Περισσότερα από 350 μικρά και μεσαία τοπικά και περιφερειακά έργα, μεγάλης αναπτυξιακής σημασίας, συνολικού ύψους άνω των 1,5 δισ. ευρώ, καταπίνουν οι τέσσερις μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι, που υλοποιούνται με τις γνωστές «λεόντειες», υπέρ των εργολαβικών κοινοπραξιών, συμβάσεις παραχώρησης.
Με επείγουσα εγκύκλιο ο υπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Κωστής Χατζηδάκης «παγώνει» όλους τους διαγωνισμούς και τις αναθέσεις έργων, που είχαν ενταχθεί κανονικά στο ΕΣΠΑ, υποτίθεται με εξασφαλισμένη κοινοτική χρηματοδότηση, από τον περασμένο Δεκέμβριο έως σήμερα. Ταυτοχρόνως ο υπουργός στέλνει...
αυστηρό μήνυμα προς όλες τις αναθέτουσες δημόσιες αρχές (δήμους, περιφέρειες, ΔΕΚΟ, δημοτικές επιχειρήσεις, αναπτυξιακούς φορείς κ.ά.) να «παγώσουν» όλες τις νέες αναθέσεις έργων. «Το υπουργείο μας είναι υποχρεωμένο να προχωρήσει σε άμεσο κλείδωμα εισαγωγής νέων εντάξεων και προσκλήσεων στο ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα των έργων του ΕΣΠΑ», υπογραμμίζεται στην εγκύκλιο.
Παράλληλα καλούνται οι διαχειριστικές αρχές να ειδοποιήσουν τους τελικούς δικαιούχους των έργων να μην προβούν σε αναλήψεις νομικών δεσμεύσεων, δηλαδή να μην υπογράψουν συμβάσεις.
Η εγκύκλιος του κ. Χατζηδάκη σκάει σαν «βόμβα» στον κατασκευαστικό κλάδο αλλά και στον χώρο της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, όπου «παγώνουν» τα έργα και μένουν μετέωρες όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές. Παράλληλα αρχίζει βέβαια ένας κυκεώνας συγκρούσεων, μεταξύ Δημοσίου και ιδιωτών, ενώ είναι βέβαιο ότι όπου έχουν δημιουργηθεί συμβατικές δεσμεύσεις για τα έργα θα εξελιχθούν σε δικαστικές διενέξεις.
Υπέρ μεγάλων
Στο μεταξύ ο Ζαχαρίας Αθουσάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εργοληπτών Ανωνύμων Εταιρειών (ΣΑΤΕ), με δήλωσή του στην «Ε» συνδέει ευθέως το μπλοκάρισμα της χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ των μικρών και μεσαίων έργων με την απόφαση της κυβέρνησης να διοχετεύσει χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ, ύψους 1,6 δισ. ευρώ, δηλαδή όσο περίπου και το ύψος των προϋπολογισμών των έργων που περικόπτονται, στις εργολαβικές κοινοπραξίες των μεγάλων οδικών έργων.
Σημειώνεται ότι τον περασμένο Δεκέμβριο, που εγκρίθηκαν οι συμβάσεις επανεκκίνησης των μεγάλων οδικών έργων στη Βουλή, προβλέφθηκαν πρόσθετες εργολαβικές αποζημιώσεις και χρηματοδοτήσεις των οδικών έργων από εγχώριους και κοινοτικούς πόρους συνολικού ύψους 2,2 δισ. ευρώ. Παράλληλα ο αρμόδιος υπουργός Υποδομών Μ. Χρυσοχοΐδης τη Μεγάλη Δευτέρα, στις 14 Απριλίου, έκανε γνωστό ότι δόθηκε το τελευταίο τετράμηνο στις τέσσερις εργολαβικές κοινοπραξίες ζεστό χρήμα συνολικά 900 εκατ. ευρώ για να πάρουν μπροστά τα σταματημένα έργα στους αυτοκινητοδρόμους Αιγαίου, Ολυμπίας Οδού, Ιόνιας Οδού και Κεντρικής Ελλάδας.
Αναγκαίες υποδομές
Την ίδια ημέρα, με τις ανακοινώσεις του Χρυσοχοΐδη για την επανεκκίνηση των οδικών έργων, δηλαδή τη Μεγάλη Δευτέρα, εκδόθηκε και η επείγουσα εγκύκλιος του Κ. Χατζηδάκη, που ρίχνει... μαύρο στα μικρά και μεσαία έργα. Τεχνικοί παράγοντες αναφέρουν ότι πρόκειται για οδικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές υποδομές και πλήθος άλλες εγκαταστάσεις και αναπτυξιακές δράσεις, κυρίως στην ελληνική περιφέρεια. Πρόκειται για μικρά έργα προϋπολογισμού έως 3 εκατ. ευρώ και μεσαία έργα έως 10 εκατ. ευρώ, στην πλειονότητά τους απολύτως αναγκαία, που συνδέονται με την ποιότητα ζωής (ύδρευση, αποχέτευση, απορρύπανση λιμνών και ποταμών), την ασφάλεια των πολιτών (παρεμβάσεις σε παγίδες θανάτου στους δρόμους), αντιπλημμυρικά και πλήθος άλλα έργα, ικανά να αποτελέσουν ισχυρό αναπτυξιακό αντίδοτο για την ελληνική περιφέρεια, που μαραζώνει από την ύφεση και την ανεργία. Χωρίς, όπως εύστοχα σημειώνεται από τις ίδιες πηγές, να λείπουν ανάμεσά τους και πολλά έργα βιτρίνας, κυρίως ανακαίνισης πάρκων και πλατειών, λόγω των επερχόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών.
Υπερδεσμεύσεις
Πάντως ο υπουργός Ανάπτυξης αναφέρει στο κείμενο της εγκυκλίου ότι ο λόγος που «παγώνουν» τα έργα και «κλειδώνει» για νέες εντάξεις το πληροφοριακό σύστημα του ΕΣΠΑ είναι οι λεγόμενες υπερδεσμεύσεις του προγράμματος, που έχουν να κάνουν αφ' ενός μεν με τις κάθε είδους πελατειακές εξαγγελίες αλλά και την έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού και προγραμματισμού των έργων.
Το υπουργείο έχει καλέσει τους εμπλεκόμενους φορείς να προχωρήσουν σε «ένα σαφή και τεκμηριωμένο προγραμματισμό σταδιακής μείωσης της υπερδέσμευσης ως προς τις εντάξεις με χρονοπρογραμματισμό ενεργειών». Τελικός στόχος αναφέρεται ότι είναι να μην ξεπερνά η υπερδέσμευση εντάξεων το 105% της συγχρηματοδοτούμενης δημόσιας δαπάνης του προγράμματος, ενώ αναφέρεται από παρατηρητές ότι το ποσοστό της υπερδέσμευσης ξεπερνά το 150%.
Χαρακτηριστικά σημειώνει ο κ. Χατζηδάκης στην εγκύκλιό του ότι «μόνον κατά το Δεκέμβριο 2013 εντάχθηκαν σε επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ 236 νέες πράξεις με προϋπολογισμό 340,9 εκατομμύρια ευρώ δημόσια δαπάνη, τα οποίαν δεν εμφανίζουν νομικές δεσμεύσεις και δαπάνες στο ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα, γεγονός που στην παρούσα φάση υλοποίησης και προετοιμασίας κλεισίματος των επιχειρησιακών προγραμμάτων δεν συνιστά ορθολογική διαχείριση».
Μνημονιακή υποχρέωση
Ο κ. Χατζηδάκης τονίζει ακόμη στην εγκύκλιό του ότι το ξεκαθάρισμα του ΕΣΠΑ 2007-2013, που ολοκληρώνεται με χρονική παράταση (τη γνωστή ν+2) έως το 2015, αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση. Αναφέρει σχετικά ότι «μπροστά στον κίνδυνο επιβάρυνσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και υπέρμετρης δέσμευσης των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, η οποία θα συμφωνηθεί με τη Γενική Γραμματεία ΕΣΠΑ μέχρι το τέλος Μαΐου 2014, αναστέλλονται, σύμφωνα με μνημονιακή υποχρέωση, οι εντάξεις έργων και η υπογραφή συμβάσεων, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων, που θα συμφωνούνται με την Ε.Ε.».
