Αιτία του προβλήματος είναι, όπως προκύπτει από επίσημα έγγραφα του Γενικού Χημείου του Κράτους και του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) τα οποία έχει στη διάθεσή του και δημοσιοποιεί το Κουτί της Πανδώρας, η έλλειψη των απαραίτητων υλικών για την εκτέλεση των αναλύσεων, γεγονός που σχετίζεται με τις διαδικασίες προμήθειάς τους, αφού οι σχετικοί ανοιχτοί διαγωνισμοί καθυστερούν και ακόμη οι συμβάσεις δεν έχουν υπογραφεί.
Δεν ελέγχονται τρόφιμα για ύπαρξη καρκινογόνων ουσιών
Η Διεύθυνση Τροφίμων του Γενικού Χημείου του Κράτους, η οποία ελέγχει δειγματοληπτικά τρόφιμα, όπως ψάρια, κρέατα, λάδι κ.λπ., για την ύπαρξη πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων, ουσιών ιδιαίτερα επιβλαβών για την υγεία αν εντοπιστούν σε μεγάλη ποσότητα, υψηλότερη από εκείνη που έχει οριοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, αδυνατεί από τα μέσα Ιουλίου να προχωρήσει στους απαραίτητους ελέγχους. Όπως η ίδια ενημερώνει τον ΕΦΕΤ με έγγραφό της στις 18 Ιουλίου 2014 αντιμετωπίζει τεχνικές δυσκολίες που αφορούν τις διαδικασίες προμηθειών κι έτσι δεν είναι σε θέση να εκτελέσει αναλύσεις σε άλλα δείγματα πέραν όσων είχε παραλάβει μέχρι τις 17 Ιουλίου. Αιτείται ως εκ τούτου την αναστολή της αποστολής νέων δειγμάτων μέχρι νεωτέρας, ενώ ο ΕΦΕΤ ενημερώνει σχετικά όλες τις αρμόδιες διευθύνσεις του και τη Διεύθυνση Ελέγχου Παραγωγής και Κυκλοφορίας Προϊόντων του υπουργείου Υγείας.
Ενδεικτικό της σοβαρότητας, αλλά και των κινδύνων που ενέχει ο μη έλεγχος των συγκεκριμένων ουσιών είναι ότι μόνο τα τελευταία δύο χρόνια, δηλαδή από τον Σεπτέμβριο του 2012, στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν ανακληθεί περισσότερα από 40 προϊόντα, όπως ουκρανικό σογιέλαιο και ισπανική σκόνη κακάο καθώς σε αυτά εντοπίστηκαν οι παραπάνω καρκινογόνες ουσίες, ενώ τελευταία τέτοιου είδους ανάκληση στην Ελλάδα σημειώθηκε μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν ακόμη πραγματοποιούνταν οι σχετικοί έλεγχοι, οπότε ο ΕΦΕΤ προχώρησε στην ανάκληση προϊόντος πυρηνελαίου «στο οποίο ανιχνεύτηκε συγκέντρωση πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων πάνω από τα νομοθετημένα όρια καθιστώντας το τρόφιμο μη ασφαλές», όπως αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση.
Όπως εξηγεί στο Κουτί της Πανδώρας ο Γιώργος Σειραγάκης, χημικός, πρώην μέλος του Ανώτατου Χημικού Συμβουλίου, αλλά και εμπειρογνώμονας για οργανοληπτικές δοκιμές ελαιόλαδου, αυτές οι καρκινογόνες ουσίες προκάλεσαν για πρώτη φορά διατροφική κρίση στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ισπανικά λάδια το 1999. Ο κ. Σειραγάκης ο οποίος είναι τεχνικός διευθυντής του Food Allergens Laboratory, ενός εργαστηρίου που εκτελεί δοκιμές προσδιορισμού βιολειτουργικών συστατικών ελαιολάδου, εξηγεί ότι η Κίνα για παράδειγμα «προκειμένου να προχωρήσει σε εισαγωγή ελληνικού ελαιόλαδου απαιτεί να έχει προηγηθεί νωρίτερα σχετικός έλεγχος», γεγονός που επίσης καταδεικνύει τη σοβαρότητα και τα προβλήματα που προκαλεί η αναστολή του ελέγχου.
Αναστολή ελέγχου και τα μεταλλαγμένα
Οι πρωτοφανείς ελλείψεις του Γενικού Χημείου του Κράτους έχουν δημιουργήσει προβλήματα και στον έλεγχο της παρουσίας γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, δηλαδή μεταλλαγμένων, στα τρόφιμα. «Στην προκειμένη περίπτωση δεν τίθεται θέμα ασφάλειας, αλλά πληροφόρησης του καταναλωτή, ο οποίος έχει δικαίωμα να γνωρίζει αν το προϊόν που καταναλώνει περιλαμβάνει μεταλλαγμένες ουσίες», επισημαίνει στο Κουτί της Πανδώρας στέλεχος του Γενικού Χημείου του Κράτους.
Οι έλεγχοι αυτοί δεν πραγματοποιούνται τον τελευταίο χρόνο. Σε έγγραφο του Γενικού Χημείου του Κράτους προς τον ΕΦΕΤ με ημερομηνία 9 Ιουλίου 2014 αναφέρεται ότι «το εργαστήριο της Διεύθυνσης Τροφίμων δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις εργαστηριακές αναλύσεις δειγμάτων τροφίμων για την παρουσία γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, λόγω έλλειψης αντιδραστηρίων και αναλωσίμων, δεδομένου ότι οι διαδικασίες προμηθειών στην υπηρεσία μας έχουν καθυστερήσει».
Αυτό προκύπτει και από την εσωτερική ηλεκτρονική αλληλογραφία του Γενικού Χημείου του Κράτους , απ’ όπου υπάλληλοι ενημερώνονται, ήδη από τις 20 του περασμένου Νοεμβρίου ότι: «η εκτέλεση των συγκεκριμένων προγραμμάτων έχει ανασταλεί λόγω τεχνικών δυσκολιών που σχετίζονται με τις διαδικασίες προμήθειας των απαραίτητων υλικών για την εκτέλεση των αναλύσεων. Οι διαγωνισμοί για την προμήθεια των υλικών έγιναν στις αρχές Νοεμβρίου και ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η τεχνική αξιολόγηση των προσφορών. Εκτιμούμε όμως ότι η ολοκλήρωση όλων των διαδικασιών των διαγωνισμών (αξιολόγηση τεχνικών και οικονομικών προσφορών, κατακύρωση, υπογραφή σύμβασης κλπ) και η παράδοση των υλικών στο εργαστήριο δεν θα είναι εφικτή πριν τον Φεβρουάριο - Μάρτιο του 2014. Με βάση την εκτίμηση αυτή θεωρούμε ως καλύτερη λύση τη ματαίωση των προγραμμάτων αυτών για το 2013 και την ένταξή τους στο νέο πρωτόκολλο συνεργασίας ΓΧΚ–ΕΦΕΤ για το έτος 2014».
Σύμφωνα με πληροφορίες μας, οι συμβάσεις δεν έχουν ακόμη υπογραφεί, με αποτέλεσμα να καθυστερεί ο έλεγχος τόσο των προϊόντων στα οποία μπορεί να υπάρχουν γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, όσο κι εκείνων στα οποία ενδέχεται να υπάρχουν οι καρκινογόνοι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες.
Το αίτημα του Γενικού Χημείου του Κράτους για αναστολή των ελέγχων για πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες
