόπο της «εφαρμογής» των συμφωνηθέντων… Το όργιο τρομοκρατίας που ακολούθησε, οδήγησε αργότερα τον Μήτσο Παρτσαλίδη να πει: «Δεν τόκοβα καλύτερα το χέρι μου που υπέγραφα…»
Πριν προχωρήσουμε στα ιστορικά και πολιτικά στοιχεία της Συμφωνίας της Βάρκιζας, θα θέλαμε να ξεκαθαρίσουμε τα εξής:
-Δεν προσεγγίζουμε τις συντριπτικά βαριές στιγμές στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος με την πρόθεση να «δικάσουμε» τους ηγέτες ενός κινήματος με την ασφάλεια της απόστασης των 68 χρόνων που μας χωρίζουν, όσο και αν αποδείχτηκαν «λιποβαρείς» πολιτικά στο ζύγι της Ιστορίας, εργατικά στελέχη αυτοί απέναντι στις αλεπούδες του εγγλέζικου ιμπεριαλισμού.
-Πολύ περισσότερο δεν «χρεώνουμε» τη Βάρκιζα στους σημερινούς αγωνιστές του κομμουνιστικού κινήματος σε όποιο χώρο και αν βρίσκονται. Θεωρούμε ωστόσο χρήσιμο να προσεγγίζουν οι σημερινοί αγωνιστές τα ιστορικά γεγονότα εμβαθύνοντας πολιτικά στο «πάχος» της Ιστορίας, όχι για να βγάζουμε τα μάτια ο ένας του άλλου, αλλά για να βγάζουμε πολύτιμα συμπεράσματα για το σήμερα. Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι μετά τη Βάρκιζα ακολούθησε η εποποιία του ΔΣΕ.
Προχωρώντας λοιπόν στο πολιτικό μέρος του μικρού μας αφιερώματος, παραθέτουμε αρχικά κάποια αποσπάσματα από το ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ Α’ ΤΟΜΟΣ 1918-1949 σελ. 494 (εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, Αθήνα 2011)
27. Η Συμφωνία της Βάρκιζας
Η σύγκρουση του Δεκέμβρη 1944, που κράτησε 33 μέρες, στάθηκε ένας ηρωικός αγώνας για τη λευτεριά και έγραψε μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία της δημοκρατικής αντιιμπεριαλιστικής πάλης του ελληνικού λαού.
Οι μαχητές του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Πολιτοφυλακής, όλος ο λαός πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στους καινούργιους κατακτητές. Τελικά, μπροστά στις υπέρτερες αριθμητικά δυνάμεις, η αντίσταση του ΕΛΑΣ και του λαού της Αθήνας-Πειραιά κάμφθηκε.
Στην έκβαση της μάχης του Δεκέμβρη, εκτός από την ανεπάρκεια των δυνάμεων και των πολεμικών μέσων του ΕΛΑΣ, έχουν συντελέσει και οι εξής παράγοντες: Η ηγεσία του Κόμματος αιφνιδιάστηκε από τα γεγονότα και αντέδρασε σπασμωδικά. Ανασυγκρότησε την ΚΕ του ΕΛΑΣ, χωρίς επιτελείο και μηχανισμό, που ανέλαβε τη διεύθυνση της μάχης της Αθήνας. Παραμέρισε το ΓΣ του ΕΛΑΣ, που διέθετε επιτελείο και υπηρεσίες και ανέθεσε στον Σαράφη και τον Άρη, με τις κύριες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, δευτερεύουσα αποστολή εναντίον του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Δε συγκέντρωσε έγκαιρα τις βασικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην Αθήνα, που ήταν το κύριο μέτωπο και δεν οργάνωσε αποτελεσματική επίθεση από τις πρώτες μέρες. Επίσης, δεν εμπόδισε τα διάσπαρτα στην ελληνική επαρχία βρετανικά στρατιωτικά τμήματα να μεταφερθούν στην Αθήνα και να πάρουν μέρος στις μάχες.
Ακόμη η ηγεσία του κινήματος δεν είχε προβλέψει ότι η κατάσταση πιθανόν να οδηγούνταν από τους Αγγλους και την αντίδραση σε ένοπλη σύγκρουση με επίκεντρο την πρωτεύουσα. Σ” αυτό οφείλεται και η μη έγκαιρη κατάρτιση σχεδίου. Το σχέδιο αντιμετώπισης της κατάστασης καταρτίστηκε εκ των υστέρων, όταν οι Αγγλοι και η αντίδραση είχαν προχωρήσει στην ένοπλη επέμβαση και μάλιστα και τότε ακόμα δε στρεφόταν εναντίον τους, αλλά εναντίον των δυνάμεων της ελληνικής αντίδρασης.
Στις 11 του Γενάρη 1945 ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τους Αγγλους υπογράφτηκε ανακωχή που καθόριζε ημερομηνία κατάπαυσης του πυρός την 14.1.1945.
Σύμφωνα με τους όρους της ανακωχής, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχρεώνονταν ως τις 18 του Γενάρη 1945 να εκκενώσουν τις περιοχές της Αττικοβοιωτίας-Εύβοιας, ένα μεγάλο τμήμα του Νομού Φθιωτιδοφωκίδας και το μεγαλύτερο• μέρος του Νομού Μαγνησίας. Επίσης, ν” αποσυρθούν από ένα τμήμα του Νομού Θεσσαλονίκης και την πόλη της Θεσσαλονίκης, τα νησιά Ζάκυνθο, Κύθηρα και Σποράδες, καθώς και ολόκληρη τη Βόρεια Πελοπόννησο.
Σ” αυτές τις συνθήκες άρχισαν στις 2 του Φλεβάρη 1945 στη Βάρκιζα Αττικής διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις αντιπροσωπείες του ΕΑΜ και της κυβέρνησης Πλαστήρα για το σταμάτημα της αιματοχυσίας και την αποκατάσταση της ειρήνης και της πολιτικής ομαλότητας στη χώρα.
Ύστερα από 10ήμερες συζητήσεις, στις 12 του Φλεβάρη 1945, υπογράφτηκε το κείμενο της συμφωνίας που είναι γνωστή σαν Συμφωνία της Βάρκιζας. (Βλέπε το πλήρες κείμενο της Συμφωνίας της Βάρκιζας στο βιβλίο Το ΚΚΕ. Επίσημα κείμενα, τόμος πέμπτος, σελ. 411-416.)
Στις διαπραγματεύσεις της Βάρκιζας το ΕΑΜ εκπροσώπησαν ο Γιώργης Σιάντος, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Δημήτρης Παρτσαλίδης, Γενικός Γραμματέας της Κ Ε του ΕΑΜ και ο Ηλίας Τσιριμώκος, Γενικός Γραμματέας της ΕΛΔ. Την κυβέρνηση του Ν. Πλαστήρα εκπροσώπησαν ο I. Σοφιανόπουλος, υπουργός Εξωτερικών, ο Π. Θ. Ράλλης, υπουργός Εσωτερικών και ο I. Μακρόπουλος, υπουργός Γεωργίας.
Στα κύρια σημεία της συμφωνίας προβλεπόταν ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να εξασφαλίσει την ελεύθερη εκδήλωση των πολιτικών φρονημάτων όλων των πολιτών, το σεβασμό των ατομικών ελευθεριών και να προβεί στην κατάργηση κάθε ανελεύθερου νόμου. Προβλεπόταν επίσης η αποστράτευση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και η συγκρότηση Εθνικού Στρατού με κανονική στρατολογία, η εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από τους συνεργάτες των κατακτητών και τους εγκάθετους της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας. Καθοριζόταν, τέλος, η διενέργεια, στη διάρκεια του 1945, ελεύθερου δημοψηφίσματος και στη συνέχεια εκλογών Συντακτικής Συνέλευσης.
Συμφωνία της Βάρκιζας- Μέρος Β΄ (Βίντεο)
Γράφει ο kokkiniotisΣτο δεύτερο (αλλά όχι τελευταίο) μέρος του ιστορικού μας αφιερώματος, ολοκληρώνουμε την παρουσίαση του σχετικού με την Συμφωνία της Βάρκιζας αποσπάσματος από το ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ Α’ ΤΟΜΟΣ 1918-1949 σελ. 494 (εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, Αθήνα 2011 – οι υπογραμμίσεις δικές μας).
Υπενθυμίζουμε ότι στο πρώτο μέρος του μικρού μας αφιερώματος (12 Φλεβάρη 1945: Υπογράφεται η Συμφωνία της Βάρκιζας, βλ. εδώ) υπάρχει το βίντεο με τις συγκλονιστικές εικόνες από τους αντάρτες που δακρυσμένοι παραδίνουν τα τιμημένα όπλα, «τα όπλα του ΕΛΑΣ…»
Πριν όμως παραθέσουμε το ντοκουμέντο από το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, αξίζει ίσως να σταθούμε λίγο στη σημειολογία της εικόνας από την ιστορική στιγμή της υπογραφής της επαίσχυντης για τον κόσμο της δουλειάς, τον κόσμο του αγώνα και της αριστεράς, συμφωνίας της Βάρκιζας. Της συμφωνίας που όπως θα δούμε στο τρίτο μέρος του αφιερώματός μας, μέσα από τα ‘ψιλά γράμματα’ και τις περίτεχνες διατυπώσεις που επέβαλε το αστικό μπλοκ και οι υποβολείς του, έμελλε να αποτελέσει την επίφαση της ‘νομιμοποίησης’ για τον αφανισμό και το ξεκλήρισμα τόσων και τόσων λαϊκών αγωνιστών.
Εύγλωττη είναι η φωτογραφική απεικόνιση της στιγμής που ‘πέφτει’ στο χαρτί η ‘βαριά υπογραφή’ της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ, η υπογραφή του Γιώργη Σιάντου, Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ (αναπλήρωνε τον κρατούμενο στο Νταχάου Νίκο Ζαχαριάδη).
-Όρθιοι, σαν τα κοράκια, εκπρόσωποι και παρατρεχάμενοι της άλλης πλευράς, αφού πίεζαν με κάθε τρόπο μεταφέροντας και τη φωνή του κυρίου τους, του αγγλικού ιμπεριαλισμού, κοιτάζουν έκπληκτοι σαν να μην το πιστεύουν και οι ίδιοι, τον γραμματέα του ΚΚΕ να υπογράφει τον αφανισμό του αριστερού κινήματος.
-Στο κέντρο με τη στρατιωτική στολή αυτός, ο παλιός καπνεργάτης, ευθύς άνθρωπος και υπέρμαχος της τήρησης των δεσμεύσεων υπογράφει ευθυτενής.
Καθώς η μοίρα παίζει παράξενα παιχνίδια, έφερε τον Γιώργη Σιάντο, ηγετικό εκπρόσωπο της αριστερής τάσης παλαιότερα (κατά την περίοδο 1928-1931 που ονομάστηκε περίοδος «της χωρίς αρχές φραξιονιστικής πάλης»), ιδιαίτερα επιφυλακτικό στα ανοίγματα των Άγγλων και διαφωνούντα με τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας, να πρωταγωνιστήσει αυτός στην κορυφαία πράξη του δράματος, υπογράφοντας τη συμφωνία της Βάρκιζας. Δυστυχώς, συμβαίνουν αυτά στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.
-Δεξιά του ο γραμματέας του ΕΑΜ Μήτσος Παρτσαλίδης κοιτάζει τον συνυπογράφοντα, ενώ στα αριστερά του ο συνομιλητής των Άγγλων σε κείνες τις κρίσιμες ώρες Ηλίας Τσιριμώκος, στρέφει αλλού το βλέμμα θυμίζοντας πρόσωπο από τον μυστικό δείπνο…
ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ Α’ ΤΟΜΟΣ 1918-1949 σελ. 494
Η Συμφωνία της Βάρκιζας δεν προέβλεπε τη χορήγηση γενικής αμνηστίας. Αμνήστευε μόνο «τα πολιτικά αδικήματα τα τελεσθέντα από τις 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής της συμφωνίας».
Ο Μήτσος Παρτσαλίδης, γενικός γραμματέας του ΕΑΜ και μέλος της αντιπροσωπείας στις συζητήσεις στη Βάρκιζα, σε μια συνέντευξη που έδωσε σε δημοσιογράφο είπε ότι «στην αρχή ολόκληρη η αντιπροσωπεία επέμεινε στην πλήρη, χωρίς καμιά εξαίρεση αμνηστία. Αυτό δεν το δέχτηκαν οι κυβερνητικοί και τα πράγματα έφτασαν ουσιαστικά σε διακοπή των διαπραγματεύσεων για δυο μέρες… Ο Τσιριμώκος ήταν αυτός που περισσότερο ήθελε να υποχωρήσουμε. Και να ζητήσουμε εγγυήσεις για να περιοριστεί όσο το δυνατόν ο κίνδυνος να επεκταθούν οι διώξεις… Και συμφωνήσαμε ότι θα έπρεπε να κάνουμε την υποχώρηση για να μην τραιναριστεί άλλο η υπόθεση… Το τραινάρισμα αυτό μπορεί να οδηγούσε στη ματαίωση της συμφωνίας και να επαναλαμβάνονταν οι επιχειρήσεις έπειτα από την ανακωχή που είχαμε κάνει με τον Σκόμπυ…» (Παναγιώτης Βενάρδος, Η Συμφωνία της Βάρκιζας, εκδόσεις «Το Ποντίκι», σελ. 98.)
Εξαιρούνταν από τη συμφωνία «τα συναφή κοινά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας, τα οποία δεν ήταν απαραιτήτως αναγκαία διά την επιτυχίαν του πολιτικού σκοπού». Ο όρος αυτός έδωσε τη δυνατότητα στην αντίδραση, με την αστυνομική τρομοκρατία και το μηχανισμό των δικαστηρίων, να εξαπολύσει ένα φοβερό διωγμό κατά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, χαλκεύοντας σε βάρος τους κατηγορίες για διάπραξη κοινών αδικημάτων κατά την περίοδο της κατοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συνομιλίες στη Βάρκιζα άρχισαν μαζί με τα έκτακτα στρατοδικεία και τις πρώτες θανατικές καταδίκες.
Πέντε αγωνιστές, οι Δ. Αυγέρης, Μ. Μονέδας, Α. Μπερδής, Π. Μόνος και Ε. Μενεγάτος, καταδικάστηκαν στην εσχάτη των ποινών και οι δύο πρώτοι εκτελέστηκαν. Η συμφωνία επίσης δεν προέβλεπε συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση, ούτε την αποχώρηση των βρετανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα μετά τη λήξη του πολέμου.
Η Συμφωνία της Βάρκιζας δεν ανταποκρινόταν στο συσχετισμό των πολιτικών και στρατιωτικών δυνάμεων. Αν και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ
είχε υποστεί μερική ήττα στην Αθήνα, διατηρούσε σχεδόν ανέπαφες τις
κύριες δυνάμεις του και διέθετε την αμέριστη υποστήριξη της μεγάλης
πλειοψηφίας του ελληνικού λαού.Συνεπώς, μπορούσε να συνεχίσει τον αγώνα για τη νίκη ή την υπογραφή συμφωνίας που θα εξασφάλιζε ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη του κινήματος.
Η συμφωνία αποτέλεσε απαράδεκτο συμβιβασμό και ουσιαστική συνθηκολόγηση με τους Άγγλους ιμπεριαλιστές και την ντόπια αντίδραση. Ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης γράφει ότι «τις παραμονές της Συμφωνίας της Βάρκιζας άρχισε μια εντατική δουλειά ανασυγκρότησης των μονάδων και τακτοποίησής τους με νέα διάταξη, ώστε στις αρχές του Φλεβάρη ο ΕΛΑΣ ήταν έτοιμος ν” αντιμετωπίσει οποιαδήποτε νέα επίθεση». (Στέφανος Σαράφης, Ο ΕΛΑΣ, σελ. 609.)
Στις 16 του Φλεβάρη 1945, ο Στέφανος Σαράφης και ο Άρης Βελουχιώτης υπέγραψαν την ημερήσια διαταγή του Γενικού Στρατηγείου για την αποστράτευση του ΕΛΑΣ. ( Στο ίδιο, σελ. 612-613. Το πλήρες κείμενο της ημερήσιας διαταγής για την αποστράτευση του ΕΛΑΣ.)
Όπως γράφει ο Σαράφης, ο Άρης αρνήθηκε να υπογράψει αυτή τη διαταγή και τελικά την υπέγραψε, όταν ο Σαράφης του είπε πως, αν δεν την υπογράψει αυτός, τότε δε θα την υπογράψει και ο ίδιος. ( Ενα χρόνο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, ο ίδιος ο I. Σοφιανόπουλος, υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Πλαστήρα και πρόεδρος στις διαπραγματεύσεις της Βάρκιζας, δήλωνε: «Αν ήξερα ότι τα τιμημένα όπλα του ΕΛΑΣ, με τα οποία ο λαός μας αντιστάθηκε στον κατακτητή, θα τα έδινε το κράτος στους Χίτες, δεν θα είχα υπογράψει ποτέ τη «Συμφωνία της Βάρκιζας».» (Βλέπε Π. Βενάρδος, Η Συμφωνία της Βάρκιζας, σελ. 17).)
Η ένοπλη αγγλική επέμβαση στάθηκε η πηγή της μεταπολεμικής κακοδαιμονίας της Ελλάδας. Ανέκοψε βίαια τη δημοκρατική εξέλιξη της χώρας και επέβαλε το καθεστώς της εθνικής υποτέλειας.
Η ηρωική αντίσταση του λαού της Αθήνας και του Πειραιά το Δεκέμβρη του 1944 στην ένοπλη επέμβαση των Άγγλων ιμπεριαλιστών αποτέλεσε συνέχεια και επιστέγασμα του μεγάλου αντιφασιστικού απελευθερωτικού αγώνα του ελληνικού λαού για την εθνική ανεξαρτησία και τη δημοκρατική ανάπλαση της Ελλάδας.
* * *
Η πατριωτική στάση και δράση του ΚΚΕ την περίοδο της ιταλικής και στη συνέχεια της γερμανικής επίθεσης ενάντια στη χώρα μας (1940-1941) στάθηκε ένας από τους αποφασιστικούς παράγοντες που έδωσαν στην ηρωική αντίσταση του ελληνικού λαού πανεθνικό χαρακτήρα.
Στα μαύρα χρόνια της ιταλογερμανικής κατοχής (1941-1944) το ΚΚΕ και το ΕΑΜ πέτυχαν τη συσπείρωση της τεράστιας πλειοψηφίας του λαού μας και διεξήγαγαν ένα σκληρό και ηρωικό αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Χάρη στη σκληρή, την ηρωική πάλη του ελληνικού λαού, στη διάρκεια ακόμα του αγώνα απελευθερώθηκε από το ζυγό του κατακτητή ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής γης.
Εκεί οι ελεύθεροι πληθυσμοί με την καθοδήγηση των οργανώσεων του ΕΑΜ και του ΚΚΕ έχτισαν τους δικούς τους λαοκρατικούς θεσμούς της Αυτοδιοίκησης, της Λαϊκής Παιδείας και της Λαϊκής Δικαιοσύνης. Αρχισαν να γίνονται αφέντες και νοικοκυραίοι στον τόπο τους. Και όταν οι ελεύθερες περιοχές διευρύνθηκαν και αγκάλιασαν το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, συγκροτήθηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης και συγκλήθηκε το Εθνικό Συμβούλιο που αποτέλεσαν νέα αφετηρία για τη διεύρυνση της Εθνικής Ενότητας. Ταυτόχρονα, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ είχαν ν” αντιμετωπίσουν την επίμονη υπονομευτική δραστηριότητα των Αγγλων ιμπεριαλιστών που επιδίωκαν να επαναφέρουν την παλιά κατάσταση πραγμάτων στην Ελλάδα και το καθεστώς της υποτέλειας και της εξάρτησης.
Η ηγεσία του ΚΚΕ, ενώ αποδείχτηκε ικανή να καθοδηγήσει με επιτυχία την πάλη για την επιβίωση του λαού και την απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές, δεν μπόρεσε να οδηγήσει τις δυνάμεις της Αντίστασης στη ματαίωση των επιδιώξεων του αγγλικού ιμπεριαλισμού και της ντόπιας αντίδρασης, γιατί δεν εκτίμησε σωστά τις προθέσεις τους.
Ο αγώνας του ΚΚΕ και του ΕΑΜ για ανεξάρτητη και λαοκρατική Ελλάδα δεν ευοδώθηκε. Η λαθεμένη στρατηγική του κινήματος σχετικά με το πρόβλημα της εξουσίας μετά το διώξιμο του κατακτητή, η έλλειψη σωστού προσανατολισμού και ανάλογης προετοιμασίας για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης επέμβασης του αγγλοαμερικάνικου ιμπεριαλισμού προδίκασαν την αποτυχία. (Σχετικά με την αντίληψη της ηγεσίας του ΚΚΕ για το πρόβλημα της εξουσίας είναι πολύ χαρακτηριστικά αυτά που είπε ο γραμματέας της Κ Ε του Κόμματος σε συνέντευξη που έδωσε στις 2 του Μάρτη 1945 στο Ριζοσπάστη: «Ενώ μπορούσαμε» είπε ο Σιάντος, «ευκολώτατα να πάρουμε την εξουσία κατά την ώρα της αποχώρησης των γερμανών, δεν το κάναμε. Αντίθετα κρατήσαμε υποδειγματική τάξη και ασφάλεια, τότε που δεν υπήρχαν ούτε κυβερνητικά, ούτε αγγλικά στρατεύματα στην Ελλάδα.»)
πηγη : 1, 2, 3
