επεξεργάστηκε και συνέταξε ειδική πολυσέλιδη και εμπεριστατωμένη μελέτη – πρόταση για την Δικαστική Μεσολάβηση. Μία διαδικασία που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εναλλακτικός τρόπος επίλυσης των διαφορών που εκκρεμούν ή θα εισαχθούν στα Δικαστήρια με αποκλειστικό σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών έκδοσης απόφασης.
Η προτεινόμενη διαδικασία θα έδινε τη δυνατότητα αποσυμφόρησης μεγάλου αριθμού εκκρεμών υποθέσεων ενώπιον των Δικαστηρίων. Τονίσαμε ότι η υπεροχή του συστήματος της δικαστικής μεσολάβησης έναντι άλλων τρόπων επίλυσης των διαφορών εδράζεται ιδίως στην παρουσία και ενεργό συμμετοχή δικαστικού λειτουργού στη διαδικασία, ο οποίος έχει τα συνταγματικά εχέγγυα προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας.
Ο διάδικος θα κατέβαλε μόνον την αμοιβή του πληρεξουσίου δικηγόρου του, ενώ το Δημόσιο δεν θα επιβαρύνονταν με δαπάνες. Το σχέδιό μας το καταθέσαμε τόσο στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όσο και στον Υπουργό της Δικαιοσύνης και στον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου. Πρόσφατα τέθηκε υπόψη και των πολιτικών κομμάτων της Χώρας. Κι’ ενώ θα ανέμενε κανείς μία προηγούμενη συζήτηση επί της προτάσεώς μας, είδαμε αναρτημένη στο Υπουργείο Δικαιοσύνης στις 28 Δεκεμβρίου πρόταση Διαβούλευσης της «ιδιωτικής διαμεσολάβησης», με καταληκτική ημερομηνία διαβούλευσης την 2α Ιανουαρίου! Ο προσχηματικός χαρακτήρας της διαβούλευσης είναι φανερός και στον πιο δύσπιστο, όταν γίνεται σε περίοδο αργιών και διαρκεί 5 ημέρες. Το γιατί όμως γίνεται με τέτοια σπουδή και πού αποσκοπεί είναι το πιο ενδιαφέρον.
Πρώτο χαρακτηριστικό του νέου νομοσχεδίου είναι ότι «διαμεσολαβητής» ορίζεται ιδιώτης, του οποίου το μοναδικό προσόν είναι να είναι απόφοιτος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να έχει εγγραφεί στο σχετικό μητρώο που τηρεί το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Ο ιδιώτης αυτός έχει καθήκοντα και αρμοδιότητες «οιονεί» δικαστή και το αποτέλεσμα της μεσολάβησής του είναι η σύνταξη πρακτικού που αποτελεί τίτλο εκτελεστό όπως και οι δικαστικές αποφάσεις. Δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η υποχρεωτικότητα της υπαγωγής πολλών διαφορών στη συγκεκριμένη διαδικασία. Έτσι διαφορές οροφοκτησίας, αυτοκινητικές, αμοιβών, οικογενειακές, εργατικές, ιατρικής αμέλειας, εμπορικές κλπ υπάγονται υποχρεωτικά στη νέα διαδικασία, πριν ακόμα την προσφυγή στο Δικαστήριο. Το τρίτο σημείο που πρέπει να επισημανθεί είναι το ύψος της αμοιβής που υποχρεώνεται να καταβάλει ο διάδικος στον ιδιώτη διαμεσολαβητή. Η ελάχιστη αμοιβή του είναι 250 ευρώ χωρίς να υπολογίζεται και ο ΦΠΑ. Εάν ο διαμεσολαβητής χρειαστεί παραπάνω ώρες για την διαμεσολάβηση λαμβάνει επιπλέον αμοιβή 100 ευρώ για κάθε ώρα χωρίς πρόβλεψη ανώτερου ορίου.
Και επειδή φυσικά το Σύνταγμα δεν επιτρέπει σε ιδιώτες να απονέμουν δίκαιο με εξαναγκαστική μορφή, υπάρχει πρόβλεψη στο νομοσχέδιο για τη δυνατότητα κάποιου διαδίκου να μην δεχθεί την πρόταση του διαμεσολαβητή. Τίθενται ωστόσο τα ακόλουθα ερωτήματα:
1ον) Για ποιο λόγο η Κυβέρνηση δεν εισήγαγε την πρόταση για την δημόσια Δικαστική Μεσολάβηση αλλά επέλεξε ένα σύστημα που ιδιωτικοποιεί μία βασική συνταγματική λειτουργία όπως η απονομή δικαιοσύνης; Ιδίως μάλιστα όταν το σχέδιο ήταν έτοιμο, προτεινόμενο από τους ίδιους τους δικαστές και χωρίς επιπλέον κόστος για τους πολίτες.
2ον) Ποιος ευνοείται από μια τέτοια εξέλιξη; Τίποτα δεν εμποδίζει πλέον τη λειτουργία «παραδικαστηρίων» που θα προσλαμβάνουν διαμεσολαβητές ως υπαλλήλους με τον κατώτατο μισθό και έναν επιχειρηματία που θα εποπτεύει και θα αποκομίζει τα κέρδη. Ο επιχειρηματίας βέβαια θα είναι ευχαριστημένος με την υποχρεωτική καταβολή της αμοιβής ανεξάρτητα εάν λύθηκε ή όχι η υπόθεση. Ο πολίτης πάλι έχει τις εξής εναλλακτικές: είτε να αποδεχθεί την «απόφαση» του ιδιώτη είτε να μην την αποδεχτεί και να συνεχίσει την υπόθεση στα δικαστήρια, οπότε εκεί θα χρειαστεί να καταβάλει εκ νέου έξοδα στον πληρεξούσιο δικηγόρο του. Σε περιόδους οικονομικής ύφεσης στις οποίες ο λαός δεν μπορεί να εξασφαλίσει τα απολύτως απαραίτητα, είναι εκβιαστικό να ζητείται να καταβάλει διπλάσια δικαστικά έξοδα προς όφελος των «ιδιωτικών» δικαστηρίων.
3ον) Καμία Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υποχρεώνει την Ελληνική Δημοκρατία να ψηφίσει τέτοιο νόμο. Η επίκληση της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ στο 1ο άρθρο του νομοσχεδίου είναι προσχηματική αφού το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας περιορίζεται μόνο στις διασυνοριακές διαφορές με πρόβλεψη του εκούσιου- προαιρετικού χαρακτήρα της διαμεσολάβησης. Η επέκταση της διαμεσολάβησης σε όλες τις ιδιωτικές διαφορές κατά τρόπο επιτακτικό – υποχρεωτικό αποτελεί ευρωπαϊκή πρωτοτυπία (σε όλες τις χώρες της ΕΕ η διαμεσολάβηση έχει προαιρετικό χαρακτήρα ενώ ειδικά στη Δανία αντί του θεσμού της ιδιωτικής διαμεσολάβησης ρυθμίζεται μόνο η δικαστική μεσολάβηση) και επιλογή της κυβέρνησης που εδώ και καιρό βρίσκει σύμφωνους το Σ.Ε.Β. την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος καθώς και το ΕΒΕΑ που μόλις τον Οκτώβριο του 2017 ζητούσε την υποχρεωτικότητα της διαμεσολάβησης. Δεν φαίνεται λοιπόν τυχαία η επιλογή των υποθέσεων που θα υπάγονται στην υποχρεωτική διαμεσολάβηση τη στιγμή που ορισμένες κατηγορίες των υποθέσεων αυτών (πχ αυτοκινητικές) εκδικάζονται από τα δικαστήρια σε χρονικό διάστημα που δεν απέχει περισσότερο από 5 μήνες από την κατάθεση της αγωγής.
4ον) Η πιο εντυπωσιακή ωστόσο παραφωνία του νέου νομοσχεδίου με το Σύνταγμα είναι η δια νόμου απονομή προσόντων «αμεροληψίας» στον ιδιώτη επιχειρηματία! Ο φυσικός δικαστής, παρά τα λάθη και τις αβλεψίες που μπορεί κανείς να του χρεώσει σε κατ’ ιδίαν υποθέσεις, προστατεύεται από σειρά διατάξεων του Συντάγματος στη προσωπική και λειτουργική του ανεξαρτησία κι’ αυτό αποτελεί την σπουδαιότερη εγγύηση του αδιάβλητου μιας διαδικασίας. Πώς μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τον ιδιώτη όταν είναι γνωστό ότι οι οικονομικές σχέσεις και εξαρτήσεις διατρέχουν οριζόντια και κάθετα όλο το οικοδόμημα; Ο ιδιώτης μεσολαβητής ακόμα κι’ αν λειτουργήσει αυτόνομα κι όχι ως υπάλληλος σε εταιρία διαμεσολάβησης, εξακολουθεί να έχει κάποιο κύριο επάγγελμα και να είναι εξαρτημένος από πελατειακές σχέσεις, τις οποίες είναι πολλές φορές αδύνατο να γνωρίζει κάποιος, καθώς χάνονται μέσα σε επαγγελματικά απόρρητα, έμμεσες σχέσεις κ.α.
Είναι απόλυτα βέβαιο ότι πολλαπλά χαμένος από την εισαγωγή των νέων ρυθμίσεων θα είναι ο οικονομικά αδύναμος πολίτης. Οι επιχειρηματίες – μεσολαβητές θα δουν τα κέρδη τους να αυξάνονται αφού παρέχεται νέο προσοδοφόρο πεδίο δραστηριότητας μετά την εκπαίδευση, την υγεία, την κοινωνική ασφάλιση και τις άλλες δομές του πρώην κοινωνικού κράτους. Η καλλιέργεια εχθρικού κλίματος της Κυβέρνησης με τη Δικαιοσύνη όλο το προηγούμενο διάστημα με διάφορες προφάσεις αποκαλύφθηκε ότι δεν ήταν παρά μια αφορμή για επικίνδυνους θεσμικούς ακροβατισμούς.
*Χριστόφορου Σεβαστίδη, ΔΝ – Προέδρου Πρωτοδικών – Προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων και Χαράλαμπου Σεβαστίδη, Προέδρου Πρωτοδικών – Εκπροσώπου Τύπου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων
imerodromos
