Νίκος Τεμπονέρας και τα γεγονότα του ’91
Ξέρω, έχουν ειπωθεί χιλιάδες φορές. Για αυτό το θέμα όμως δεν είναι αρκετές…
Ο Νίκος Τεμπονέρας (1953 – 1991) ήταν συνάδελφος, καθηγητής μαθηματικών σε σχολείο της Πάτρας. Το όνομά του έγινε ευρέως γνωστό, όταν αργά το βράδυ της 8ης Ιανουαρίου του 1991 δολοφονήθηκε από τον Ιωάννη Καλαμπόκα, τότε πρόεδρο της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και μέλος του δημοτικού συμβουλίου της Πάτρας, στο 3ο Γυμνάσιο-Λύκειο Πάτρας.
Εκείνες τις μέρες, επικρατούσε έντονος αναβρασμός στον χώρο της παιδείας, λόγω της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που προωθούσε η κυβέρνηση (Νέα Δημοκρατία), ένα νομοσχέδιο που έμεινε στην ιστορία ως «νομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου», από το όνομα του τότε υπουργού παιδείας Βασίλη Κοντογιαννόπουλου...
Το νομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου προέβλεπε μεταξύ άλλων μείωση αργιών, κατάργηση αδικαιολόγητων απουσιών, γραπτές εξετάσεις και επιστροφή της αριθμητικής βαθμολογίας στο δημοτικό, σύστημα πόντων για τον έλεγχο της συμπεριφοράς των μαθητών, ακόμα και εξωσχολικά, κατάργηση των μαθητικών γενικών συνελεύσεων του σχολείου, επιβολή «ομοιόμορφης εμφάνισης», έπαρση σημαίας, υποχρεωτικό εκκλησιασμό και πρόσληψη εκπαιδευτικών κατόπιν συνέντευξης ενώ για την τριτοβάθμια εκπαίδευση προέβλεπε κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων, εντατικοποίηση, περικοπή φοιτητικής συμμετοχής στα όργανα συνδιοίκησης των ΑΕΙ και κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου.
Η αντίδραση της νεολαίας στο νομοσχέδιο ήταν αναπάντεχη και εκφράστηκε μέσα από μαζικές καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημίων (πάνω από 65% των σχολείων της χώρας βρισκόταν υπό κατάληψη), ενώ σε όλες περίπου τις πόλεις της χώρας οι διαδηλώσεις ήταν καθημερινό φαινόμενο.
Αλλά και στο κοινοβούλιο, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεχόταν τα πυρά σύσσωμης της αντιπολίτευσης καθώς μάλιστα στελέχη του κόμματος εξέφραζαν την άποψη ότι οι καταλήψεις έπρεπε να σταματήσουν έστω και με την χρήση βίας.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ομάδες τραμπούκων αποτελούμενες κυρίως από μέλη της ΟΝΝΕΔ θα πραγματοποιήσουν, κάτω από τα «στραβά μάτια» της κυβέρνησης, επιθέσεις με ρόπαλα και λοστούς σε κατειλημμένα σχολεία όλης της χώρας, προκειμένου να διαλύσουν τις καταλήψεις.
Σε μια τέτοια επίθεση στο 3ο Γυμνάσιο-Λύκειο Πάτρας, περίπου στις 22:30 της 8ης Ιανουαρίου του ‘91, ο Ιωάννης Καλαμπόκας, πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και επικεφαλής των τραμπούκων, δολοφόνησε τον Τεμπονέρα, που είχε σπεύσει στο σημείο για να βοηθήσει τους μαθητές του, χτυπώντας τον με σιδερολοστό στο κεφάλι.
Το απόγευμα της επομένης πραγματοποιείται διαδήλωση από 15.000 ανθρώπους προς την Νομαρχία Πατρών. Για πολλές ώρες η πόλη βρίσκεται έξω από τον έλεγχο του κράτους. Οι διαδηλωτές επιτίθενται με πέτρες ξύλα και μολότοφ στις δυνάμεις καταστολής, σε αστυνομικό τμήμα και σε τράπεζες. Οι οδομαχίες επεκτείνονται και διαρκούν επτά ώρες. Σημειώνονται τραυματισμοί και από τις δύο πλευρές και συλλαμβάνονται επτά άτομα.
Φωτογραφία από τα επεισόδια Την Πέμπτη 10 Ιανουαρίου του ’91, πραγματοποιείται στην Αθήνα μαζική συγκέντρωση και πορεία προς τη Βουλή. Οι περίπου 100.000 διαδηλωτές καλύπτουν ολόκληρο το κέντρο της πόλης. Οι αστυνομικές δυνάμεις επεμβαίνουν και ακολουθεί πραγματικός πόλεμος μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας. Ανάβουν φωτιές, ρίχνονται δακρυγόνα, πέφτουν μολότοφ, στήνονται οδοφράγματα. Κατά την διάρκεια των συγκρούσεων, σημειώνεται πυρκαγιά στο κατάστημα «Κάπα-Μαρούσης» από καπνογόνο που πέταξαν αστυνομικοί, με αποτέλεσμα τον θάνατο τεσσάρων ακόμα ανθρώπων. Οι συγκρούσεις γίνονται εντονότερες. Καίγονται κλούβες των ΜΑΤ, πυρπολούνται γραφεία της ΝΔ, υπουργεία και δημόσια κτήρια, καταστρέφονται τράπεζες και επιχειρήσεις. Τα επεισόδια δεν σταματούν μέχρι το ξημέρωμα της 12ης, 2 μέρες μετά.
Η κυβέρνηση, προκειμένου να ρίξει την ένταση, χρησιμοποιεί τον Κοντογιαννόπουλο, ο οποίος υποβάλλει την παραίτησή του την επομένη της δολοφονίας, ως εξιλαστήριο θύμα (αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι μερικά χρόνια μετά ο Κοντογιαννόπουλος προσχώρησε στο ΠΑΣΟΚ, όπου βρίσκεται μέχρι και σήμερα, και μάλιστα ανέλαβε και κυβερνητικές θέσεις παρά τα όσα για τα οποία είχε κατηγορηθεί τότε από το αντιπολιτευτικό ΠΑΣΟΚ). Την θέση του αναλαμβάνει ο Γιώργος Σουφλιάς ο οποίος, κάτω από τις πιέσεις, αποσύρει το επίμαχο νομοσχέδιο από την βουλή. Οι καταλήψεις των σχολείων υποχωρούν και η κατάσταση σιγά-σιγά ηρεμεί.
Ως δράστες της δολοφονίας είχαν συλληφθεί ο Καλαμπόκας και ο Αλέκος Μαραγκός, ένα άλλο στέλεχος της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας για τον οποίο ο πρόεδρος του σωματείου κατωτέρων αστυνομικών Αχαΐας δήλωσε ότι είναι υπάλληλος της Ασφάλειας. Ο Μαραγκός απαλλάχθηκε με βούλευμα, ενώ ο Καλαμπόκας, μετά από μια χρονοβόρα δίκη, καταδικάστηκε σε ισόβια για ανθρωποκτονία από πρόθεση, χωρίς αναγνώριση ελαφρυντικών. Σε δεύτερο δικαστήριο όμως, αναγνωρίστηκαν ελαφρυντικά και η ποινή μειώθηκε σε 17 χρόνια και 8 μήνες. Τελικά, μετά από δύο ακόμα δικαστήρια, η ποινή μειώθηκε σε 16 χρόνια και 9 μήνες. Τον Φλεβάρη του ’98 ο Καλαμπόκας έκανε χρήση του δικαιώματος υφ’ όρων απόλυσης και αποφυλακίστηκε εκτίοντας μόλις 7 χρόνια στη φυλακή.
Η κηδεία του αγωνιστή Νίκου Τεμπονέρα ξεκίνησε από την Μητρόπολη της Πάτρας και ο νεκρός θάφτηκε στο 2ο Νεκροταφείο. Στην πομπή συμμετείχαν πάνω από 50.000 άτομα που κάλυπταν απόσταση 5 με 6 χιλιόμετρα. Σήμερα, το 3ο Λύκειο Πάτρας, τόπος του φονικού, φέρει το όνομα του Νίκου Τεμπονέρα και η 9η του Γενάρη, έχει κηρυχθεί "Ημέρα Παιδείας και Αγώνα" από την ΟΛΜΕ.
http://www.kepik.gr/ via Kokkinos typos
