«Οι άνθρωποι λένε ότι δεν παραχώρησα την θέση μου γιατί ήμουν κουρασμένη, δεν είναι αλήθεια. Δεν ήμουν σωματικά κουρασμένη ή περισσότερο κουρασμένη από μια συνηθισμένη μέρα. Όχι, η μόνη κούραση ήταν αυτή του να υποχωρώ.»
Η Ρόζα Παρκς (Rosa Louise McCauley Parks, 4 Φεβρουαρίου 1913-24 Οκτωβρίου 2005) ήταν μια έγχρωμη μοδίστρα, που έμελλε να μείνει στην ιστορία όταν, στις 1 Δεκεμβρίου 1955, στο Μοντγκόμερυ της Αλαμπάμα, αρνήθηκε να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό, αντιστεκόμενη στην τότε πολιτική φυλετικού διαχωρισμού των ΗΠΑ που απαιτούσε από τους έγχρωμους πολίτες να κάθονται στο πίσω μέρος του λεωφορείου και να παραχωρούν τη θέση τους στους λευκούς. Η πράξη αυτή πολιτικής ανυπακοής γέννησε ένα κίνημα κατά του φυλετικού διαχωρισμού στην πόλη αυτή, που άμεσα εκφράστηκε με μποϊκοτάζ των λεωφορείων από τους έγχρωμους επί 381 ημέρες, και βοήθησε έναν από τους διοργανωτές του κινήματος αυτού, ονόματι Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, να ξεκινήσει μια διαδρομή που θα οδηγούσε στην ανάδειξή του σε κεντρική πολιτική φιγούρα στην Αμερική. Για τους λόγους αυτούς, η Ρόζα Παρκς σήμερα αναφέρεται ως «Μητέρα του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων».
«Το συμβάν»
Η Ρόζα, ήταν Αφροαμερικανίδα, μοδίστρα.Την 1 Δεκεμβρίου του 1955, η 42χρονη μοδίστρα, επιβιβάζεται στο λεωφορείο που θα την μετέφερε σπίτι της. Σύμφωνα με το νόμο για το φυλετικό διαχωρισμό που ίσχυε τότε, οι θέσεις των μαύρων επιβατών βρίσκονταν στο πίσω μέρος του λεωφορείου και χωρίζονταν από εκείνες των λευκών με μια κενή σειρά.
Όταν κάποια στιγμή, το λεωφορείο γέμισε, ο οδηγός σταμάτησε στην άκρη του δρόμου για να ζητήσει από τους επιβάτες του «έγχρωμου τομέα» να σηκωθούν για να κάτσουν οι λευκοί που στέκονταν επιδεικτικά από πάνω τους. Τρεις Αφροαμερικανοί, συμμορφώθηκαν στο πρόσταγμα του οδηγού. Η Ρόζα όμως, αρνήθηκε. Όταν ο οδηγός τη ρώτησε με έντονο και επικριτικό ύφος «Γιατί δεν σηκώνεσαι;», εκείνη, θωρακισμένη με το θάρρος του αυτοσεβασμού και της αξιοπρέπειας που τη διέκρινε, απάντησε: «Δε νομίζω ότι πρέπει να σηκωθώ». Λίγα λεπτά αργότερα, η Αφροαμερικανίδα, κατέβηκε από το λεωφορείο με αστυνομική συνοδεία.
Αυτή η σύλληψη ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι μετατρέποντας την 42χρονη ράφτρα, σε σύμβολο του αντιρατσιστικού κινήματος που πήρε παγκόσμιες διαστάσεις. Εκείνο το βράδυ η Παρκς οδηγήθηκε στα κρατητήρια με την κατηγορία της παραβίασης του νόμου περί φυλετικών διακρίσεων. Την επόμενη ημέρα αφέθηκε ελεύθερη μιας και πληρώθηκε η απαραίτητη εγγύηση.
»Το ραντεβού με την Ιστορία«
Ήδη από τη βραδιά της σύλληψής της, είχαν πάρει φωτιά τα τηλέφωνα στην κοινότητα των Αφροαμερικανών. Ο πρόεδρος της τοπικής οργάνωσης του NAACP που προωθούσε την ισότητα των έγχρωμων, E.D. Nixon, άρχισε να οργανώνει μποϊκοτάζ στα λεωφορεία της πόλης. Φυλλάδια μοιράζονταν στο δρόμο καλώντας τον κόσμο να μην χρησιμοποιήσει λεωφορεία στις 5 Δεκεμβρίου, την ημέρα δηλαδή της δίκης της Ρόζας, ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Το πρωινό μάλιστα της επίμαχης ημέρας, ένας νεοφερμένος πάστορας εκλέχθηκε στο συμβούλιο του αγώνα. Δεν ήταν άλλος από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Η 42χρονη μοδίστρα κρίθηκε ένοχη και της ζητήθηκε να καταβάλει κάποιο χρηματικό πόσο για ποινή. Η πράξη της Ρόζας, σε συνδυασμό με τη δικαστική απόφαση, πυροδότησε το πρωτοφανές στα χρονικά μποϊκοτάζ στα λεωφορεία του Montgomery. Η διαμαρτυρία κράτησε 381 ημέρες και γονάτισε οικονομικά την εταιρεία που είχε αναλάβει τις συγκοινωνίες μιας και η συντριπτική πλειονότητα των 40.000 Αφροαμερικανών πήγαιναν στις δουλειές τους με τα πόδια.
Η μαζική αυτή πράξη αντίδρασης στο κατεστημένο που ξεκίνησε από τη Ρόζα Παρκς, πυροδότησε μεγάλες εντάσεις στην ευρύτερη περιοχή.
Τότε, μία ομάδα έγχρωμων δικηγόρων, έφερε το θέμα των φυλετικών διακρίσεων στο Ανώτατο Δικαστήριο της Αλαμπάμα, με αποτέλεσμα να δικαιωθούν. Τον Ιουνίου του 1956, το δικαστήριο κήρυξε το νόμο περί διακρίσεων στις συγκοινωνίες ως μη-συνταγματικό.
Μία μεγάλη νίκη για τη Γυναίκα Ρόζα Παρκς και για ολόκληρο το κίνημα κατά του ρατσισμού. Στο πρόσωπο της 42χρονης μοδίστρας, οι Αφροαμερικανοί είδαν την ελπίδα για την κοινωνική αλλαγή που κατέφθανε με γοργό ρυθμό, ενώ λίγο αργότερα ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ξεστόμιζε τη φράση “I have a dream…”.
Το 1992, απονεμήθηκε στη Ρόζα Παρκς, το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, η υψηλότερη τιμή που μπορεί να αποδώσει σε αμερικανό πολίτη η εκτελεστική εξουσία, ενώ την επόμενη χρονιά βραβεύτηκε με το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου, την υψηλότερη τιμή που αποδίδει το νομοθετικό σώμα των ΗΠΑ.
Η Ρόζα, το έμβλημα κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων, πέθανε στις 24 Οκτωβρίου όταν ήταν 92 ετών. Η σορός της εκτέθηκε στην Ουάσιγκτον με πάνω από 50.000 κόσμου να της λένε το τελευταίο αντίο. Σήμερα αποκαλείται ως η «Μητέρα του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων».
