Απόσπασμα από κείμενο του Δημήτρη Κράββαρη, από το περιοδικό Το Δέντρο, αρ. 173-174 (ολόκληρο το κείμενο στο μπλογκ του Κώστα Μαυρουδή):
Είναι εντυπωσιακή η συχνότητα με την
οποία ο Μπρετόν ταυτίζει τη ζωγραφική τού Ερνστ με την ποίηση. Ο ιδρυτής
τού υπερρεαλισμού συμμερίζεται την πεποίθηση του Έγελου για την
ανωτερότητα της ποίησης έναντι των άλλων τεχνών.
«Απελευθερωμένη» από το
«βάρος» τής ύλης, έχοντας το προνόμιο να αναπαριστά τις «διαδοχικές
καταστάσεις τής ζωής» και πραγματώνοντας την «τέλεια σύνθεση του ήχου
και της ιδέας», η ποίηση συνεχίζει, κατά τον Μπρετόν, να κατέχει
περίοπτη θέση έναντι των άλλων τεχνών.
Ο Μπρετόν σπεύδει να συμπληρώσει:...
η ποίηση, ως τέχνη τής εσωτερικής αναπαράστασης, επεκτείνει πλέον την επιρροή της στον τομέα τής ζωγραφικής. Ο συγγραφέας τής Nadja βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ ενός ποιήματος του Πολ Ελιάρ, του Βενιαμίν Περέ και ενός πίνακα του Μαξ Ερνστ, του Μιρό, του Τανγκί.
"Οικογενειακή" φωτογραφία της ομάδας των Υπερρεαλιστών. Από αριστερά: Max Morise,
Simone Breton, Paul Eluard, Joseph Delteil, Gala Eluard, Robert Desnos,
André Breton, και Max Ernst (πάνω στο ποδήλατο)
Τη δεκαετία τού ’50, άλλωστε, ο Μαξ Ερνστ εκδίδει τα 7 μικρόβια ιδωμένα μέσω ενός ταμπεραμέντου (Sept Microbes Vues à travers un Tempérament), ένα βιβλίο στο οποίο τα ποιήματά του συνυπάρχουν με τις ζωγραφιές του. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές τής έκθεσης στο Μίνστερ είναι η προβολή αποσπασμάτων μιας ταινίας μικρού μήκους, που ο Πέτερ Σαμόνι αφιέρωσε στην ενασχόληση του Μαξ Ερνστ με το έργο τού γερμανού ποιητή και ερασιτέχνη αστρονόμου Ερνστ Βίλχελμ Λέμπερεχτ Τέμπελ (Ernst Wilhelm Leberecht Tempel, 1821-1889), ενασχόληση που ξεκίνησε με την ανακάλυψη ενός ποιήματος του Τέμπελ από τον Ερνστ με τίτλο «Ο κωδωνοκρούστης» («Der Glöckner»).
η ποίηση, ως τέχνη τής εσωτερικής αναπαράστασης, επεκτείνει πλέον την επιρροή της στον τομέα τής ζωγραφικής. Ο συγγραφέας τής Nadja βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ ενός ποιήματος του Πολ Ελιάρ, του Βενιαμίν Περέ και ενός πίνακα του Μαξ Ερνστ, του Μιρό, του Τανγκί.
Simone Breton, Paul Eluard, Joseph Delteil, Gala Eluard, Robert Desnos,
André Breton, και Max Ernst (πάνω στο ποδήλατο)
Τη δεκαετία τού ’50, άλλωστε, ο Μαξ Ερνστ εκδίδει τα 7 μικρόβια ιδωμένα μέσω ενός ταμπεραμέντου (Sept Microbes Vues à travers un Tempérament), ένα βιβλίο στο οποίο τα ποιήματά του συνυπάρχουν με τις ζωγραφιές του. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές τής έκθεσης στο Μίνστερ είναι η προβολή αποσπασμάτων μιας ταινίας μικρού μήκους, που ο Πέτερ Σαμόνι αφιέρωσε στην ενασχόληση του Μαξ Ερνστ με το έργο τού γερμανού ποιητή και ερασιτέχνη αστρονόμου Ερνστ Βίλχελμ Λέμπερεχτ Τέμπελ (Ernst Wilhelm Leberecht Tempel, 1821-1889), ενασχόληση που ξεκίνησε με την ανακάλυψη ενός ποιήματος του Τέμπελ από τον Ερνστ με τίτλο «Ο κωδωνοκρούστης» («Der Glöckner»).
Ο Τέμπελ περιπλανήθηκε κατά τη διάρκεια
της ζωής του ανά την Ευρώπη. Ξεκίνησε ως λιθογράφος στη Βενετία, γρήγορα
εκδηλώνει έντονο ενδιαφέρον για την αστρονομία και μετεγκαθίσταται στο
Παρίσι, αφού έχει ήδη ανακαλύψει έναν κομήτη, καθώς και το νεφέλωμα
Μερόπη χρησιμοποιώντας ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο. Ο Τέμπελ δεν θα γίνει
ποτέ αποδεκτός από την επιστημονική κοινότητα, λόγω του ότι δεν ήταν
κάτοχος διπλωμάτων· το εύρος των ανακαλύψεών του ήταν επίσης σχετικά
μικρό και συχνά ετίθετο υπό αμφισβήτηση.
Ο Τέμπελ μετακινείται εν συνεχεία στη
Μασαλία, όπου συνεχίζει να ανακαλύπτει σειρά κομητών και μικρών
πλανητών. Προς το τέλος τής ζωής του και μετά την εγκατάστασή του στην
Ιταλία κερδίζει σχετική αναγνώριση. Ιδιαίτερο χρόνο αφιέρωσε στη
λιθογραφική απεικόνιση νεφελωμάτων.
Τόσο ο Βέρνερ Σπις (Werner Spies), ο
συστηματικότερος ίσως μελετητής τού Ερνστ, όσο και ο Πέτερ Σαμόνι
τονίζουν σε κείμενα που απαρτίζουν τον κατάλογο της έκθεσης, η οποία
παρουσιάζεται στο Μίνστερ, ότι ο Ερνστ γοητεύτηκε ιδιαίτερα από το βίο
και τις μεθόδους αυτού του μάλλον περιθωριακού αστρονόμου. Οι
ανακαλύψεις τού Τέμπελ γρήγορα ξεπεράστηκαν με την ανακάλυψη της
φωτογραφίας και οι λιθογραφίες του θεωρήθηκαν πεπαλαιωμένες και
υποκειμενικές· αναλόγως, ο Ερνστ δεν αισθάνθηκε ποτέ ιδιαίτερα
εξοικειωμένος με τις νέες μορφές τέχνης, τον κινηματογράφο για
παράδειγμα.
Παράλληλα, είχε την αίσθηση ότι διάφορες τεχνικές που εισήγαγε, όπως
το dripping, υιοθετήθηκαν σχεδόν λαθραία από αμερικανούς καλλιτέχνες
όπως ο Τζάκσον Πόλοκ (Jackson Pollock). Σαν τον Τέμπελ, ο Ερνστ ένιωθε
επίσης άπατρις, αναγκασμένος να περιπλανιέται ανά την ευρωπαϊκή ήπειρο
και αργότερα στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών.
Σε συνεργασία με τον ρώσο ποιητή και
σχεδιαστή Iliazd (Ilia Zdanevich, 1894-1975) ο Μαξ Ερνστ το 1964 εκδίδει
στο Παρίσι το βιβλίο Μαξιμιλιάνα ή η παράνομη εξάσκηση της αστρονομίας
(Maximiliana ou l’exercice illégal de l’Astronomie), στο οποίο
παρουσιάζονται «Ο κωδωνοκρούστης» τού Τέμπελ, δικές του ζωγραφιές, καθώς
και ένα «αλφάβητο» που εμπνεύστηκε από τις ανακαλύψεις του γερμανού
αστρονόμου: πρόκειται για σύνθεση μεταξύ απεικονίσεων άστρων και
καλλιγραφίας.
