Για
δεύτερη συνεχόμενη φορά, η προσπάθεια της Πρωτοβουλίας συνεννόησης για τη
διαχείριση των απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ) να φωτίσει -και να φωτιστεί σε- θέματα,
που σχετίζονται με το «κύκλωμα» της ανακύκλωσης, προσέκρουσε σε έναν
αδιαπέραστο τοίχο. Ο τοίχος, στην προκειμένη περίπτωση, ήταν ο ΕΟΑΝ (Ελληνικός
οργανισμός ανακύκλωσης), ο αρμόδιος δημόσιος φορέας που εποπτεύει την
ανακύκλωση και το σημαντικότερο, ίσως, «σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης - ΣΕΔ»
της ΕΕΑΑ ΑΕ, που κυριαρχεί στον τομέα της ανακύκλωσης συσκευασιών, με
προμετωπίδα τον μπλε κάδο. Οπότε, για μια ακόμη φορά, τίθενται αβίαστα τα ερωτήματα:
ποιος ωφελείται από.... τη συνέχιση της
αδιαφανούς λειτουργίας της ανακύκλωσης στη χώρα μας και αν υπάρχει κάτι που
πρέπει να συγκαλυφθεί;
Ανοίγουμε
μια παρένθεση για να σημειώσουμε, ότι η ΕΕΑΑ ΑΕ είναι μία μόνο από τις αρκετές
ιδιωτικές εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στην ανακύκλωση πληθώρας υλικών
(συσκευασίες, ελαστικά, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, συσσωρευτές κλπ.)
και στις οποίες η πολιτεία έχει εναποθέσει την κύρια ευθύνη των σχετικών δραστηριοτήτων,
αλλά και την αποκλειστική ευθύνη της διαχείρισης των οικονομικών εισφορών, που
εισρέουν στα συστήματα. Κατά κανόνα, συγκροτούνται με μορφή ανώνυμων εταιρειών
(ΑΕ), με μετόχους τους ίδιους τους βασικούς παραγωγούς ή διαχειριστές των
συγκεκριμένων κατηγοριών ανακυκλώσιμων αποβλήτων. Εύκολα αντιλαμβάνεται
κανείς/μία τη βασική αντίφαση, ο έλεγχος της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων
-κυρίως, των οικονομικών- των παραγωγών και των διαχειριστών να έχει ανατεθεί
σε εταιρείες με βασικούς μετόχους τους ίδιους. Ο ίδιος ο ΕΟΑΝ έχει αναγνωρίσει
πως υφίσταται τεράστιο πρόβλημα διαφυγής εισφορών. Με αυτό το δεδομένο είναι,
επίσης, εξηγήσιμη η αλλεργία σε κάθε μορφή δημοσιοποίησης του τρόπου με τον
οποίο οι εταιρείες αυτές διαχειρίζονται τις εισφορές που εισπράττουν και οι
οποίες αποτελούν, στην ουσία, δημόσιο πόρο προορισμένο να ενισχύσει περαιτέρω
τις δράσεις της ανακύκλωσης. Επιπλέον, ο ΕΟΑΝ αδυνατεί να ελέγξει ουσιαστικά ή
να επιβάλλει τους προβλεπόμενους κανόνες λειτουργίας, έστω αυτούς τους
ανεπαρκείς, στα διάφορα συστήματα. Κλείνει η παρένθεση.
Η πρώτη φορά
Η
πρώτη φορά ήταν το 2013, όταν η ΠΡΩΣΥΝΑΤ και η κίνηση πολιτών ECOELEUSIS έφεραν στην επιφάνεια τη σκανδαλώδη
διακίνηση σύμμεικτων αποβλήτων της Μυκόνου στην Αττική, με το μανδύα των
ανακυκλώσιμων. Χρησιμοποιώντας σαν ενδιάμεσο σταθμό και «πλυντήριο» κέντρο
διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών (ΚΔΑΥ) στον Ασπρόπυργο, που συνεργάζεται με την
ΕΕΑΑ ΑΕ και υποδέχεται το περιεχόμενο του μπλε κάδου. Πρόκειται για το γνωστό ΚΔΑΥ,
που κάηκε ολοσχερώς το φετινό καλοκαίρι, δίνοντας την ευκαιρία στους πάντες να
συνειδητοποιήσουν ότι διακινούσε, εκτός από σύμμεικτα απορρίμματα και
επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα!
Ακολούθησαν
έλεγχοι των επιθεωρητών περιβάλλοντος, το πόρισμα των οποίων, δύο χρόνια μετά,
δεν έχει εκδοθεί. Η εισαγγελία περιβάλλοντος, στην οποία καταγγέλθηκε το
περιστατικό, δεν κάνει το παραμικρό, προτού της παραδοθεί το πόρισμα των
επιθεωρητών περιβάλλοντος. Ο αρμόδιος φορέας διαχείρισης των αποβλήτων της
Αττικής ΕΔΣΝΑ, που υποδέχεται τα «υπολείμματα» των ΚΔΑΥ χρεώνοντάς τα στους
δήμους της Αττικής, θεώρησε ότι η υπόθεση δεν τον αφορά και δεν ασχολήθηκε. Η
ΕΕΑΑ ΑΕ και ο ΕΟΑΝ, αντί να απαντήσουν στα κρίσιμα ερωτήματα που τους τέθηκαν,
προσπάθησαν να υπεκφύγουν ζητώντας συναντήσεις με την ΠΡΩΣΥΝΑΤ και την ECOELEUSIS. Οι συναντήσεις έγιναν, απαντήσεις δε
δόθηκαν, τα ερωτήματα ξανατέθηκαν γραπτά και εξακολουθούν να παραμένουν
αναπάντητα μέχρι σήμερα.
Το δις εξαμαρτείν
Η
προσπάθεια επαναλήφθηκε από την ΠΡΩΣΥΝΑΤ, στις 9.7.2015, με αποδέκτες και πάλι
τον ΕΟΑΝ και την ΕΕΑΑ ΑΕ. Αυτήν τη φορά, στο επίκεντρο ήταν η διερεύνηση των
επιδόσεων στον τομέα της ανακύκλωσης, η εκπλήρωση ή μη των εθνικών στόχων και η
οικονομική πτυχή της υπόθεσης. Αφορμή ήταν η έγκριση του νέου εθνικού σχεδιασμού,
καθώς και η εκπόνηση των νέων περιφερειακών σχεδιασμών (ΠΕΣΔΑ) και, για πρώτη
φορά, η εκπόνηση τοπικών σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων από τους δήμους.
Η
ΕΕΑΑ ΑΕ, αρχικά, προσπάθησε να πετύχει μια προσωπική, εμπιστευτική, προφορική
ενημέρωση για μέρος των ερωτημάτων που της τέθηκαν. Καθώς αυτή η «πρόταση»
απορρίφθηκε, έστειλε μια τυπική επιστολή, με την οποία δηλώνονταν ότι «τα αιτούμενα στοιχεία υποβάλλονται τακτικά
στις αρμόδιες αρχές», ότι «Η ΕΕΑΑ
κατά πάγια πρακτική δεν κοινοποιεί μονομερώς σε τρίτους στοιχεία ανά Δήμο,
χωρίς την άδεια των ίδιων των Δήμων» και ότι «Ανεξαρτήτως αυτού αν κρίνετε χρήσιμη μια συνάντηση στα γραφεία μας για
ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την ανακύκλωση συσκευασιών και το μέλλον της,
είμαστε στη διάθεσή σας». Υποψιασμένοι από την προηγούμενη στάση της,
αρνηθήκαμε να γίνουμε μέρος μιας ακόμη κοροϊδίας.
Ο
ΕΟΑΝ, επίσης, ζήτησε μια συνάντηση στα γραφεία του, αντί να απαντήσει γραπτά.
Συνεκτιμώντας το γεγονός ότι πρόκειται για τον αρμόδιο δημόσιο φορέα που
εποπτεύει την ανακύκλωση και την εκπεφρασμένη πρόθεσή του να μας δοθεί
ουσιαστική πληροφόρηση, αποδεχθήκαμε την πρόσκληση. Η συνάντηση έγινε, με τα
πολλά, στις 15.9.2015. Η ενημέρωση εξαντλήθηκε, σχεδόν, στην παρουσίαση των
λειτουργικών προβλημάτων του ΕΟΑΝ και στην αδυναμία του να επιτελέσει πλήρως το
ρόλο του. Στα ουσιαστικά ζητήματα, η ενημέρωση ήταν αναιμική, με πολλές
παραπομπές σε εκθέσεις, μελέτες κλπ. που, όμως, δε μας δόθηκαν. Μετά από
επιμονή μας, συμφωνήθηκε να υποβάλουμε νέο κατάλογο ενημερωτικών υλικών που
ζητούνται από μέρους της ΠΡΩΣΥΝΑΤ. Το κάναμε στις 17.9.2015. Ένα μήνα μετά,
παρά τις οχλήσεις μας, όχι μόνο δεν υπάρχει απάντηση, αλλά ούτε και η παραμικρή
ένδειξη πρόθεσης για απάντηση σε μεταγενέστερο χρόνο.
Ο εμπαιγμός δε θα
γίνει ανεκτός
Είναι
προφανές ότι έχουμε να κάνουμε με έναν
συστηματικό εμπαιγμό, που μας κάνει να υποθέτουμε ότι υπάρχει πρόθεση
συγκάλυψης κάποιων πραγμάτων. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να γίνει ανεκτό πλέον.
Επισυνάπτουμε τον κατάλογο των υλικών που ζητήθηκαν, για να φανεί ότι δεν
ζητήθηκε κάποια εξεζητημένη ενημέρωση, απλά τα στοιχειώδη. Σημειώνουμε ότι, όλο
αυτό το διάστημα, η αρμόδια διεύθυνση εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων του
υπουργείου περιβάλλοντος και ενέργειας ήταν ενήμερη για τη στάση του ΕΟΑΝ και
της ΕΕΑΑ ΑΕ, επιλέγοντας το ρόλο του θεατή.
Θυμίζουμε
ότι στο νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (6/2015), μεταξύ πολλών άλλων,
προβλέπεται:
· Κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης
στερεών αποβλήτων με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας και του
περιβάλλοντος, στο πλαίσιο μιας πολιτικής βιώσιμης ανάπτυξης προς όφελος του
κοινωνικού συνόλου, με όρους αειφορίας.
· Αναβάθμιση των δημόσιων και δημοτικών υπηρεσιών
διαχείρισης αποβλήτων προς τους πολίτες και τους παραγωγούς αποβλήτων,
ευαισθητοποίηση και ενθάρρυνση της ενεργού συμμετοχής των πολιτών μέσω εκτενούς
διαβούλευσης και μέσω συμμετοχής στις δράσεις διαχείρισης μικρής κλίμακας και
κοντά στην παραγωγή των αποβλήτων.
· Ριζική αναθεώρηση της λειτουργίας των Συστημάτων
Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) και επανασχεδιασμός τους, στο πλαίσιο ενιαίου
κεντρικού συντονιστικού φορέα για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων.
Επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου με στόχο την βελτιστοποίηση της λειτουργίας,
τη διαφάνεια και τον έλεγχο των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης σε άλλα
υλικά, στο πλαίσιο ενιαίου κεντρικού συντονιστικού φορέα (με αναβάθμιση του
ΕΟΑΝ). Τα έσοδα των ΣΕΔ αποτελούν δημόσιο πόρο και πρέπει να εξεταστεί ο
έλεγχός τους μέσω κρατικού λογιστικού συστήματος για να αποτελέσουν επενδυτικό
κονδύλι για την ανάπτυξη των συστημάτων της νέας διαχείρισης αποβλήτων.
Η
υπόθεση της ανακύκλωσης είναι, πρωτίστως, υπόθεση της κοινωνίας και των πολιτών
και θεωρούμε απαράδεκτο το γεγονός ότι κάποιοι αποφασίζουν να τους κρατούν στο
«μαύρο σκοτάδι», για βασικές πτυχές αυτής της δραστηριότητας, αντί να
ενθαρρύνουν τη δημοσιότητα και τη μεγαλύτερη εμπλοκή τους.
Στο
αρμόδιο υπουργείο και τις υπηρεσίες του δεν αντιστοιχεί ο ρόλος του «Πόντιου
Πιλάτου». Για το λόγο αυτό καλούμε τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό κ. Τσιρώνη,
στον οποίο κοινοποιείται αυτή η δημόσια καταγγελία,
· να προχωρήσει
τάχιστα στην υλοποίηση των θετικών προβλέψεων του εθνικού σχεδίου, ανάμεσά τους
και αυτών που αφορούν στη ριζική αναθεώρηση του πλαισίου της ανακύκλωσης και
· να ασκήσει τις
αρμοδιότητές του και όλη του την επιρροή, ώστε να χυθεί άπλετο φως σε όλα τα
βασικά ζητήματα της λειτουργίας του ΕΟΑΝ και των συστημάτων εναλλακτικής
διαχείρισης - ΣΕΔ.
16.10.2015
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ
ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΠΡΩΣΥΝΑΤ)
Πίνακας
ενημερωτικών υλικών που έχουν ζητηθεί από τον ΕΟΑΝ
1. Η μελέτη ή η
εκτίμηση, με την οποία υπολογίζεται το ποσοστό συμμετοχής των ανακυκλώσιμων
υλικών (συσκευασίας και μη) στο σύνολο των ΑΣΑ (μεταβάλλεται το ποσοστό αυτό,
από έτος σε έτος;).
2. Η διαχρονική εκτίμηση
της συνολικής παραγωγής ΑΣΑ των τελευταίων χρόνων (ποια στοιχεία
χρησιμοποιούνται, σαν βάση, για τον υπολογισμό της ποσότητας των ανακυκλώσιμων
υλικών;).
3. Οι παραγόμενες
ποσότητες των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας και ΒΕΑΣ*, με βάση τις δηλώσεις
των παραγωγών (2014).
4. Οι συλλεχθείσες
ποσότητες των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας και ΒΕΑΣ, με βάση τις δηλώσεις
των ΣΕΔ (2014).
5. Οι εκθέσεις των
ΣΕΔ, με βάση τις οποίες εκπονήθηκε η έκθεση του ΕΟΑΝ για το 2014.
6. Οι επιδόσεις των
ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ για το 2014 (εισερχόμενα, καθαρά ανακυκλώσιμα, συσκευασίες), στο
βαθμό που δεν αναφέρονται στην αντίστοιχη έκθεση του ΣΕΔ.
7. Η έκθεση, με την
οποία, ο ΕΟΑΝ συγκέντρωσε και επεξεργάστηκε τα στατιστικά στοιχεία, που
αφορούσαν στη συλλογή και ανακύκλωση/ανάκτηση των αποβλήτων συσκευασίας (για το
έτος 2012 ή το 2013).
8. Η ετήσια
απολογιστική έκθεση της χώρας προς την ΕΕ, σχετικά με τα απόβλητα συσκευασίας,
σύμφωνα με την απόφαση 2005/270/ΕΕ του Γραφείου Εναλλακτικής Διαχείρισης
Συσκευασιών και άλλων Προϊόντων (για το έτος 2012 ή το 2013).
9. Οι βασικοί
οικονομικοί δείκτες της διαχείρισης των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας.
Δηλαδή: οι εισφορές που εισπράχθηκαν από τους παραγωγούς και οι βασικές
κατηγορίες διάθεσής τους (αποθεματικό ΣΕΔ, λειτουργικά έξοδα ΣΕΔ, ενίσχυση
ΚΔΑΥ, ενίσχυση δήμων, προμήθεια οχημάτων και κάδων, συλλογή ΒΕΑΣ κλπ.).
10. Τα εγκεκριμένα
επιχειρησιακά σχέδια των ΣΕΔ «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ» και «ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ».
11. Αν υπάρχουν, τα
πρότυπα σχέδια των συμβάσεων συνεργασίας ΣΕΔ - παραγωγών και ΣΕΔ - δήμων.
17/9/2015
* ΒΕΑΣ: Βιομηχανικά, εμπορικά
απόβλητα συσκευασίας
