Ο ήρωας του Μπλέτσλεϊ Παρκ (σ.σ. κέντρο της Βρετανικής Υπηρεσίας Αντικατασκοπείας) Άλαν Τούρινγκ τιμωρήθηκε από τη μεταπολεμική κοινωνία στην οποία η ομοφυλοφιλία ήταν παράνομη και πέθανε στα 41 του χρόνια. Η ιστορία όμως του φέρθηκε καλύτερα καθώς είναι γνωστός ως ο προϊστάμενος της Ομάδας 8 που αποκωδικοποίησε τη γερμανική κρυπτογραφική συσκευή Enigma.
Δεν συνέβη όμως το ίδιο για την Κλαρκ η οποία όχι μόνο ήταν η μόνη γυναίκα που δούλεψε για την Ομάδα 8, όχι μόνο διετέλεσε αναπληρώτρια επικεφαλής αλλά ήταν και το μακροβιότερο μέλος της. Μεταξύ άλλων η Κλαρκ υπήρξε επίσης φίλη και έμπιστος άνθρωπος του Τούρινγκ για όλη της ζωή. Για σύντομο χρονικό διάστημα υπήρξε και αρραβωνιαστικιά του.
Τώρα η ζωή της ζωντανεύει μέσα από την ταινία «The Imitation Game» («Το παιχνίδι της μίμησης») με την Κίρα Νάιτλι. Η ταινία κάνει πρεμιέρα αυτή την εβδομάδα στη Βρετανία.
Στρατολόγηση
Το 1939, η Clarke στρατολογήθηκε στην Κυβερνητική Σχολή Κρυπτογράφησης (Government Code and Cypher School - GCCS) από έναν καθηγητή της στο Κέιμπριτζ. Οι διακρίσεις της στα μαθηματικά ήταν ο λόγος. Η ίδια πάντως δεν αποφοίτησε ποτέ καθώς οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα να πάρουν πτυχίο έως το 1948.
Όταν η Κλαρκ πήγε στο Μπλέτσλεϊ Παρκ της ανατέθηκε αρχικά, όπως συνηθιζόταν στα «κορίτσια» (σ.σ. δεν αναφέρονταν ποτέ ως γυναίκες), δουλειά γραφείου. Έπαιρνε μόλις δυο λίρες την εβδομάδα που ήταν ποσό σημαντικά μικρότερο από αυτό που έπαιρναν οι άντρες συνάδελφοί της.
Χρειάστηκαν πάντως μόνο λίγες ημέρες ώστε να φανούν οι ικανότητές της και μόλις αυτό έγινε ένα επιπλέον γραφείο προστέθηκε γι’ αυτήν στο μικρό δωμάτιο που δούλευε η Ομάδα 8.
Προκειμένου να πληρωθεί για την προαγωγή της η Κλαρκ έπρεπε να δηλωθεί ως γλωσσολόγος καθώς η γραφειοκρατία δεν προέβλεπε ότι την πραγματική θέση στην οποία εργαζόταν μπορούσε να καταλάβει γυναίκα. Η ίδια αργότερα θα συμπληρώσει στα σχετικά έγγραφα: «Σπουδές: Γλωσσολογία, Γλώσσες: Καμία».
Αποκρυπτογράφηση σε πραγματικό χρόνο
Οι κωδικοί του ναυτικού που αποκωδικοποίησαν η Κλαρκ και οι συνεργάτες της ήταν πολύ δυσκολότερο να σπάσουν απ’ ότι τα υπόλοιπα γερμανικά μηνύματα. Οι κώδικες αυτοί σχετίζονταν με τις βάρκες (U-boats) που κυνηγούσαν τα συμμαχικά πλοία τα οποία μετέφεραν στρατεύματα και προμήθειες από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη.
Το καθήκον της Κλαρκ ήταν να σπάει τα κρυπτογραφημένα μηνύματα σε πραγματικό χρόνο κι αυτή ήταν η πιο πιεστική εργασία στο Μπλέτσλεϊ Παρκ, σύμφωνα με τον Μάικλ Σμιθ που έχει γράψει πλήθος βιβλίων για τον κωδικό Enigma. «Τα μηνύματα που έσπαγε η Κλαρκ οδηγούσαν σε άμεση στρατιωτική δράση» εξηγεί ο Σμιθ. Οι U-boats είτε θα βυθίζονταν, είτε θα αποφεύγονταν κι αυτό θα έσωζε χιλιάδες ζωές.
Ο αρραβώνας
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Κλαρκ και ο Τούρινγκ έρχονταν όλο και πιο κοντά και συντόνιζαν το πρόγραμμά τους ώστε να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί. Το 1941 ο Τούρινγκ της έκανε πρόταση γάμου. Ο αρραβώνας τους πάντως ήταν τελικά πολύ βραχύβιος.
«Κάναμε κάποια πράγματα μαζί. Πηγαίναμε στον κινηματογράφο κλπ, αλλά σίγουρα ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα όταν είπε: Θα σκεφτόσουν να με παντρευτείς;» αφηγήθηκε η ίδια σε συνέντευξή της στο BBC που προβλήθηκε το 1992. «Παρά την έκπληξη εγώ δεν δίστασα. Είπα ναι και στη συνέχεια εκείνος έσκυψε προς την καρέκλα μου και με φίλησε, αν και δεν είχαμε μεγάλη φυσική επαφή».
«Την επόμενη μέρα, υποθέτω ότι πήγαμε μια βόλτα μαζί, μετά το μεσημεριανό γεύμα. Μου είπε ότι είχε αυτή την ομοφυλοφιλική τάση. Φυσικά αυτό με ανησύχησε λίγο γιατί ήξερα ότι ήταν κάτι σχεδόν βέβαια μόνιμο. Αλλά συνεχίσαμε» πρόσθεσε η Κλαρκ.
Λίγους μήνες αργότερα ο Τούρινγκ διέλυσε τον αρραβώνα καθώς πίστευε ότι ο γάμος τελικά θα αποτύγχανε. Οι δυο τους πάντως έμειναν στενοί φίλοι μέχρι το θάνατό του το 1954.
Ο Γκράχαμ Μουρ που έγραψε το σενάριο για το «Παιχνίδι της μίμησης» υποστηρίζει ότι είδε ομοιότητες μεταξύ τους και πιστεύει ότι αυτό τους έφερε τόσο κοντά. «Και οι δύο ήταν στο περιθώριο κι αυτό δημιουργούσε κάποιο κοινό έδαφος» εξηγεί. «Ήταν σε θέση να δουν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο από τους άλλους». Μεταξύ άλλων μοιράζονταν την ίδια αγάπη για το σκάκι, τα παζλ, τη βοτανική αλλά και το πλέξιμο.
Χωρίς αναγνώριση
Εξαιτίας της μυστικότητας που περιβάλλει ακόμη και τώρα τις δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα στο Μπλέτσλεϊ Παρκ η πλήρης έκταση των επιτευγμάτων της Κλαρκ παραμένει άγνωστη.
Παρά το γεγονός ότι τιμήθηκε το 1947 για την εργασία της κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Κλαρκ η οποία πέθανε το 1996 ποτέ δεν αναζήτησε τα φώτα της δημοσιότητας και σπάνια αναφέρεται σε αυτούς που συνέβαλαν στην αποκρυπτογράφηση του κωδικού Enigma.
Πάντως η εκτίμηση που έδειχναν στο πρόσωπό της οι συνάδελφοί της αλλά και το γεγονός ότι «η ισότητα της με τους άντρες δεν τέθηκε ποτέ υπό αμφισβήτηση ακόμη και σε εκείνες τις σκοτεινές ημέρες» όπως αναφέρει ο Μάικλ Σμιθ, είναι ένας φόρος τιμής στις αξιοσημείωτες ικανότητές της.
«Κατάφερε να δουλέψει στην αποκρυπτογράφηση σε μια εποχή που η νοημοσύνη στις γυναίκες δεν ήταν εκτιμητέα» σημειώνει ο σκηνοθέτης του «Παιχνιδιού της μίμησης» Μόρτεν Τίλντουμ.
Υπήρξαν πάντως κι άλλες γυναίκες αναλύτριες στο Μπλέτσλεϊ Παρκ, όπως η Μάργκαρετ Ροκ, η Μάβις Λέβερ και η Ρουθ Μπριγκς, αλλά όπως σημειώνει η Κέρι Χάουαρντ, μια από τους λίγους ερευνητές που έψαξε το ρόλο των γυναικών, η συνεισφορά τους δεν καταγράφεται σχεδόν πουθενά.
«Μέχρι τώρα η κύρια εστίαση γίνεται στους άντρες που κυριάρχησαν σε κορυφαίο επίπεδο στο Μπλέτσλεϊ» σημειώνει η Χάουαρντ. «Για να βρείτε οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τις γυναίκες που εργάστηκαν εκεί θα πρέπει να σκάψετε πολύ βαθιά» τονίζει.
«Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ενεπλάκησαν σε αυτό και πρέπει να έχουν μια θέση στην ιστορία» λέει τέλος η Κίρα Νάιτλι που θα ενσαρκώσει την Κλαρκ στο «Παιχνίδι της Μίμησης». «Η Τζόαν ανήκει σίγουρα σε αυτούς τους ανθρώπους».
