Στην πολυσέλιδη απόφαση που υπάρχει στο «esia.gr» το Πειθαρχικό Συμβούλιο μεταξύ άλλων αναφέρει:
Eίναι απόλυτα ορθά και αποδεκτά …τα περί ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθεροτυπίας, τον επιβαλλόμενο έλεγχο της εξουσίας κ.λ.π., αρχές τις οποίες τα Όργανα Δεοντολογίας όχι μόνο δεν αμφισβητούν, αλλά αντίθετα έχουν χρέος να στηρίζουν, τηρώντας το Καταστατικό και τον Κώδικα Δεοντολογίας, αλλά και τα προβλεπόμενα από το Νόμο και το Σύνταγμα. …
Όμως, η ελευθερία της έκφρασης είναι δικαίωμα που πρέπει να ισχύει για όλους με την δυνατότητα να παρουσιάζεται και η αντίθετη άποψη, με ισότιμο λόγο. Διαφορετικά στραγγαλίζονται η ισηγορία και ο πλουραλισμός, που ο Κώδικας Δεοντολογίας χαρακτηρίζει «οξυγόνο της δημοκρατίας».
Η μονόπλευρη παρουσίαση της μιας άποψης και φίμωση της άλλης, προφανώς δεν εξασφαλίζει τη δημοκρατική λειτουργία και αντικειμενικότητα στην ενημέρωση, κατατείνοντας σε φαινόμενα προπαγάνδας. Και αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον Κώδικα Δεοντολογίας που στο πρώτο άρθρο τονίζει: «…Η πληροφόρηση είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα ή μέσο προπαγάνδας…»….
Όπως σε κάθε προεκλογική περίοδο έτσι και στο δημοψήφισμα, κρίσιμος ήταν ο ρόλος των ΜΜΕ και ιδίως των τηλεοπτικών, με εύλογη την αξίωση όλων για αντικειμενική, πλουραλιστική και ισότιμη προς κάθε άποψη λειτουργία.
Ενισχυτική προς την κατεύθυνση αυτή ήταν και η από 02.07.15 ανακοίνωση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ), η οποία μεταξύ άλλων, επεσήμαινε:
«..Ενόψει δε του δημοψηφίσματος της Κυριακής, καλούνται οι συνάδελφοι να προβάλουν ισότιμα όλες τις απόψεις, αποφεύγοντας τη μονοδιάστατη παρουσίαση των γεγονότων και τη διάχυση φοβικών συνδρόμων στο κοινωνικό σώμα…».
Πέρα όμως από την ΠΟΕΣΥ, επειδή ήδη είχαν διαπιστωθεί σοβαρές παρεκκλίσεις, παρενέβη και το Εποπτικό Όργανο Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ, το οποίο στην προαναφερόμενη από 03.07.15 ανακοίνωσή του μεταξύ άλλων υπογράμμιζε:
«Σε μία δύσκολη συγκυρία για τη χώρα καλείται ο ελληνικός λαός να κάνει τις δημοκρατικές επιλογές του. Βασική προϋπόθεση είναι η αντικειμενική ενημέρωση με σεβασμό της κάθε άποψης, έργο που πρέπει να επιτελούν οι κατά περίπτωση εμπλεκόμενοι δημοσιογράφοι.
Δυστυχώς, ορισμένοι συνάδελφοι κυρίως σε τηλεοπτικά μέσα, αντί να ακολουθούν με την επιβαλλόμενη αυστηρότητα τους κανόνες δεοντολογίας, εκτρέπονται σε παραβατικές συμπεριφορές, υποκαθιστώντας το δημοσιογραφικό λειτούργημα με απροκάλυπτη προπαγάνδα.… …».
Επίσης, ανάλογη έκκληση έγινε και από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης στην οποία ανέφερε:
«….
Οι δημοσιογράφοι οφείλουν να παρουσιάζουν τις ειδήσεις με τη νηφαλιότητα και την ψυχραιμία που επιβάλλουν οι συνθήκες, ανεπηρέαστοι από τις τυχόν προσωπικές τους πεποιθήσεις, ώστε να διαφυλάσσεται η αντικειμενικότητα και να μην προκαλείται αναίτια σύγχυση και πανικός στο κοινό…».
Δυστυχώς όμως, όπως και άλλα τηλεοπτικά μέσα, δεν ανταποκρίθηκε ο Αnt1 στις εκκλήσεις αυτές, επιλέγοντας την απροκάλυπτη προπαγανδιστική λειτουργία με μονόπλευρη παρουσίαση της μιάς άποψης αλλά και φαινόμενα εκφοβισμού των πολιτών. Ο στραγγαλισμός της αρχής της ισηγορίας αποτυπώνεται και στο γεγονός πως παρουσίασαν την συγκέντρωση της 29/6 για το ΟΧΙ μόλις σε ένα λεπτό και τριάντα δευτερόλεπτα, ενώ για τη συγκέντρωση του ΝΑΙ της 30/7 διέθεσαν 14 λεπτά και 30 δευτερόλεπτα δηλαδή υπερδεκαπλάσιο χρόνο.
Ανάλογη στάση τήρησαν σχεδόν όλα τα τηλεοπτικά κανάλια με εξαίρεση την ΕΡΤ1, που για τη συγκέντρωση του ΟΧΙ έδωσε 4΄50΄΄ και για τη συγκέντρωση του ΝΑΙ 4΄39΄΄, τηρώντας την ισότιμη αντιμετώπιση.
Σε όλη αυτή την αρνητική κατάσταση δεν θα πρέπει να παραγνωριστεί ο ρόλος των άσχετων προς τη δημοσιογραφία επιχειρηματικών κύκλων, στους οποίους έχουν περιέλθει σχεδόν όλα τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης, αλλά και τα έντυπα. Ο ρόλος τους αυτός έχει επισημανθεί από τον Κώδικα Δεοντολογίας, που τονίζει ότι οι αρχές της ισηγορίας και του πλουραλισμού, οξυγόνο της δημοκρατίας, «υπονομεύονται με τη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε γιγαντιαίες κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν την κοινή γνώμη σαν καταναλωτή και προσπαθούν να χειραγωγήσουν το φρόνημα, τις συνήθειες και την εν γένει συμπεριφορά της».
Με αυτό το δεδομένο, ο Κώδικας στο ίδιο άρθρο υπογραμμίζει την ανάγκη αντίδρασης των δημοσιογράφων σε ανάλογες πρακτικές, που έρχονται σε αντίθεση με την δημοσιογραφική δεοντολογία και παραβιάζουν τις αρχές της δημοκρατίας.
Την έκκληση αυτή δυστυχώς αγνόησε η συν. Μαρία Χούκλη, που παρουσίαζε το βραδινό δελτίο ειδήσεων των οκτώ, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις μεγάλου αριθμού πολιτών… Έτσι δεν παρενέβη, ως όφειλε, στην καταγγελόμενη μονόπλευρη λειτουργία σε δελτία ειδήσεων που παρουσίαζε όταν προβάλλονταν προπαγανδιστικοί υπότιτλοι. Ενδεικτικά παρουσιάζοντας περίπτερο υπέρ του «ΟΧΙ» στο Χαλάνδρι είχε υπότιτλο «Δήμος Χαλανδρίου ή αλλιώς Βόρεια Κορέα», αλλά και τίτλους όπως «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
Εξ άλλου είναι χαρακτηριστική και η περίπτωση παρουσίασης προέδρου ξενοδόχων που δήλωνε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα και δεν γίνονται ακυρώσεις στις κρατήσεις στα ξενοδοχεία, λόγω του δημοψηφίσματος και αμέσως μετά να παρουσιάζεται αντίθετο ρεπορτάζ ότι αδειάζουν τα νησιά από τους τουρίστες.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί, ότι η συν. Μαρία Χούκλη κατά την κατάθεσή της, αλλά και στο υπόμνημά της, όχι μόνο δεν διαχωρίζει τη θέση της από τις αντιδεοντολογικές αυτές πρακτικές, αλλά αντίθετα τις υιοθετεί ως απόλυτα ορθές και σύμφωνες με την ελευθερία της έκφρασης, η οποία όμως διαστρεβλώνεται και κατάφωρα παραβιάζεται με την προπαγανδιστική λειτουργία και τον εκφοβισμό των πολιτών.
Η αρνητική εικόνα που επικρατεί στο κοινωνικό σύνολο για τον δημοσιογραφικό κόσμο, λόγω των κρουσμάτων ασέβειας προς τους πολίτες, έχει από παλιά επισημανθεί από την Επιτροπή Διαφάνειας και Δεοντολογίας που σχηματίστηκε το 2005 στην ΕΣΗΕΑ, προκειμένου να εξετάσει θέματα δεοντολογίας και αναβάθμισης του κύρους του δημοσιογράφου. Της Επιτροπής προήδρευε ο πρώην πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Γιώργος Αναστασόπουλος, με θητεία και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με συμπρόεδρο τον Γιώργο Ρωμαίο, που είχε διατελέσει και υπουργός, ενώ μετείχαν και άλλοι διακεκριμένοι συνάδελφοι και μέλη θεσμικών οργάνων της Ένωσης. Η Επιτροπή στα πορίσματά της, μεταξύ άλλων, επισημαίνει:
«…Η λειτουργία μέσων μαζικής επικοινωνίας, που θα παρέχουν πολύπλευρη και ποιοτική πληροφόρηση, με σεβασμό στον πολίτη, αποτελεί θεμελιώδες αίτημα των σύγχρονων κοινωνιών και σταθερή διεκδίκηση των πολιτών. Η ικανοποίηση του αιτήματος αυτού, προϋποθέτει την ύπαρξη δημοκρατικών και ηθικών αρχώνκαι κανόνων και φυσικά την εφαρμογή και τήρησή τους, από όλους τους φορείς, που συνδέονται με τον τομέα της ενημέρωσης (δημοσιογράφους, ιδιοκτήτες ΜΜΕ και κράτος).
Προϋπόθεση για την αλλαγή του αρνητικού κλίματος, που επικρατεί εις βάρος του κλάδου, είναι:
1. Η αυστηρή εφαρμογή του Καταστατικού και του Κώδικα Δεοντολογίας, από όλα τα όργανα της ΕΣΗΕΑ.
2. Η άμεση παραπομπή των παραβατών στα αρμόδια πειθαρχικά όργανα…».
Μέσα στο πνεύμα αυτό λειτούργησε και το Πειθαρχικό Συμβούλιο, εξετάζοντας τη βασιμότητα όσων περιλαμβάνονται στις καταγγελίες εκατοντάδων πολιτών, οι οποίες του διαβιβάστηκαν με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ, από την τότε προεδρεύουσα συν. Μαρία Αντωνιάδου, προκειμένου να επιληφθεί, κατά τα προβλεπόμενα από την πειθαρχική διαδικασία, με ενδελεχή έρευνα και αξιολόγηση.
Ο σεβασμός στην αρχή της ισηγορίας θεωρητικά έχει την καθολική αποδοχή. Στην πράξη όμως, σε πολλές περιπτώσεις που η αρχή αυτή παραβιάζεται, όπως και στην εξεταζόμενη υπόθεση, δυστυχώς οι αντιδημοκρατικές αυτές πρακτικές έχουν κατά περίπτωση ισχυρούς υποστηρικτές στον ευρύτερο πολιτικοκοινωνικό χώρο, σε εναλλασσόμενους ρόλους, ανάλογα με το ποιούς κάθε φορά εξυπηρετούν και ποιούς ζημιώνουν. Πέραν του ότι η παντοδυναμία των τηλεοπτικών μέσων ενημέρωσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, λειτουργεί απειλητικά και αποτρέπει κάθε σκέψη για οποιαδήποτε παρέμβαση.
Ο συλλογισμός αυτός επαληθεύτηκε απόλυτα με τα όσα ακολούθησαν μετά την διαρροή των αποφάσεων, που σχετίζονταν με τις δεοντολογικές παραβάσεις κατά το δημοψήφισμα. Εξαπολύθηκε μία σφοδρή επίθεση με όπλο την απροκάλυπτη παραπληροφόρηση του κοινωνικού συνόλου ότι δήθεν το Πειθαρχικό αρνείται την ελευθερία της έκφρασης. Αποκρύπτοντας την πραγματικότητα πως το Συμβούλιο στηρίζει απόλυτα την ελευθερία της έκφρασης αλλά καταδικάζει την φίμωση της αντίθετης άποψης, με κατάφωρη παραβίαση της αρχής της ισηγορίας και των κανόνων της δημοκρατίας.
Και στην επίθεση παραπληροφόρησης με διαστρέβλωση των αποφάσεων του Πειθαρχικού, εντάχθηκε και μία απαράδεκτη προσπάθεια απαξίωσης ως προς την επαγγελματική, κοινωνική και συνδικαλιστική παρουσία των μελών της πλειοψηφίας, που έχουν μακρά θητεία στην δημοσιογραφία και για πολλοστή φορά εκλέγονται σε θεσμικά όργανα της ΕΣΗΕΑ.
Το Πειθαρχικό Συμβούλιο, με όσα προεξετέθησαν, παραμένει αμετακίνητο στην εφαρμογή των κανόνων που διέπουν το δημοσιογραφικό λειτούργημα και αποσκοπούν στην διασφάλιση του κύρους και της αξιοπιστίας των δημοσιογράφων και στον σεβασμό του δικαιώματος κάθε πολίτη για αντικειμενική-πλουραλιστική ενημέρωση, με κατοχύρωση της ελευθεροτυπίας και την προάσπιση των δημοκρατικών αρχών, προς χάριν του κοινωνικού συνόλου.
Αναποδος
