Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα Σαλαζάρ υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία της Μεξικανικής Επανάστασης των ακτημόνων εναντίον του τότε προέδρου της χώρας Πορφίριο Ντίαζ.Ο μεγάλος επαναστάτης διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο να βγουν οι Μεξικανοί αγρότες από την εξαθλίωση οργανώνοντας και διοικώντας μια....
σημαντική επαναστατική δύναμη, με την ονομασία «απελευθερωτικός στρατός του νότου».
Ο Ζαπάτα γεννήθηκε στις 8 Αυγούστου 1879, στο χωριό Ανενκουίλκο της πολιτείας Μορέλος. Ήταν mediero (επίμορτος καλλιεργητής) και εκπαιδευτής αλόγων.
Υπηρέτησε στο στρατό για επτά μήνες.
Σαν Πρόεδρος του συμβουλίου του χωριού του, έκανε εκστρατεία για την αποκατάσταση των εδαφών του χωριού που δημεύθηκαν από τα hacendados (τσιφλικάδες).
Το σύνθημά του ήταν «Tierra Υ Libertad» (γη κι ελευθερία). Το Νοέμβριο του 1910, η εξαθλίωση των αγροτών οδήγησε σε εξέγερση με αρχηγό τον Μαδέρο και ο Ζαπάτα τάχθηκε στο πλευρό του.
Μεταξύ 1910 και 1919, συνέχισε να παλεύει για τη γη και την ελευθερία των ακτημόνων, επαναστατώντας ενάντια σε οποιονδήποτε αντιτιθόταν στο σχέδιο «Ayala» (αγιάλα) το οποίο προέβλεπε πως τα κλεμμένα εδάφη έπρεπε να επιστραφούν, τα τσιφλίκια να απαλλοτριωθούν στο τρίτο της αξίας τους και η γη των τσιφλικάδων που θα εναντιώνονταν θα κατασχόταν.
Στις 25 Μαΐου 1911 ξεκίνησε η αγροτική Μεξικανική Επανάσταση με ηγέτη τον Εμιλιάνο Ζαπάτα, ο οποίος μαζί με τους Φρανσίσκο Μαντέρο, Πάσκουαλ Ορόζκο και Πάντσο Βίγια ανέτρεψαν το δικτάτορα της χώρας Πορφίριο Ντίαζ. Ο μεγαλύτερος επαναστάτης του Μεξικό αναδείχθηκε σε σπουδαία ηγετική προσωπικότητα των ανταρτών της Επανάστασης, που μαχόταν εναντίον του στρατηγού Ντίαζ. Οργάνωσε και διοικούσε σημαντική επαναστατική δύναμη, ονομαζόμενη «Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου».Γόνος ευκατάστατου κτηνοτρόφου, έμεινε ορφανός στα 16 του χρόνια και εργάστηκε ως εκπαιδευτής αλόγων.
Κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Μεξικό από τον δικτάτορα Πορφίριο Ντίαζ, το 85% της γης ανήκε στο 2% του πληθυσμού. Ο Ζαπάτα ανέπτυξε από νωρίς αντιπολιτευτική δράση και το 1909 εξελέγη πρόεδρος μιας τοπικής ομάδας για τη διεκδίκηση της καλλιεργήσιμης γης, που είχε κατασχεθεί προς όφελος των μεγαλογαιοκτημόνων. Εξαιτίας της δράση του, κλήθηκε στο στρατό, όπου υπηρέτησε για επτά μήνες.
Τον Νοέμβριο του 1910 η εξαθλίωση των αγροτών οδήγησε σε μια μεγάλη αγροτική εξέγερση στη χώρα, υπό τον Φρανσίσκο Μαντέρο, πολιτικό αντίπαλο του Πορφίριο Ντίαζ. Ο Ζαπάτα τάχθηκε στο πλευρό του, πήρε τα όπλα και με σύνθημα «γη κι ελευθερία» ηγήθηκε των επαναστατημένων αγροτών, καταλαμβάνοντας όλο και περισσότερα εδάφη.
Όταν αντιλήφθηκε ότι το αίτημα για μεταρρυθμίσεις είχε εγκαταλειφθεί από τον Μαδέρο, συνεταξε το δικό του αγροτικό πρόγραμμα, γνωστό ως Σχέδιο Αγιάλα. Με αυτό απαιτούσε την κατάσχεση της γης απ’ όλους τους ξένους και του 1/3 των εδαφών των φεουδαρχών, καθώς και την επιστροφή των εδαφών που είχαν κατασχεθεί από τους ντόπιους. Σύμφωνα με το Σχέδιο Αγιάλα, όλες οι κατασχεθείσες εκτάσεις θα αποτελούσαν κοινοκτημοσύνη των ινδιάνικων κοινοτήτων.
Στο πλευρό του συγκεντρώνονταν όλο και περισσότεροι αγρότες, ενώ τις απόψεις του ενστερνίστηκαν και πολλοί διανοούμενοι , οι οποίοι συνέδεσαν τις θεωρίες του με αυτές του Καρλ Μαρξ. Μετά την καταστολή της εξέγερσης του Μαδέρο, το Φεβρουάριο του 1913, ο Ζαπάτα ένωσε τις δυνάμεις του με αυτές του Πάντσο Βίγια στο βορρά και του Πασκουάλ Ορόζκο με τους οποίους συνέχισε τον αγώνα ακόμα κι όταν έπεσε η δικτατορία του Ντίαζ. Με τον Βίλα κατέλαβαν τρεις φορές την πόλη του Μεξικό, αλλά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν.
Στις 10 Απριλίου του 1919 ο Ζαπάτα έπεσε θύμα ενέδρας. Εκτελέστηκε εν ψυχρώ από τις κυβερνητικές δυνάμεις, κατά τη συνάντησή του με έναν στρατηγό που υποτίθεται ότι ήθελε να προσχωρήσει στην επανάσταση.
Πρόκειται για μία σπουδαία φυσιογνωμία του Μεξικό. Από τους εχθρούς του χαρακτηρίστηκε ως ακραίος μηδενιστής με μοναδικό σκοπό της δράσης του τη ληστεία. Ωστόσο, για το λαό ενσαρκώνει το σωτήρα και ήρωα της επανάστασης. Έγινε θρύλος ενώ ζούσε ακόμη. Αναρίθμητες ιστορίες και τραγούδια γι’ αυτόν λέγονται ακόμη και σήμερα, ενώ ο τάφος του είναι ένα από τα πιο σεβάσμια μνημεία για τους ιθαγενείς του Νότιου Μεξικό.
