«Τώρα θα παρακολουθήσετε ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης, όπως το ονομάζουμε, που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά και αφορά τα αρπακτικά πτηνά. Καθημερινά έρχονται εδώ ομάδες μαθητών από σχολεία -από νήπια μέχρι και παιδιά Λυκείου- και μαθαίνουν πληροφορίες για τη ζωή των πουλιών αυτών. Που ζουν, πώς κυνηγούν, τις ικανότητές τους, τι μπορούμε να κάνουμε για να τα προστατεύσουμε, για την ιστορία της γερακοτροφίας. Προσπαθούμε να αναπτύξουμε μια παιδεία πάνω στην αρμονική συμβίωσή μας μαζί τους που, δυστυχώς, δεν υπάρχει στην Ελλάδα».
Ο Σταύρος Αθανασίου μού κάνει μια γρήγορη ενημέρωση, καθώς ανεβαίνουμε από την είσοδο του βοτανικού κήπου Διομήδους - που βρίσκεται στο...
τέλος της Ιεράς οδού, στο Χαϊδάρι-, προς το σημείο όπου βρίσκονται οι γερακάρηδες συνεργάτες του.
Δεν έχω ξανασυναντήσει εκπαιδευτή γερακιών και είμαι εξίσου ενθουσιασμένη όσο και τα παιδιά του σχολείου που περπατούν μαζί μας και που σήμερα θα ξεναγήσει στον κόσμο των ημερόβιων και νυκτόβιων αρπακτικών πουλιών.
Εκπαιδευτικά προγράμματα για τα αρπακτικά πουλιά
«Από πέρυσι που ξεκινήσαμε το πρόγραμμα εδώ, έχει πάει πάρα πολύ καλά. Εχουν έρθει χιλιάδες παιδιά».
• Εχει μόνο γεράκια το πρόγραμμα;
«Εχει γεράκια και κουκουβάγιες, ημερόβια και νυκτόβια. Σπύρο...», φωνάζει, «το γάντι μου και την τροφή φέρε μου».
• Οταν λέμε εκπαιδευτής γερακιών τι εννοούμε;
«Είναι ο άνθρωπος ο οποίος μπορεί να συνεννοηθεί με τα αρπακτικά και να συνεργαστεί μαζί τους. Η συνεργασία αυτή ξεκίνησε πριν από 4.000 χρόνια και οι Ελληνες ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με την ιερακοτροφία. Μετά το πήραν οι Μογγόλοι, οι Αραβες και οι υπόλοιποι λαοί. Και τώρα, προσπαθούμε να αναβιώσουμε κάτι το οποίο θα έπρεπε να υπάρχει».
• Απευθύνεστε μονάχα σε παιδιά;
«Οχι, απευθυνόμαστε και σε ενήλικες. Τις καθημερινές δεχόμαστε σχολεία και τα Σαββατοκύριακα, σε ένα άλλο κομμάτι του κήπου, στον ανθώνα, που είναι απίστευτης ομορφιάς, εκπαιδεύονται ενήλικες και οικογένειες. Βλέπουν πτήσεις, έρχονται σε επαφή με τα πτηνά, τους αφήνουμε να τα χαϊδέψουν, οπότε τους φεύγει η ιδέα ότι αυτά τα πουλιά είναι άγρια. Αγριο σημαίνει ότι ζει στον αγρό, όχι ότι είναι "κακά", όπως εμείς το εννοούμε», μας λέει και εντολοδοτεί: «Θανάση, όχι κάτω τα παιδιά, όρθια, να απλωθούν περιμετρικά από το σχοινί».
Εχουμε φτάσει στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο και με προσκαλεί να μπω μαζί του στον περιφραγμένο κομμάτι, αλλά μακριά του.
«Κάτσε εκεί, στην άκρη. Δεν σε ξέρει το γεράκι».
«Εγώ τα αγαπάω» δηλώνω, «βρε κι αυτό σε αγαπάει, αλλά δεν σε ξέρει», μου απαντά καθώς ετοιμάζεται.
Τα παιδιά που είναι από τις τρεις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού φωνάζουν κι απλώνονται σιγά σιγά κατά τις υποδείξεις για να έχουν όλα τους οπτική επαφή.
• «Καλημέρα παιδιά», «Καλημέρα» ανταποδίδουν και το πρόγραμμα ξεκινάει.
• «Ξέρετε τι θα δούμε σήμερα; Ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά. Ποιο παιδάκι ξέρει τι είναι το ημερόβιο;»
• «Αυτά που κυνηγούν τη νύχτα», λέει ένας μικρός και τον διορθώνει ένα κοριτσάκι.
• «Ημερόβια είναι τα ζώα που κινητοποιούνται και κυνηγούν την ημέρα. Ξέρει κανείς τι εννοούμε όταν λέμε νυκτόβια;» ξαναρωτά.
Χέρια σηκώνονται, «τα ζώα που κυνηγούν τη νύχτα» είναι η σωστή απάντηση.
Τους ζητά να κάνουν ησυχία, γιατί τα πουλιά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα φοβούνται όταν υπάρχουν έντονοι θόρυβοι.
• «Λοιπόν το πρώτο γεράκι που θα δούμε σήμερα λέγεται Αρτεμις. Ποιο παιδάκι ξέρει ποια ήταν η Αρτεμις;»
• «Ηταν η θεά του κυνηγιού».
• «Μπράβο. Επειδή λοιπόν τα γεράκια είναι οι καλύτεροι κυνηγοί στη φύση, δώσαμε στο γεράκι μας το όνομά της».
Σφυρίζει με έναν ειδικό ήχο και... ένα μακρόσυρτο άαααα θαυμασμού κυριαρχεί, καθώς το γεράκι πετάει από πάνω τους και προσγειώνεται στο χέρι του Σταύρου.
«Τα γεράκια είναι ημερόβια αρπακτικά. Το συγκεκριμένο είδος ζει στην Αμερική. Κάποια παραπλήσια είδη -που μοιάζουν δηλαδή-, τα έχουμε στην Ελλάδα. Τα γεράκια έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι βλέπουν από πάρα πολύ μακριά. Η Αρτεμις μπορεί να δει από πέντε χιλιόμετρα μακριά. Και το δεύτερο ότι είναι πάρα πολύ γρήγορα πουλάκια. Το συγκεκριμένο είδος μπορεί να φτάσει μέχρι και τα διακόσια χιλιόμετρα την ώρα. Δεν είναι πολύ όμορφη; Τα γεράκια, παιδιά, είναι πάρα πολύ σημαντικά πλάσματα για την τροφική μας αλυσίδα. Τι σημαίνει αυτό; Οτι έχουν τον ρόλο τους στη φύση. Κυρίως τρώνε τρωκτικά, όπως είναι τα ποντικάκια, που μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στους ανθρώπους και τις καλλιέργειες. Πάνω από όλα, όμως, πρέπει να ξέρετε ότι αυτά τα πουλάκια δεν είναι άγρια. Συνεργάζονται άριστα με τον άνθρωπο. Οπότε πρέπει να τα σεβόμαστε και να τα αγαπάμε. Σύμφωνοι παιδάκια;».
«Ναιιιιι», έρχεται η απάντηση από τα παιδιά τα οποία ήδη έχουν εκστασιαστεί.
• «Τώρα καθίστε ήσυχοι, καθώς εγώ θα περάσω από μπροστά σας και η Αρτεμις θα πετάει πάνω από το κεφάλι σας, για να δείτε πώς είναι από κοντά ένα γεράκι. Μη φοβάστε και μην κάνετε απότομες κινήσεις».
Σφυράει και η Αρτεμις ξαναγυρνάει στο χέρι του από το κλαδί του δέντρου που μέχρι τώρα καθόταν και παρατηρούσε.
• «Βλέπετε πόσο μεγάλα νύχια έχει; Αυτός είναι και ο λόγος που τα λέμε αρπακτικά, γιατί χρησιμοποιούν τα νύχια τους για να αρπάξουν την τροφή τους».
«Είναι τέλεια», σιγοψιθυρίζουν τα παιδιά καθώς έχουν πλήρως υποταχτεί στο μεγαλείο της φύσης που εκδηλώνεται απλά, μπροστά τους. Ο θαυμασμός περισσεύει. Η Αρτεμις τα περιεργάζεται κι αυτή.
• «Είδατε από κοντά ότι τα γεράκια δεν είναι άγρια; Οτι είναι πουλάκια που, όπως εμείς πρέπει να τα αγαπάμε, μας αγαπάνε κι αυτά; Τα θηλυκά γεράκια, να ξέρετε, είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος από τα αρσενικά κι είναι το μοναδικό είδος στο ζωικό βασίλειο που συμβαίνει αυτό. Τώρα θα δείτε πώς κυνηγούν τα γεράκια την τροφή τους στη φύση», λέει και πετάει ένα κομμάτι -μάλλον γερακοτροφής- μακριά, στον αέρα.
Παρότι ο καιρός σήμερα δεν ευνοεί, φυσάει πολύ και ο αέρας φέρνει χώμα, η Αρτεμις σπεύδει, πιάνει τη γερακοτροφή και τα παιδιά... απογειώνονται μαζί της.
Προσγειώνεται στο έδαφος, κυκλώνει το σώμα της με τα φτερά της και μέσα τους κρύβει το κεφάλι της.
«Ξέρετε γιατί το κάνει αυτό;», βρίσκει ευκαιρία να εξηγήσει ο Σταύρος. «Νομίζει ότι θα της πάρω την τροφή. Οταν βρίσκονται στο φυσικό τους περιβάλλον, το πρώτο πράγμα που κάνουν για να προστατεύσουν την τροφή τους είναι να χαμηλώσουν και με τα φτερά τους να την κρύψουν. Αυτό είναι ένστικτο που τα βοηθά ταυτοχρόνως να καμουφλαριστούν και να ξεφεύγουν από τους εχθρούς τους. Είναι πάρα πολύ έξυπνα. Ποιος είναι θαρραλέος;», ρωτά.
Ολα τα χέρια, επάνω, αγόρια, κορίτσια, κανείς δεν κάνει πίσω.
«Ολοι τους Σπαρτιάτες» χαριτολογεί και καλεί ένα παιδί μέσα στον κύκλο μαζί του. Του βάζει το γάντι και του δίνει τις απαραίτητες οδηγίες. «Για να δούμε τώρα πώς θα γίνουμε γερακάρηδες».
Σφυράει, η Αρτεμις ανταποκρίνεται και προσγειώνεται στο χέρι του Κωνσταντίνου. Χειροκροτήματα και για τους δυο τους.
• «Για να δω τώρα και μια Αμαζόνα». Το πέταγμα ολοκληρώνεται, συνοδευόμενο από ιαχές.
«Ψηλά το χέρι, είναι βαριά; - Οχι καθόλου», η στιχομυθία τους.
• «Παιδιά, έχουμε και άλλα πουλάκια να δείτε. Ολα τα πουλιά που θα δείτε είναι εκτροφής. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι παρμένα από τη φύση, τα έχει αναπαράγει ο άνθρωπος, γι’ αυτό και μπορούμε να τα έχουμε. Τώρα, θα δούμε ένα ημερόβιο αρπακτικό, γεράκι, το οποίο είναι πολύ μικρόσωμο, ζει παντού στην Ελλάδα και λέγεται κιρκινέζι. Εχετε δει σε κάποια εκδρομή σας στο χωριό κανένα γεράκι να μένει ακίνητο στον αέρα χωρίς να πετάει;»
«Νααιιι!»
• «Αυτό είναι το κιρκινέζι. Τώρα θα έρθει ένας νεαρός, ο Ντένης, που είναι μόλις δύο μηνών. Είναι πολύ μικρός και γλυκούλης, αλλά θέλω ησυχία γιατί είναι η πρώτη του επαφή με κόσμο, οπότε είναι λίγο φοβισμένος».
Σφυράει και να σου τον. Το κουδουνάκι στο πόδι του δίνει παρουσία.
• «Το συγκεκριμένο γεράκι βλέπει με υπέρυθρες. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός του ότι βλέπει πολύ πιο μακριά από την Αρτέμιδα -βλέπει στα δέκα χιλιόμετρα μακριά-, μπορεί να δει π.χ. κόκκινα τα ούρα του ποντικού. Κάθεται ακίνητο και παρακολουθεί μέχρι να δει πού είναι ο ποντικός, οπότε επιτίθεται και τον πιάνει. Καταλάβατε ότι το κάθε ένα πουλάκι έχει συγκεκριμένες ικανότητες;». Καταφατικά τα νεύματα.
Παρατηρώ το κιρκινέζι που έχει κάτσει απέναντι, στο κλαδί της κουκουναριάς, και στο πάνω κλαρί έρχεται να σταθεί ένας μικρό πουλάκι. Απορώ γιατί το κιρκινέζι δεν του δίνει καμία σημασία και φυσικά ρωτώ.
• «Τα συγκεκριμένα δεν έχουν μάθει να κυνηγάνε, οπότε δεν ασχολούνται καν με την παρουσία άλλων πτηνών».
«Για να δω τώρα ποιος φοράει καπέλο...», έρχεται ο Θαλής, ο Σταύρος καλεί το κιρκινέζι και αυτό προσγειώνεται στην κορυφή του καπέλου του. Το ίδιο επαναλαμβάνεται ακόμη μία φορά, με ένα κορίτσι.
Ο Θαλής σχολιάζει ότι τώρα πρέπει να πλύνει το καπέλο του γιατί ποιος ξέρει πού καθόταν το πουλάκι, τα υπόλοιπα σφυρίζουν προσπαθώντας να καλέσουν κοντά τους τον Ντένη και γίνεται μια μικρή οχλαγωγία, όχι όμως όση θα περίμενε κανείς σαν απόηχο μιας τέτοιας πρωτοειδωμένης εμπειρίας. Να όμως κι ένας πιτσιρικάς που έχει έτοιμη την πέτρα στο χέρι για εκτόξευση.
Τον «τσακώνουν» τα μάτια του Σταύρου και ευτυχώς η πέτρα «αφήνεται» στο έδαφος.
• «Το επόμενο ζωάκι είναι ένα νυκτόβιο, είναι μια πάρα πολύ όμορφη κουκουβάγια», λέει στα παιδιά ο Σταύρος. «Το όνομά της είναι Χουχουρίτσα. Ο κύριος Θανάσης θα περάσει μαζί της από μπροστά σας για να τη χαϊδέψετε κι εγώ θα σας εξηγώ ταυτόχρονα το τι μπορούν να κάνουν τα νυκτόβια πουλιά και οι κουκουβάγιες. Θέλω να τη χαϊδεύετε απαλά, στην πλάτη, όχι στο κεφάλι. Εντάξει; Αν δεν ησυχάσετε, δεν θα συνεχίσω...», απειλεί την οχλοβοή.
Υπακοή και πάμε.
• «Υπάρχει ένας μύθος που λέει ότι οι κουκουβάγιες κοιμούνται την ημέρα και ξυπνούν τη νύχτα. Αυτό είναι λάθος. Απλά προτιμούν να κυνηγούν το βράδυ για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, γιατί κυνηγούν αθόρυβα και το "αθόρυβο" οφείλεται στο φτέρωμά τους. Τώρα που θα χαϊδέψετε τη Χουχουρίτσα, θα καταλάβετε ότι έχει πάρα πολύ απαλό πτέρωμα. Κατά δεύτερον, γιατί βλέπουν πάρα πολύ καλά το βράδυ σε σχέση με τα θηράματά τους, οπότε το εκμεταλλεύονται αυτό. Αλλά μπορεί να μετακινηθεί ή να κυνηγήσει και την ημέρα. Για να δούμε όμως ένα ακόμη χαρακτηριστικό που έχουν οι κουκουβάγιες. Εχετε ακούσει ότι μπορούν να γυρίζουν πολύ το κεφάλι τους;»
«Ναααιιιι!»
• «Ξέρετε γιατί το κάνουν αυτό; Ολα τα νυκτόβια πουλιά δεν μπορούν να γυρίσουν τα μάτια τους δεξιά - αριστερά. Αυτό σημαίνει ότι κοιτούν μόνον ευθεία. Ετσι λοιπόν η φύση τούς έχει δώσει τη δυνατότητα να μπορούν να στρέψουν το κεφάλι μέχρι διακόσιες εξήντα μοίρες για να μπορούν να επικοινωνούν με το περιβάλλον. Ενα ακόμη προσόν που έχουν οι κουκουβάγιες είναι η εξαιρετική ακοή τους. Το πρόσωπό τους είναι ένα τεράστιο ηχείο το οποίο τις βοηθά, όταν π.χ. είναι στην κορυφή ενός δέντρου να ακούσουν ένα ποντικάκι να περπατάει χωρίς να το έχουν δει καν. Απ’ ό,τι βλέπετε η φύση τα έχει προικίσει με εξαιρετικές ικανότητες, γι’ αυτό οφείλουμε να τα σεβόμαστε αυτά τα πουλάκια. Το συγκεκριμένο είδος λέγεται Χουχουριστής κι ευτυχώς στην Ελλάδα έχουμε πάρα πολλά είδη. Δεν ήταν πολύ μαλακό το πτέρωμά της;»
Και πάλι κατάφαση διά βοής.
• «Το πιο σημαντικό κομμάτι όμως, για να μπορούμε να λέμε ότι σεβόμαστε τη φύση, είναι να μάθουμε να περιθάλπουμε αυτά τα ζωάκια. Οταν δεν είναι τραυματισμένα δεν μας έχουν καθόλου ανάγκη. Οταν όμως είναι τραυματισμένα κι είναι ανήμπορα περιμένουν από εμάς να τα προστατεύσουμε. Εμείς είμαστε οι προστάτες της φύσης».
«Οταν είναι πατημένο, μπορεί να ξαναζήσει;», « Οταν είναι άρρωστα τα πάμε στο νοσοκομείο;», «Μπορεί να περάσει κάποια αλεπού από εδώ;», «κύριε, κύριε», τα χεράκια σηκωμένα σαν κεράκια και οι ερωτήσεις άπειρες.
Απαντά και συνεχίζει.
• «Οπότε, τι κάνουμε όταν βρίσκουμε κάποιο τραυματισμένο ζώο; Δεν τα χτυπάμε, δεν τους πετάμε πέτρες, δεν παίζουμε μπάλα με τις χελώνες». Εκρηξη γέλιου.
«Μη γελάτε, τα έχω δει όλα εδώ μέσα. Τα πιάνουμε λοιπόν και τα βάζουμε με προσοχή σε ένα χάρτινο κουτί που έχουμε κάνει τρύπες για να μπορούν να αναπνέουν και τα πάμε στην ΑΝΙΜΑ, το μεγαλύτερο κέντρο περίθαλψης άγριων ζώων, που είναι σαν νοσοκομείο για όλα όμως τα είδη».
Την ίδια στιγμή οι συνεργάτες του τους δίνουν φυλλάδια με τις βασικές πρώτες βοήθειες για ζώα. Λειτουργεί η πληροφορία, γιατί αμέσως άρχισαν οι καταθέσεις χαρακτήρων.
«Κύριε, εγώ είχα βρει ένα χελωνάκι μακριά από τη μαμά του και το πήρα και το πήγα δίπλα της», «Κύριε, βρήκαμε ένα χελωνάκι στον δρόμο, το πιάσαμε και τη βάλαμε στην άκρη».
Τα ενθαρρύνει για τυχόν απορίες που μπορεί να βασανίζουν το μυαλουδάκι τους και τις ικανοποιεί μία - μία.
Γίνεται μια επανάληψη ονομάτων και ειδών και η παράσταση φτάνει στο τέλος της, ζητώντας τους να χειροκροτήσουν τα πουλάκια που γνώρισαν, αλλά και τους εαυτούς τους που ήταν πολύ καλά παιδιά.
Ανταποκρίνονται και το θεμιτό αποτέλεσμα δείχνει να επιτεύχθηκε. Μπαίνει η τελική πινελιά.
• «Ηταν η πρώτη σας επαφή με τέτοια πλάσματα της φύσης. Από εδώ και πέρα, αν κάποιος παππούς ή μπαμπάς είναι κυνηγός, τι θα λέτε; Οτι αυτά τα πουλάκια δεν είναι για να στολίζουν το τζάκι, είναι για να εκπληρώνουν τον ρόλο τους στη φύση. Εμείς τα χαϊδέψαμε, θα τους πείτε και είναι πάρα πολύ καλά ζώα, δεν πρέπει να τα πυροβολούμε».
Ευτυχώς σε τρεις τάξεις Δημοτικού ένας μόνο κυνηγός μπαμπάς βρέθηκε!
Σταύρος Αθανασίου
«Ο άνθρωπος υποτάσσεται στο γεράκι και όχι το γεράκι στον άνθρωπο»
Φυσικά δεν θα έχανα τέτοια ευκαιρία να βιώσω την επαφή με ένα γεράκι. Εβγαλε το δερμάτινο γάντι που φορούσε και με βοήθησε να το περάσω στο χέρι μου.
«Κλείσε τα δυο σου δάχτυλα, μη φοβάσαι καθόλου, αυτή σε φοβάται περισσότερο. Αν κάνει και πεταρίσει, θα κρατήσεις το χέρι σου σταθερό, τεντωμένο».
Περιεργάζεται η μία την άλλη και δηλώνω την υποταγή μου στο κάλλος και τη δύναμή της, της λέω γλυκόλογα για να με αποδεχτεί.
Η επικοινωνία συνάπτεται διαμέσου των βλεμμάτων. Βγαίνουν τα αποδεικτικά στοιχεία ότι το έζησα και ξεκινάμε τη συζήτησή μας από το γεγονός ότι ο Σταύρος Αθανασίου εκτός από εκπαιδευτής γερακιών είναι και αστυνομικός.
• Πώς συμπορεύονται αυτά τα δύο;
Ξέρεις ότι επειδή υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τα drones, τρεις-τέσσερις ευρωπαϊκές αστυνομίες έχουν εντάξει αϊτούς και γεράκια για να τα καταρρίπτουν;
Τώρα συζητιέται και στην Ελλάδα. Αν περάσει, θα είμαι ο πρώτος στην Ελλάδα που θα το εφαρμόσει. Είμαι ένας από τους πρώτους στον κόσμο που το έχει κάνει αυτό. Αυτά τα πουλιά είναι κυρίαρχα στον αέρα.
Οτιδήποτε πετά και το θεωρήσουν ότι παραβιάζει την περιοχή τους, καταρρίπτεται. Κι επειδή με τα drones υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, χρησιμοποιούνται για μεταφορά ναρκωτικών, κατασκοπεία, μεταφορά βομβών και άλλα πολλά, χρειάστηκε να πάρουμε αντίμετρα, και αυτά είναι οι αϊτοί.
• Στα αεροδρόμιά μας χρησιμοποιούνται σμήνη αρπακτικών ως προστάτες της ασφαλούς αεροπλοΐας;
Μόνο η Πολεμική Αεροπορία χρησιμοποιεί γεράκια, που μάλιστα τους τα προμηθεύουμε εμείς. Εχουν όμως δικούς τους εκπαιδευτές και εφαρμόζουν με πολύ καλά αποτελέσματα το bird control πρόγραμμα (απομακρύνουν σμήνη πουλιών που πετούν στους αεροδιαδρόμους και χτυπούν στις τουρμπίνες ή την άτρακτο των αεροπλάνων προκαλώντας ατυχήματα) που εφαρμόζεται σε όλα τα αεροδρόμια του κόσμου. Κάνουν πολύ καλή δουλειά.
• Πού εκπαιδεύτηκες και πώς έφτασες να ασχοληθείς;
Στην Ελλάδα αυτός που ξεκίνησε και ανέδειξε την ιερακοτροφία είναι ο Κωνσταντίνος Ελευθεριάδης, που έχει το εκτροφείο στη Δράμα και με τον οποίο πλέον είμαστε συνέταιροι.
Ξεκίνησα λοιπόν από εκεί, όταν ήμουν δεκατεσσάρων χρόνων. Μετά έκανα ταξίδια στο εξωτερικό, επισκεπτόμουν εκπαιδευτές, άρχισα να έχω μεγάλη τριβή.
Το είχα μεράκι, γενικά τα αγαπάω αυτά τα πλάσματα. Από μικρό παιδί εξαφανιζόμουν, με ψάχνανε κι εγώ ήμουν στο βουνό και κοίταγα γεράκια. Αυτή η αγάπη με οδήγησε κοντά τους.
Αυτή η τέχνη είναι πολύ παλιά. Δυστυχώς στην Ελλάδα μέχρι πριν από λίγα χρόνια, εξαιτίας κάποιων ακραίων ακτιβιστών, οι οποίοι δεν έχουν γνώση για την ιστορία της ιερακοτροφίας και θεωρούσαν ότι τα γεράκια είναι παρμένα από τη φύση και όχι εκτροφής, είχαμε πολλά προβλήματα. Ευτυχώς, αυτά τα προβλήματα λύθηκαν.
Αυτό που προσπαθούμε τώρα είναι να αναδείξουμε αυτή την τέχνη, να δημιουργήσουμε παιδεία στον κόσμο για να μπορεί να έχει τέτοια αρπακτικά. Γιατί το να αποκτήσει κανείς ένα αρπακτικό εκτροφής είναι νόμιμο. Το θέμα όμως είναι τι παιδεία έχει κανείς για να μπορέσει να το διαχειριστεί.
• Γιατί να πάρει κανείς ένα γεράκι;
Πολλοί καλλιεργητές έχουν γεράκια επειδή αυτά λειτουργούν σαν φυσικοί θηρευτές ζώων που καταστρέφουν τις καλλιέργειες.
Ομως για όποιο λόγο κι αν το θέλει κανείς, αφού μπορεί να το αποκτήσει νόμιμα, θα πρέπει να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητές του και να τα αγαπά. Να είναι σε ένα μέρος κοντά στη φύση, να μη κακοποιούνται. Τα γεράκια δένονται για να μπορέσεις να τα ελέγχεις. Πρέπει όμως να πετάνε για μια-δύο ώρες την ημέρα.
Οταν είναι τα γεράκια στη φύση –ο κόσμος δεν το ξέρει αυτό– δεν πετούν συνέχεια. Πετούν το πολύ μία ώρα την ημέρα. Για ποιο λόγο; Για να βρουν τροφή, να περιπολήσουν την περιοχή τους και για να ζευγαρώσουν.
Ολη την υπόλοιπη ημέρα την περνούν σε ένα δέντρο ή σε ένα βράχο. Δεν θέλουν να καταναλώνουν ενέργεια. Οπότε, δεν τους στερείς τίποτα εκτρέφοντάς τα. Πρέπει όμως να πετούν καθημερινά.
Η UNESCO το 2013 αναγνώρισε σαν παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά την ιερακοθηρία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν λαοί που έχουν τεράστιο πολιτιστικό υπόβαθρο στη σχέση τους με τα γεράκια.
• Τώρα αυτή είναι η κύρια εργασία σου;
Aυτό δεν είναι δουλειά, είναι χόμπι, είναι αγάπη. Μου αρέσει αυτό που κάνω εδώ στον κήπο, γιατί βλέπω την αγάπη στα μάτια των παιδιών γι’ αυτά τα πτηνά, μου αρέσει που τα βλέπω ενθουσιασμένα από την επαφή τους αυτή.
Στην Αθήνα αυτό γίνεται πρώτη φορά. Στη Δράμα, στο πάρκο του κ. Ελευθεριάδη, γίνεται χρόνια τώρα. Η επαφή με το άγριο, στα μέτρα βέβαια που πρέπει, συναρπάζει όλο τον κόσμο.
Αλλο είναι να το βλέπεις σε ένα ντοκιμαντέρ κι άλλο να βλέπεις έναν πετρίτη να περνάει πάνω από το κεφάλι σου με διακόσια χιλιόμετρα.
Ο πετρίτης μπορεί να πιάσει τετρακόσια σαράντα χιλιόμετρα την ώρα, είναι το γρηγορότερο πλάσμα στον πλανήτη.
Και κάτι που δεν ξέρει ο κόσμος είναι ότι το γεράκι είναι το μόνο πλάσμα στον κόσμο που αντί να μας υπηρετεί, το υπηρετούμε.
Αν δεν το υπηρετήσουμε θα φύγει. Πρέπει να χτίσουμε τέτοια σχέση μαζί του, βασισμένη κατ’ αρχήν στην εμπιστοσύνη. Η ανταμοιβή για ό,τι κάνει για σένα έρχεται δεύτερη. Η Αρτεμις, είδες, πετούσε ελεύθερη.
Θα μπορούσε να φύγει αν ήθελε, αλλά δεν το έκανε. Η εμπιστοσύνη δημιουργείται όταν καταλαβαίνει ότι το φροντίζεις, όταν το κάνεις να αισθάνεται ασφαλές. Από την άλλη πρέπει να έχεις και το χάρισμα, που λένε.
• Τι θέλεις να πετύχεις μέσα από όλα όσα κάνεις;
Τώρα προσπαθούμε να επαναφέρουμε τη νομιμοποίηση του κυνηγιού με γεράκια -εννοείται πάντα εκτροφής- και πάλι στην Ελλάδα, κάτι που ίσχυε μέχρι το 1998 και με κάποιον νόμο απαγορεύτηκε, ενώ σε όλο τον κόσμο επιτρέπεται.
Τώρα, προσωπικά αλλά και σαν σύλλογος, θέλουμε να πατάξουμε το λαθρεμπόριο, την παράνομη εκτροφή, τη λαθροθηρία και τον βασανισμό τέτοιων πλασμάτων.
Τα μέλη του συλλόγου μας (Ελληνικός Σύνδεσμος Ιερακοτροφίας) είναι γερακάρηδες. Αλλο πράγμα είναι ο χειριστής (γερακάρης) και άλλο ο εκπαιδευτής. Εγώ είμαι εκπαιδευτής γερακάρηδων.
Εχω και τη συνεργασία με την ΑΝΙΜΑ που αφορά στην επανένταξη των πουλιών. Η περίθαλψη δεν έχει σχέση με την επανένταξη. Σε όλο τον κόσμο, την επανένταξη την αναλαμβάνουν γερακάρηδες.
Το ζώο για να επανενταχθεί στο φυσικό του περιβάλλον θα πρέπει να έχει ανακτήσει το 100% των δυνάμεών του. Για να μπορέσει να κυνηγήσει και να επιβιώσει μόνο του και πάλι.
Κάποια συγκεκριμένα είδη, λίγο ιδιαίτερα σε χαρακτήρα, όπως διπλοσάινα, πετρίτες, αϊτοί, ξεφτέρια, που είναι επιθετικά προς τα άλλα είδη, πρέπει να περάσουν εκπαίδευση και αφού δούμε ότι επανακάμπτουν στην αρχική τους δεινότητα αεροπλοΐας τα απελευθερώνουμε.
Αυτό δεν μπορεί να το κάνει κανείς άλλος παρά μόνο γερακάρηδες. Σε διαφορετική περίπτωση είναι καταδικασμένο.
Αυτό μπόρεσε και το είδε η Μαρία Γανωτή, πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Αγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ, ήρθαμε σε συνεργασία και έχουμε τεράστια επιτυχία. Εχουμε κάνει πάρα πολλές απελευθερώσεις αρπακτικών και ανάμεσά τους πολλών σπάνιων ειδών, χαρακτηρισμένων από τη Διεθνή Ενωση Προστασίας της Φύσης (IUCN) ως είδη που απειλούνται με εξαφάνιση.
• Συνεργάζεσαι με άλλους φορείς;
Συνεργάζομαι με όλους όσοι εργάζονται για το καλό και την ευημερία των πτηνών. Με τα δασαρχεία, με το υπουργείο Περιβάλλοντος, από όποιον φορέα ζητήσει τη βοήθειά μου.
Info:
Από 1 Οκτώβρη, κάθε Σαββατοκύριακο, στον ανθώνα του Βοτανικού Κήπου Διομήδους, στις 12 το μεσημέρι, ο Σταύρος Αθανασίου εκπαιδεύει άτομα και ομάδες έχοντας στη διαθεσή του περισσότερα πουλιά. Τις καθημερινές, πάλι στον κήπο, εκτελούνται τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε μαθητές σχολείων / Ελληνικός Σύνδεσμος Ιερακοτροφίας (fb)
efsyn
Ο Σταύρος Αθανασίου μού κάνει μια γρήγορη ενημέρωση, καθώς ανεβαίνουμε από την είσοδο του βοτανικού κήπου Διομήδους - που βρίσκεται στο...
τέλος της Ιεράς οδού, στο Χαϊδάρι-, προς το σημείο όπου βρίσκονται οι γερακάρηδες συνεργάτες του.
Δεν έχω ξανασυναντήσει εκπαιδευτή γερακιών και είμαι εξίσου ενθουσιασμένη όσο και τα παιδιά του σχολείου που περπατούν μαζί μας και που σήμερα θα ξεναγήσει στον κόσμο των ημερόβιων και νυκτόβιων αρπακτικών πουλιών.
Εκπαιδευτικά προγράμματα για τα αρπακτικά πουλιά
«Από πέρυσι που ξεκινήσαμε το πρόγραμμα εδώ, έχει πάει πάρα πολύ καλά. Εχουν έρθει χιλιάδες παιδιά».
• Εχει μόνο γεράκια το πρόγραμμα;
«Εχει γεράκια και κουκουβάγιες, ημερόβια και νυκτόβια. Σπύρο...», φωνάζει, «το γάντι μου και την τροφή φέρε μου».
• Οταν λέμε εκπαιδευτής γερακιών τι εννοούμε;
«Είναι ο άνθρωπος ο οποίος μπορεί να συνεννοηθεί με τα αρπακτικά και να συνεργαστεί μαζί τους. Η συνεργασία αυτή ξεκίνησε πριν από 4.000 χρόνια και οι Ελληνες ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με την ιερακοτροφία. Μετά το πήραν οι Μογγόλοι, οι Αραβες και οι υπόλοιποι λαοί. Και τώρα, προσπαθούμε να αναβιώσουμε κάτι το οποίο θα έπρεπε να υπάρχει».
• Απευθύνεστε μονάχα σε παιδιά;
«Οχι, απευθυνόμαστε και σε ενήλικες. Τις καθημερινές δεχόμαστε σχολεία και τα Σαββατοκύριακα, σε ένα άλλο κομμάτι του κήπου, στον ανθώνα, που είναι απίστευτης ομορφιάς, εκπαιδεύονται ενήλικες και οικογένειες. Βλέπουν πτήσεις, έρχονται σε επαφή με τα πτηνά, τους αφήνουμε να τα χαϊδέψουν, οπότε τους φεύγει η ιδέα ότι αυτά τα πουλιά είναι άγρια. Αγριο σημαίνει ότι ζει στον αγρό, όχι ότι είναι "κακά", όπως εμείς το εννοούμε», μας λέει και εντολοδοτεί: «Θανάση, όχι κάτω τα παιδιά, όρθια, να απλωθούν περιμετρικά από το σχοινί».
Εχουμε φτάσει στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο και με προσκαλεί να μπω μαζί του στον περιφραγμένο κομμάτι, αλλά μακριά του.
«Κάτσε εκεί, στην άκρη. Δεν σε ξέρει το γεράκι».
«Εγώ τα αγαπάω» δηλώνω, «βρε κι αυτό σε αγαπάει, αλλά δεν σε ξέρει», μου απαντά καθώς ετοιμάζεται.
Τα παιδιά που είναι από τις τρεις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού φωνάζουν κι απλώνονται σιγά σιγά κατά τις υποδείξεις για να έχουν όλα τους οπτική επαφή.
• «Καλημέρα παιδιά», «Καλημέρα» ανταποδίδουν και το πρόγραμμα ξεκινάει.
• «Ξέρετε τι θα δούμε σήμερα; Ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά. Ποιο παιδάκι ξέρει τι είναι το ημερόβιο;»
• «Αυτά που κυνηγούν τη νύχτα», λέει ένας μικρός και τον διορθώνει ένα κοριτσάκι.
• «Ημερόβια είναι τα ζώα που κινητοποιούνται και κυνηγούν την ημέρα. Ξέρει κανείς τι εννοούμε όταν λέμε νυκτόβια;» ξαναρωτά.
Χέρια σηκώνονται, «τα ζώα που κυνηγούν τη νύχτα» είναι η σωστή απάντηση.
Τους ζητά να κάνουν ησυχία, γιατί τα πουλιά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα φοβούνται όταν υπάρχουν έντονοι θόρυβοι.
• «Λοιπόν το πρώτο γεράκι που θα δούμε σήμερα λέγεται Αρτεμις. Ποιο παιδάκι ξέρει ποια ήταν η Αρτεμις;»
• «Ηταν η θεά του κυνηγιού».
• «Μπράβο. Επειδή λοιπόν τα γεράκια είναι οι καλύτεροι κυνηγοί στη φύση, δώσαμε στο γεράκι μας το όνομά της».
Σφυρίζει με έναν ειδικό ήχο και... ένα μακρόσυρτο άαααα θαυμασμού κυριαρχεί, καθώς το γεράκι πετάει από πάνω τους και προσγειώνεται στο χέρι του Σταύρου.
«Τα γεράκια είναι ημερόβια αρπακτικά. Το συγκεκριμένο είδος ζει στην Αμερική. Κάποια παραπλήσια είδη -που μοιάζουν δηλαδή-, τα έχουμε στην Ελλάδα. Τα γεράκια έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι βλέπουν από πάρα πολύ μακριά. Η Αρτεμις μπορεί να δει από πέντε χιλιόμετρα μακριά. Και το δεύτερο ότι είναι πάρα πολύ γρήγορα πουλάκια. Το συγκεκριμένο είδος μπορεί να φτάσει μέχρι και τα διακόσια χιλιόμετρα την ώρα. Δεν είναι πολύ όμορφη; Τα γεράκια, παιδιά, είναι πάρα πολύ σημαντικά πλάσματα για την τροφική μας αλυσίδα. Τι σημαίνει αυτό; Οτι έχουν τον ρόλο τους στη φύση. Κυρίως τρώνε τρωκτικά, όπως είναι τα ποντικάκια, που μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στους ανθρώπους και τις καλλιέργειες. Πάνω από όλα, όμως, πρέπει να ξέρετε ότι αυτά τα πουλάκια δεν είναι άγρια. Συνεργάζονται άριστα με τον άνθρωπο. Οπότε πρέπει να τα σεβόμαστε και να τα αγαπάμε. Σύμφωνοι παιδάκια;».
«Ναιιιιι», έρχεται η απάντηση από τα παιδιά τα οποία ήδη έχουν εκστασιαστεί.
• «Τώρα καθίστε ήσυχοι, καθώς εγώ θα περάσω από μπροστά σας και η Αρτεμις θα πετάει πάνω από το κεφάλι σας, για να δείτε πώς είναι από κοντά ένα γεράκι. Μη φοβάστε και μην κάνετε απότομες κινήσεις».
Σφυράει και η Αρτεμις ξαναγυρνάει στο χέρι του από το κλαδί του δέντρου που μέχρι τώρα καθόταν και παρατηρούσε.
• «Βλέπετε πόσο μεγάλα νύχια έχει; Αυτός είναι και ο λόγος που τα λέμε αρπακτικά, γιατί χρησιμοποιούν τα νύχια τους για να αρπάξουν την τροφή τους».
«Είναι τέλεια», σιγοψιθυρίζουν τα παιδιά καθώς έχουν πλήρως υποταχτεί στο μεγαλείο της φύσης που εκδηλώνεται απλά, μπροστά τους. Ο θαυμασμός περισσεύει. Η Αρτεμις τα περιεργάζεται κι αυτή.
• «Είδατε από κοντά ότι τα γεράκια δεν είναι άγρια; Οτι είναι πουλάκια που, όπως εμείς πρέπει να τα αγαπάμε, μας αγαπάνε κι αυτά; Τα θηλυκά γεράκια, να ξέρετε, είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος από τα αρσενικά κι είναι το μοναδικό είδος στο ζωικό βασίλειο που συμβαίνει αυτό. Τώρα θα δείτε πώς κυνηγούν τα γεράκια την τροφή τους στη φύση», λέει και πετάει ένα κομμάτι -μάλλον γερακοτροφής- μακριά, στον αέρα.
Παρότι ο καιρός σήμερα δεν ευνοεί, φυσάει πολύ και ο αέρας φέρνει χώμα, η Αρτεμις σπεύδει, πιάνει τη γερακοτροφή και τα παιδιά... απογειώνονται μαζί της.
Προσγειώνεται στο έδαφος, κυκλώνει το σώμα της με τα φτερά της και μέσα τους κρύβει το κεφάλι της.
«Ξέρετε γιατί το κάνει αυτό;», βρίσκει ευκαιρία να εξηγήσει ο Σταύρος. «Νομίζει ότι θα της πάρω την τροφή. Οταν βρίσκονται στο φυσικό τους περιβάλλον, το πρώτο πράγμα που κάνουν για να προστατεύσουν την τροφή τους είναι να χαμηλώσουν και με τα φτερά τους να την κρύψουν. Αυτό είναι ένστικτο που τα βοηθά ταυτοχρόνως να καμουφλαριστούν και να ξεφεύγουν από τους εχθρούς τους. Είναι πάρα πολύ έξυπνα. Ποιος είναι θαρραλέος;», ρωτά.
Ολα τα χέρια, επάνω, αγόρια, κορίτσια, κανείς δεν κάνει πίσω.
«Ολοι τους Σπαρτιάτες» χαριτολογεί και καλεί ένα παιδί μέσα στον κύκλο μαζί του. Του βάζει το γάντι και του δίνει τις απαραίτητες οδηγίες. «Για να δούμε τώρα πώς θα γίνουμε γερακάρηδες».
Σφυράει, η Αρτεμις ανταποκρίνεται και προσγειώνεται στο χέρι του Κωνσταντίνου. Χειροκροτήματα και για τους δυο τους.
• «Για να δω τώρα και μια Αμαζόνα». Το πέταγμα ολοκληρώνεται, συνοδευόμενο από ιαχές.
«Ψηλά το χέρι, είναι βαριά; - Οχι καθόλου», η στιχομυθία τους.
• «Παιδιά, έχουμε και άλλα πουλάκια να δείτε. Ολα τα πουλιά που θα δείτε είναι εκτροφής. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι παρμένα από τη φύση, τα έχει αναπαράγει ο άνθρωπος, γι’ αυτό και μπορούμε να τα έχουμε. Τώρα, θα δούμε ένα ημερόβιο αρπακτικό, γεράκι, το οποίο είναι πολύ μικρόσωμο, ζει παντού στην Ελλάδα και λέγεται κιρκινέζι. Εχετε δει σε κάποια εκδρομή σας στο χωριό κανένα γεράκι να μένει ακίνητο στον αέρα χωρίς να πετάει;»
«Νααιιι!»
• «Αυτό είναι το κιρκινέζι. Τώρα θα έρθει ένας νεαρός, ο Ντένης, που είναι μόλις δύο μηνών. Είναι πολύ μικρός και γλυκούλης, αλλά θέλω ησυχία γιατί είναι η πρώτη του επαφή με κόσμο, οπότε είναι λίγο φοβισμένος».
Σφυράει και να σου τον. Το κουδουνάκι στο πόδι του δίνει παρουσία.
• «Το συγκεκριμένο γεράκι βλέπει με υπέρυθρες. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός του ότι βλέπει πολύ πιο μακριά από την Αρτέμιδα -βλέπει στα δέκα χιλιόμετρα μακριά-, μπορεί να δει π.χ. κόκκινα τα ούρα του ποντικού. Κάθεται ακίνητο και παρακολουθεί μέχρι να δει πού είναι ο ποντικός, οπότε επιτίθεται και τον πιάνει. Καταλάβατε ότι το κάθε ένα πουλάκι έχει συγκεκριμένες ικανότητες;». Καταφατικά τα νεύματα.
Παρατηρώ το κιρκινέζι που έχει κάτσει απέναντι, στο κλαδί της κουκουναριάς, και στο πάνω κλαρί έρχεται να σταθεί ένας μικρό πουλάκι. Απορώ γιατί το κιρκινέζι δεν του δίνει καμία σημασία και φυσικά ρωτώ.
• «Τα συγκεκριμένα δεν έχουν μάθει να κυνηγάνε, οπότε δεν ασχολούνται καν με την παρουσία άλλων πτηνών».
«Για να δω τώρα ποιος φοράει καπέλο...», έρχεται ο Θαλής, ο Σταύρος καλεί το κιρκινέζι και αυτό προσγειώνεται στην κορυφή του καπέλου του. Το ίδιο επαναλαμβάνεται ακόμη μία φορά, με ένα κορίτσι.
Ο Θαλής σχολιάζει ότι τώρα πρέπει να πλύνει το καπέλο του γιατί ποιος ξέρει πού καθόταν το πουλάκι, τα υπόλοιπα σφυρίζουν προσπαθώντας να καλέσουν κοντά τους τον Ντένη και γίνεται μια μικρή οχλαγωγία, όχι όμως όση θα περίμενε κανείς σαν απόηχο μιας τέτοιας πρωτοειδωμένης εμπειρίας. Να όμως κι ένας πιτσιρικάς που έχει έτοιμη την πέτρα στο χέρι για εκτόξευση.
Τον «τσακώνουν» τα μάτια του Σταύρου και ευτυχώς η πέτρα «αφήνεται» στο έδαφος.
• «Το επόμενο ζωάκι είναι ένα νυκτόβιο, είναι μια πάρα πολύ όμορφη κουκουβάγια», λέει στα παιδιά ο Σταύρος. «Το όνομά της είναι Χουχουρίτσα. Ο κύριος Θανάσης θα περάσει μαζί της από μπροστά σας για να τη χαϊδέψετε κι εγώ θα σας εξηγώ ταυτόχρονα το τι μπορούν να κάνουν τα νυκτόβια πουλιά και οι κουκουβάγιες. Θέλω να τη χαϊδεύετε απαλά, στην πλάτη, όχι στο κεφάλι. Εντάξει; Αν δεν ησυχάσετε, δεν θα συνεχίσω...», απειλεί την οχλοβοή.
Υπακοή και πάμε.
• «Υπάρχει ένας μύθος που λέει ότι οι κουκουβάγιες κοιμούνται την ημέρα και ξυπνούν τη νύχτα. Αυτό είναι λάθος. Απλά προτιμούν να κυνηγούν το βράδυ για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, γιατί κυνηγούν αθόρυβα και το "αθόρυβο" οφείλεται στο φτέρωμά τους. Τώρα που θα χαϊδέψετε τη Χουχουρίτσα, θα καταλάβετε ότι έχει πάρα πολύ απαλό πτέρωμα. Κατά δεύτερον, γιατί βλέπουν πάρα πολύ καλά το βράδυ σε σχέση με τα θηράματά τους, οπότε το εκμεταλλεύονται αυτό. Αλλά μπορεί να μετακινηθεί ή να κυνηγήσει και την ημέρα. Για να δούμε όμως ένα ακόμη χαρακτηριστικό που έχουν οι κουκουβάγιες. Εχετε ακούσει ότι μπορούν να γυρίζουν πολύ το κεφάλι τους;»
«Ναααιιιι!»
• «Ξέρετε γιατί το κάνουν αυτό; Ολα τα νυκτόβια πουλιά δεν μπορούν να γυρίσουν τα μάτια τους δεξιά - αριστερά. Αυτό σημαίνει ότι κοιτούν μόνον ευθεία. Ετσι λοιπόν η φύση τούς έχει δώσει τη δυνατότητα να μπορούν να στρέψουν το κεφάλι μέχρι διακόσιες εξήντα μοίρες για να μπορούν να επικοινωνούν με το περιβάλλον. Ενα ακόμη προσόν που έχουν οι κουκουβάγιες είναι η εξαιρετική ακοή τους. Το πρόσωπό τους είναι ένα τεράστιο ηχείο το οποίο τις βοηθά, όταν π.χ. είναι στην κορυφή ενός δέντρου να ακούσουν ένα ποντικάκι να περπατάει χωρίς να το έχουν δει καν. Απ’ ό,τι βλέπετε η φύση τα έχει προικίσει με εξαιρετικές ικανότητες, γι’ αυτό οφείλουμε να τα σεβόμαστε αυτά τα πουλάκια. Το συγκεκριμένο είδος λέγεται Χουχουριστής κι ευτυχώς στην Ελλάδα έχουμε πάρα πολλά είδη. Δεν ήταν πολύ μαλακό το πτέρωμά της;»
Και πάλι κατάφαση διά βοής.
• «Το πιο σημαντικό κομμάτι όμως, για να μπορούμε να λέμε ότι σεβόμαστε τη φύση, είναι να μάθουμε να περιθάλπουμε αυτά τα ζωάκια. Οταν δεν είναι τραυματισμένα δεν μας έχουν καθόλου ανάγκη. Οταν όμως είναι τραυματισμένα κι είναι ανήμπορα περιμένουν από εμάς να τα προστατεύσουμε. Εμείς είμαστε οι προστάτες της φύσης».
«Οταν είναι πατημένο, μπορεί να ξαναζήσει;», « Οταν είναι άρρωστα τα πάμε στο νοσοκομείο;», «Μπορεί να περάσει κάποια αλεπού από εδώ;», «κύριε, κύριε», τα χεράκια σηκωμένα σαν κεράκια και οι ερωτήσεις άπειρες.
Απαντά και συνεχίζει.
• «Οπότε, τι κάνουμε όταν βρίσκουμε κάποιο τραυματισμένο ζώο; Δεν τα χτυπάμε, δεν τους πετάμε πέτρες, δεν παίζουμε μπάλα με τις χελώνες». Εκρηξη γέλιου.
«Μη γελάτε, τα έχω δει όλα εδώ μέσα. Τα πιάνουμε λοιπόν και τα βάζουμε με προσοχή σε ένα χάρτινο κουτί που έχουμε κάνει τρύπες για να μπορούν να αναπνέουν και τα πάμε στην ΑΝΙΜΑ, το μεγαλύτερο κέντρο περίθαλψης άγριων ζώων, που είναι σαν νοσοκομείο για όλα όμως τα είδη».
Την ίδια στιγμή οι συνεργάτες του τους δίνουν φυλλάδια με τις βασικές πρώτες βοήθειες για ζώα. Λειτουργεί η πληροφορία, γιατί αμέσως άρχισαν οι καταθέσεις χαρακτήρων.
«Κύριε, εγώ είχα βρει ένα χελωνάκι μακριά από τη μαμά του και το πήρα και το πήγα δίπλα της», «Κύριε, βρήκαμε ένα χελωνάκι στον δρόμο, το πιάσαμε και τη βάλαμε στην άκρη».
Τα ενθαρρύνει για τυχόν απορίες που μπορεί να βασανίζουν το μυαλουδάκι τους και τις ικανοποιεί μία - μία.
Γίνεται μια επανάληψη ονομάτων και ειδών και η παράσταση φτάνει στο τέλος της, ζητώντας τους να χειροκροτήσουν τα πουλάκια που γνώρισαν, αλλά και τους εαυτούς τους που ήταν πολύ καλά παιδιά.
Ανταποκρίνονται και το θεμιτό αποτέλεσμα δείχνει να επιτεύχθηκε. Μπαίνει η τελική πινελιά.
• «Ηταν η πρώτη σας επαφή με τέτοια πλάσματα της φύσης. Από εδώ και πέρα, αν κάποιος παππούς ή μπαμπάς είναι κυνηγός, τι θα λέτε; Οτι αυτά τα πουλάκια δεν είναι για να στολίζουν το τζάκι, είναι για να εκπληρώνουν τον ρόλο τους στη φύση. Εμείς τα χαϊδέψαμε, θα τους πείτε και είναι πάρα πολύ καλά ζώα, δεν πρέπει να τα πυροβολούμε».
Ευτυχώς σε τρεις τάξεις Δημοτικού ένας μόνο κυνηγός μπαμπάς βρέθηκε!
Σταύρος Αθανασίου
«Ο άνθρωπος υποτάσσεται στο γεράκι και όχι το γεράκι στον άνθρωπο»
Φυσικά δεν θα έχανα τέτοια ευκαιρία να βιώσω την επαφή με ένα γεράκι. Εβγαλε το δερμάτινο γάντι που φορούσε και με βοήθησε να το περάσω στο χέρι μου.
«Κλείσε τα δυο σου δάχτυλα, μη φοβάσαι καθόλου, αυτή σε φοβάται περισσότερο. Αν κάνει και πεταρίσει, θα κρατήσεις το χέρι σου σταθερό, τεντωμένο».
Περιεργάζεται η μία την άλλη και δηλώνω την υποταγή μου στο κάλλος και τη δύναμή της, της λέω γλυκόλογα για να με αποδεχτεί.
Η επικοινωνία συνάπτεται διαμέσου των βλεμμάτων. Βγαίνουν τα αποδεικτικά στοιχεία ότι το έζησα και ξεκινάμε τη συζήτησή μας από το γεγονός ότι ο Σταύρος Αθανασίου εκτός από εκπαιδευτής γερακιών είναι και αστυνομικός.
• Πώς συμπορεύονται αυτά τα δύο;
Ξέρεις ότι επειδή υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τα drones, τρεις-τέσσερις ευρωπαϊκές αστυνομίες έχουν εντάξει αϊτούς και γεράκια για να τα καταρρίπτουν;
Τώρα συζητιέται και στην Ελλάδα. Αν περάσει, θα είμαι ο πρώτος στην Ελλάδα που θα το εφαρμόσει. Είμαι ένας από τους πρώτους στον κόσμο που το έχει κάνει αυτό. Αυτά τα πουλιά είναι κυρίαρχα στον αέρα.
Οτιδήποτε πετά και το θεωρήσουν ότι παραβιάζει την περιοχή τους, καταρρίπτεται. Κι επειδή με τα drones υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, χρησιμοποιούνται για μεταφορά ναρκωτικών, κατασκοπεία, μεταφορά βομβών και άλλα πολλά, χρειάστηκε να πάρουμε αντίμετρα, και αυτά είναι οι αϊτοί.
• Στα αεροδρόμιά μας χρησιμοποιούνται σμήνη αρπακτικών ως προστάτες της ασφαλούς αεροπλοΐας;
Μόνο η Πολεμική Αεροπορία χρησιμοποιεί γεράκια, που μάλιστα τους τα προμηθεύουμε εμείς. Εχουν όμως δικούς τους εκπαιδευτές και εφαρμόζουν με πολύ καλά αποτελέσματα το bird control πρόγραμμα (απομακρύνουν σμήνη πουλιών που πετούν στους αεροδιαδρόμους και χτυπούν στις τουρμπίνες ή την άτρακτο των αεροπλάνων προκαλώντας ατυχήματα) που εφαρμόζεται σε όλα τα αεροδρόμια του κόσμου. Κάνουν πολύ καλή δουλειά.
• Πού εκπαιδεύτηκες και πώς έφτασες να ασχοληθείς;
Στην Ελλάδα αυτός που ξεκίνησε και ανέδειξε την ιερακοτροφία είναι ο Κωνσταντίνος Ελευθεριάδης, που έχει το εκτροφείο στη Δράμα και με τον οποίο πλέον είμαστε συνέταιροι.
Ξεκίνησα λοιπόν από εκεί, όταν ήμουν δεκατεσσάρων χρόνων. Μετά έκανα ταξίδια στο εξωτερικό, επισκεπτόμουν εκπαιδευτές, άρχισα να έχω μεγάλη τριβή.
Το είχα μεράκι, γενικά τα αγαπάω αυτά τα πλάσματα. Από μικρό παιδί εξαφανιζόμουν, με ψάχνανε κι εγώ ήμουν στο βουνό και κοίταγα γεράκια. Αυτή η αγάπη με οδήγησε κοντά τους.
Αυτή η τέχνη είναι πολύ παλιά. Δυστυχώς στην Ελλάδα μέχρι πριν από λίγα χρόνια, εξαιτίας κάποιων ακραίων ακτιβιστών, οι οποίοι δεν έχουν γνώση για την ιστορία της ιερακοτροφίας και θεωρούσαν ότι τα γεράκια είναι παρμένα από τη φύση και όχι εκτροφής, είχαμε πολλά προβλήματα. Ευτυχώς, αυτά τα προβλήματα λύθηκαν.
Αυτό που προσπαθούμε τώρα είναι να αναδείξουμε αυτή την τέχνη, να δημιουργήσουμε παιδεία στον κόσμο για να μπορεί να έχει τέτοια αρπακτικά. Γιατί το να αποκτήσει κανείς ένα αρπακτικό εκτροφής είναι νόμιμο. Το θέμα όμως είναι τι παιδεία έχει κανείς για να μπορέσει να το διαχειριστεί.
• Γιατί να πάρει κανείς ένα γεράκι;
Πολλοί καλλιεργητές έχουν γεράκια επειδή αυτά λειτουργούν σαν φυσικοί θηρευτές ζώων που καταστρέφουν τις καλλιέργειες.
Ομως για όποιο λόγο κι αν το θέλει κανείς, αφού μπορεί να το αποκτήσει νόμιμα, θα πρέπει να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητές του και να τα αγαπά. Να είναι σε ένα μέρος κοντά στη φύση, να μη κακοποιούνται. Τα γεράκια δένονται για να μπορέσεις να τα ελέγχεις. Πρέπει όμως να πετάνε για μια-δύο ώρες την ημέρα.
Οταν είναι τα γεράκια στη φύση –ο κόσμος δεν το ξέρει αυτό– δεν πετούν συνέχεια. Πετούν το πολύ μία ώρα την ημέρα. Για ποιο λόγο; Για να βρουν τροφή, να περιπολήσουν την περιοχή τους και για να ζευγαρώσουν.
Ολη την υπόλοιπη ημέρα την περνούν σε ένα δέντρο ή σε ένα βράχο. Δεν θέλουν να καταναλώνουν ενέργεια. Οπότε, δεν τους στερείς τίποτα εκτρέφοντάς τα. Πρέπει όμως να πετούν καθημερινά.
Η UNESCO το 2013 αναγνώρισε σαν παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά την ιερακοθηρία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν λαοί που έχουν τεράστιο πολιτιστικό υπόβαθρο στη σχέση τους με τα γεράκια.
• Τώρα αυτή είναι η κύρια εργασία σου;
Aυτό δεν είναι δουλειά, είναι χόμπι, είναι αγάπη. Μου αρέσει αυτό που κάνω εδώ στον κήπο, γιατί βλέπω την αγάπη στα μάτια των παιδιών γι’ αυτά τα πτηνά, μου αρέσει που τα βλέπω ενθουσιασμένα από την επαφή τους αυτή.
Στην Αθήνα αυτό γίνεται πρώτη φορά. Στη Δράμα, στο πάρκο του κ. Ελευθεριάδη, γίνεται χρόνια τώρα. Η επαφή με το άγριο, στα μέτρα βέβαια που πρέπει, συναρπάζει όλο τον κόσμο.
Αλλο είναι να το βλέπεις σε ένα ντοκιμαντέρ κι άλλο να βλέπεις έναν πετρίτη να περνάει πάνω από το κεφάλι σου με διακόσια χιλιόμετρα.
Ο πετρίτης μπορεί να πιάσει τετρακόσια σαράντα χιλιόμετρα την ώρα, είναι το γρηγορότερο πλάσμα στον πλανήτη.
Και κάτι που δεν ξέρει ο κόσμος είναι ότι το γεράκι είναι το μόνο πλάσμα στον κόσμο που αντί να μας υπηρετεί, το υπηρετούμε.
Αν δεν το υπηρετήσουμε θα φύγει. Πρέπει να χτίσουμε τέτοια σχέση μαζί του, βασισμένη κατ’ αρχήν στην εμπιστοσύνη. Η ανταμοιβή για ό,τι κάνει για σένα έρχεται δεύτερη. Η Αρτεμις, είδες, πετούσε ελεύθερη.
Θα μπορούσε να φύγει αν ήθελε, αλλά δεν το έκανε. Η εμπιστοσύνη δημιουργείται όταν καταλαβαίνει ότι το φροντίζεις, όταν το κάνεις να αισθάνεται ασφαλές. Από την άλλη πρέπει να έχεις και το χάρισμα, που λένε.
• Τι θέλεις να πετύχεις μέσα από όλα όσα κάνεις;
Τώρα προσπαθούμε να επαναφέρουμε τη νομιμοποίηση του κυνηγιού με γεράκια -εννοείται πάντα εκτροφής- και πάλι στην Ελλάδα, κάτι που ίσχυε μέχρι το 1998 και με κάποιον νόμο απαγορεύτηκε, ενώ σε όλο τον κόσμο επιτρέπεται.
Τώρα, προσωπικά αλλά και σαν σύλλογος, θέλουμε να πατάξουμε το λαθρεμπόριο, την παράνομη εκτροφή, τη λαθροθηρία και τον βασανισμό τέτοιων πλασμάτων.
Τα μέλη του συλλόγου μας (Ελληνικός Σύνδεσμος Ιερακοτροφίας) είναι γερακάρηδες. Αλλο πράγμα είναι ο χειριστής (γερακάρης) και άλλο ο εκπαιδευτής. Εγώ είμαι εκπαιδευτής γερακάρηδων.
Εχω και τη συνεργασία με την ΑΝΙΜΑ που αφορά στην επανένταξη των πουλιών. Η περίθαλψη δεν έχει σχέση με την επανένταξη. Σε όλο τον κόσμο, την επανένταξη την αναλαμβάνουν γερακάρηδες.
Το ζώο για να επανενταχθεί στο φυσικό του περιβάλλον θα πρέπει να έχει ανακτήσει το 100% των δυνάμεών του. Για να μπορέσει να κυνηγήσει και να επιβιώσει μόνο του και πάλι.
Κάποια συγκεκριμένα είδη, λίγο ιδιαίτερα σε χαρακτήρα, όπως διπλοσάινα, πετρίτες, αϊτοί, ξεφτέρια, που είναι επιθετικά προς τα άλλα είδη, πρέπει να περάσουν εκπαίδευση και αφού δούμε ότι επανακάμπτουν στην αρχική τους δεινότητα αεροπλοΐας τα απελευθερώνουμε.
Αυτό δεν μπορεί να το κάνει κανείς άλλος παρά μόνο γερακάρηδες. Σε διαφορετική περίπτωση είναι καταδικασμένο.
Αυτό μπόρεσε και το είδε η Μαρία Γανωτή, πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Αγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ, ήρθαμε σε συνεργασία και έχουμε τεράστια επιτυχία. Εχουμε κάνει πάρα πολλές απελευθερώσεις αρπακτικών και ανάμεσά τους πολλών σπάνιων ειδών, χαρακτηρισμένων από τη Διεθνή Ενωση Προστασίας της Φύσης (IUCN) ως είδη που απειλούνται με εξαφάνιση.
• Συνεργάζεσαι με άλλους φορείς;
Συνεργάζομαι με όλους όσοι εργάζονται για το καλό και την ευημερία των πτηνών. Με τα δασαρχεία, με το υπουργείο Περιβάλλοντος, από όποιον φορέα ζητήσει τη βοήθειά μου.
Info:
Από 1 Οκτώβρη, κάθε Σαββατοκύριακο, στον ανθώνα του Βοτανικού Κήπου Διομήδους, στις 12 το μεσημέρι, ο Σταύρος Αθανασίου εκπαιδεύει άτομα και ομάδες έχοντας στη διαθεσή του περισσότερα πουλιά. Τις καθημερινές, πάλι στον κήπο, εκτελούνται τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε μαθητές σχολείων / Ελληνικός Σύνδεσμος Ιερακοτροφίας (fb)
efsyn