7 Ιούνη 1942 : Η επίσημη κήρυξη του ένοπλου αγώνα από τον Άρη !
Δομνίστα…
Η Δομνίστα είναι ένα μικρό όμορφο χωριό της νοτιοανατολικής Ευρυτανίας που απέχει 35 χλμ από το Καρπενήσι και βρίσκεται φωλιασμένο σε υψόμετρο 1000 μέτρων μέσα στα πυκνά ελατοδάση της ραχοκοκαλιάς της νότιας Πίνδου. Εικάζεται ότι ιδρύθηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια. Ένας θρύλος λέει ότι κάποτε, στους παλιούς καιρούς των Φράγκων Ιπποτών, η αρχόντισσα Δόμνα συντετριμμένη από το χαμό της νεαρής κόρης της που λέγονταν Δομνίστα, έδωσε προς τιμήν της το όνομά της σε τούτο το χωριό. Γίνεται λόγος και για μια ανεξερεύνητη αρχαιολογική τοποθεσία, ανάμεσα στα χωριά Δομνίστα και Στάβλοι, με την ονομασία Φάντος ή Φαντίνος που πιστεύεται ότι προήλθε από τη Φαντίνα, σύζυγο του μυθικού βασιλιά Εύρυτου.
Από τη Δομνίστα διέρχεται και τμήμα του διάσημου Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε4. Παλιοί νερόμυλοι και αλώνια απαντώνται στις μοναχικές δασικές διαδρομές.
«Μαγική εικόνα» και η λιμνούλα της Ζηρέλιας!
«Xάρμα ιδέσθαι» και η τοποθεσία του προφήτη Ηλία με το γραφικό εκκλησάκι και την πανοραμική θέα. Εδώ λειτουργούσε κάποτε το παρατηρητήριο των αγωνιστών. Εντυπωσιάζει και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου (1890).
Η πανέμορφη πλατεία του χωριού με τα πλατάνια και τις βρύσες με τα κελαριστά νερά ξεκουράζει τον ταξιδιώτη που περνά από εδώ, για να καταλήξει, μέσω μιας περιπετειώδους διαδρομής, στο εξωπραγματικό «Πανταβρέχει»! Το «καφενεδάκι του Άρη» στην οδό Ελευθερίας, έχει κι΄ αυτό να μας διηγηθεί πολλά! Επιβάλλεται και μία επίσκεψη στο καταπληκτικό Πνευματικό Μουσειακό Κέντρο της Δομνίστας που περιλαμβάνει μουσεία λαογραφίας, ιστορικής φωτογραφίας, ευρυτανικού βιβλίου και βιβλίου εθνικής αντίστασης με σημαντικά αρχειακά ντοκουμέντα που αφορούν την ιστορική πορεία του τόπου, την καθημερινή κοινωνική ζωή, τις ασχολίες, τα επαγγέλματα, μα και τους… πολεμιστές του χωριού!
Κάποια μισογκρεμισμένα παλιά αρχοντικά δίνουν ένα τόνο μελαγχολίας. Κάποτε, τη δεκαετία του ’40, η Δομνίστα αποτελούσε ένα γεωργοκτηνοτροφικό σταυροδρόμι. Σήμερα; Λιγοστός ο κόσμος πια, όπως σε όλα, σχεδόν, τα Ευρυτανικά χωριά! Απέμειναν οι αναμνήσεις… και βέβαια το ξακουστό ετήσιο πανηγύρι στις 20 Ιουλίου και «η γιορτή του τσίπουρου» κατά τα τέλη του Οχτώβρη, διαλεχτές ευκαιρίες για ανταμώματα! Οι γεροντότεροι θυμούνται τις σκληρές περιπέτειες της γενιάς τους, όταν έφταναν με τα πόδια ως το Μεσολόγγι, απ’ όπου φορτώνονταν ζαλίκα το αλάτι για να το ανταλλάξουν με λίγες οκάδες σιτάρι ή καλαμπόκι. Βλέπετε, τότε, όποιος κατάφερνε να εξασφαλίσει το ψωμί της χρονιάς ήταν «νοικοκύρης»! Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι Δομνιστιάνοι είναι άνθρωποι φιλόπονοι, με πολλές ευαισθησίες, μα και ιδιαίτερα περήφανοι. Φαίνεται ότι στη συλλογική τους μνήμη έχει εγγραφεί η ίδια η ιστορία του τόπου τους!
Στη Δομνίστα βρήκε καταφύγιο ο Γιώργης Καραϊσκάκης στα 1824, όταν, κυνηγημένος από την επάρατη μαύρη συμμαχία Ελλήνων και Τούρκων, κατέφτασε εδώ, λίγο μετά τη μάχη της Βράχας. Η περιοχή αποτελούσε και προπύργιο των περίφημων οπλαρχηγών Γιολδάσηδων γι’ αυτό και πολλοί κάτοικοι πήραν ενεργά μέρος στην επανάσταση του 1821.
Τη Δομνίστα διάλεξε και ο Άρης Βελουχιώτης το 1942 για την πρώτη δημόσια εμφάνιση του ΕΛΑΣ και την επίσημη κήρυξη της Απελευθερωτικής Επανάστασης! Σε εκείνα τα αξέχαστα χρόνια του Αγώνα, η Δομνίστα χαρακτηρίζονταν από τους εξεγερμένους Ευρυτάνες ως η «Αγία Λαύρα της Αντίστασης»! Σήμερα το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης αποτελεί το καμάρι του χωριού, καθώς κάθε χρόνο αναβιώνουν στις εκδηλώσεις οι ένδοξες μνήμες του παρελθόντος!
Οι κάτοικοι της Δομνίστας, πριν από 70 χρόνια, σίγουρα δεν θα μπορούσαν να φανταστούν πως το φτωχοχώρι τους θα γράφονταν κάποτε με ολόχρυσα γράμματα στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας!
Αναδρομή…
Ας γυρίσουμε όμως πίσω το ρολόι του χρόνου. Από τα τέλη του Απρίλη του 1941, με την παράδοση της χώρας στους κατακτητές από το δωσίλογο Τσολάκογλου, ολόκληρη η Ελλάδα στενάζει κάτω από την τριπλή κατοχή των Ιταλών, Γερμανών και Βουλγάρων φασιστών που σε συνεργασία με τους ντόπιους προδότες έχουν απλώσει την κτηνώδη αιματοβαμμένη κυριαρχία τους σε κάθε γωνιά της χώρας. Οι βασιλιάδες και οι καθεστωτικοί πολιτικοί αυτομόλησαν στο εξωτερικό. Ο κόσμος υποφέρει σκληρά μέσα στην ίδια του τη χώρα. Η ξεδιάντροπη ληστεία του λαού, η περιφρόνηση κάθε ανθρώπινης αξίας, η ωμή βία, ο χαφιεδισμός, οι διώξεις, τα βασανιστήρια, οι εκτελέσεις, οι θάνατοι χιλιάδων ανθρώπων από την πείνα, συνθέτουν το εφιαλτικό σκηνικό του τρόμου που θα κατοικοεδρεύει για τα επόμενα χρόνια.
Όμως η λαϊκή ψυχή δεν τιθασεύεται. Το πνεύμα της ανυποταξίας και το πάθος της λευτεριάς καίνε ασίγαστα μέσα στις καρδιές των καταπιεσμένων Ελλήνων. Σημειώνονται οι πρώτες δυναμικές πράξεις αντίστασης που σχεδόν συμπίπτουν με την κατάληψη της Ελλάδας από τους ναζί. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επίθεση -μόλις στις 9 Μάη 1941- στη Θεσσαλονίκη, όταν νεαροί κομμουνιστές εκτοξεύουν χειροβομβίδες κατά όρχου γερμανικών οχημάτων. Τη νύχτα της 30ης Μαΐου δύο φοιτητές, ο Μανόλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας, κατεβάζουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη. Θα μπορούσαν να αναφερθούν και πολλά άλλα, μικρά και μεγάλα γεγονότα σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά δεν είναι του παρόντος. Στις 16 Ιούλη 1941 ιδρύεται το Εργατικό ΕΑΜ (ΕΕΑΜ).
Όσο για τη δική μας μικρή ορεινή πατρίδα, την Ευρυτανία, αυτή θα βρεθεί κάτω από τη μπότα των Ιταλών. Η κεντρική διοίκηση της «Άλμπα Τζούλια» εδρεύει στη Λαμία με υποδιοίκηση στο Καρπενήσι. Όμως στην πάντα απείθαρχη Ρούμελη συγκροτείται πολύ νωρίς, από το Μάιο του ‘41, το Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας (ΜΕΣ) με πρωτοπόρο τον ξακουστό «Περικλή» (Γιώργο Χουλιάρα) και μερικούς ακόμη γνωστούς αριστερούς αγωνιστές. Το ΜΕΣ που προϋπήρξε του ΕΑΜ πολύ γρήγορα θα ενταχθεί σε αυτό, αφού προλάβει να χτυπήσει τους Ιταλούς στη Στυλίδα. Αποκορύφωμα όλων των αντιστασιακών πρωτοβουλιών, αποτελεί, φυσικά, η ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941.
