Σαν σήμερα το 1898 γεννιέται στο Φουέντε Βακέρος, μικρό χωριό στον νομό Βέγα της περιφέρειας Γρανάδας, ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Ο πατέρας του ήταν...
πλούσιος γαιοκτήμονας, ενώ η μητέρα του δασκάλα πιάνου. Η ίδια θα του κάνει μαθήματα και θα του καλλιεργήσει την αγάπη για τη μουσική.
Φοίτησε σε σχολείο Ιησουϊτών στη Γρανάδα και μετά από πιέσεις του πατέρα του, γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γρανάδα, την οποία όμως εγκατέλειψε σύντομα, για να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία, τη μουσική και τη ζωγραφική.
Το 1919, εγκαταστάθηκε στη Φοιτητική Κατοικία του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης, που τότε λειτουργούσε ως ανοιχτό πανεπιστήμιο, πολιτιστικό κέντρο, της ισπανικής πρωτεύουσας.Τα χρόνια της φοιτησής του θα γνώριζε τους πιο καθοριστικούς ανθρώπους της σύντομης, μα πολυσήμαντης ζωής του. Συνάντησε τον Σαλβαδόρ Νταλί, τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ, τον ποιητή Ραφαέλ Αλμπέρτι και τον Χιμένεθ. Την ίδια περίοδο συνέθεσε τα πρώτα του ποιήματα που κυκλοφόρησαν το 1921, με τίτλο Βιβλίο Ποιημάτων. Λίγο νωρίτερα, το 1918, είχε δημοσιεύσει το έργο «Εντυπώσεις & Τοπία περιδιαβαίνοντας την Καστίλη».
Η λαϊκή και η τσιγγάνικη μουσική, αποτελούσαν για το Λόρκα πηγή έμπνευσης και πνευματικής ενόρμησης. Το 1922, συνεργάστηκε με τον συνθέτη Μανουέλ ντε Φάγια στο Φεστιβάλ Λαϊκής Μουσικής, στη Γρανάδα. Δημιούργημα του, εκείνη την εποχή, ήταν το «Ποίημα Του Κάντε Χόντο», λαϊκό τραγούδι της Ανδαλουσίας, που τραγουδιέται από τσιγγάνους με συνοδεία κιθάρας και λίγο αργότερα, το 1924, ξεκίνησε να γράφει το Ρομανθέρο Χιτάνο, έργο που ολοκλήρωσε τελικά το 1927, σύνθεση 18 ποιημάτων με σταθερή στιχουργική μορφή, έκφραση μιας από τις αρχαιότερες μορφές ισπανικής ποίησης.
Η περίφημη Ωδή Στον Σαλβαντόρ Νταλί συνετέθη εκείνη περίπου την περίοδο ενώ παράλληλα φράφει το θεατρικό έργο Μαριάνα Πινέδα,το οποίο τον ίδιο χρόνο ανεβαίνει στη Βαρκελόνη με μεγάλη επιτυχία σκηνογραφημένο από τον Νταλί.
Δύο χρόνια μετά θα φύγει για την Αμερική.Η Νέα Υόρκη και η Κούβα είναι οι προορισμοί που κυρίως τον θέλγουν. Γράφει το ποίημα «Ένας Ποιητής Στη Νέα Υόρκη».
Εξώφυλλο φιλοτεχνημένο για το ομώνυμο ποίημα
Ειστρέφοντας στην Ισπανία το 1931 ξεκινά να διαφαίνεται η ιδιαίτερη αγάπη του για το θέατρο. Δουλεύει έργα για το κουκλοθέατρο και τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του ολοκληρώνονται οι περίφημες και κορυφαίες του τραγωδίες με θεματική την κοινωνική καταπίεση: Το Σπίτι Της Μπερνάρντα Άλμπα, Ματωμένος Γάμος, Γέρμα, Θρήνος Για Τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας.
Ο Λόρκα αν και δεν υπήρξε ποτέ ενεργό μέλος της πολιτικής για τους δεξιούς ήταν ένας κομμουνιστής και εχθρός της Εκκλησίας. Το πάθος του για την ελευθερία ήταν γνωστό. «Εγώ πάντα θα είμαι στο πλευρό αυτών που δεν έχουν τίποτα και στους οποίους δεν επιτρέπεται καν να απολαύσουν ειρηνικά το τίποτα που έχουν».
Λίγο πριν τον Εμφύλιο συντάσσει μία αντιφασιστική προκήρυξη των συγγραφέων, ωστόσο τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος. .Στοχοποιείται από την τοπική φασιστική οργάνωση του Φράνκο, μα ο ίδιος δε δίνει καμία σημασία και κυκλοφορεί ελεύθερα στη Γρανάδα,παρά το γεγονός ότι η πόλη ελέγχεται από ακροδεξιούς στασιαστές. Το σπίτι του κυκλώνεται από φαλαγγίτες.Βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι ενός φασίστα φίλου του, θεωρώντας πως είναι και το τελευατίο μέρος που θα υποπτευθούν οι διώκτες του.
Το σπίτι του Λόρκα στη Γρανάδα, λειτουργεί σήμερα ως μουσείο για τους επισκέπτες.
Παρά τις προσπάθειες όμως του φίλου του, ο Λόρκα συλλαμβάνεται. Κρατείται επίσημα στο Κυβερνείο όλη τη μέρα και το βράδυ μεταφέρεται στο Βιθνάρ. Χωρίς να δικαστεί βασανίζεται και δολοφονείται από εκτελεστικό απόσπασμα αποτελούμενο από 12 άτομα.ΑστυνομικοΊ, εθελοντές και κρατούμενοι οι οποίοι υποχρεώθηκαν στην πράξη υπό το καθεστώς απειλής της δικής τους ζωής. Αμφίβολο το αν γνώριζαν ποιον δολοφονούν.
Το πτώμα του σωριάστηκε σε ομαδικό τάφο, μαζί με άλλα τρία θύματα της φασιστικής κτηνωδίας, ένα δάσκαλο και δυο αναρχικούς. Το όνομα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα εμφανίζεται την επόμενη μέρα μεταξύ των εκτελεσμένων.
Η δολοφονία του χρεώθηκε σε ακροδεξιούς και επιχειρηματικούς κύκλους καθώς ο Λόρκα θεωρήθηκε πως ξεσηκώνει την εργατιά και τους αγρότες κατά του καθεστώτος.
Το μεγάλο μυστήριο μέχρι και σήμερα είναι το σημείο ταφής του. Οι προσπάθειες να αποκαλυφθεί ο τάφος του Λόρκα παραμένουν άκαρπες.Φημολογείται πως η ίδια η οικογένεια του ποιητή εμποδίζει τις ανασκαφές για να μην «ξυθούν» παλιές πληγές. Η μοναδική ανασκαφή για τα λείψανα του Λόρκα έγινε το 2009 και ήταν αποτυχημένη. Μέλη της ομάδας αναγκάστηκαν να υπογράψουν συμβόλαιο εχεμύθειας που τους επέβαλαν τα ανίψια του Λόρκα ώστε να μη μάθει κανείς πού έσκαβαν.
Από τότε δεν έγινε καμία άλλη προσπάθεια για τον εντοπισμό του τάφου και η τοπική κυβέρνηση δέχθηκε σφοδρές επικρίσεις επειδή χρηματοδότησε την ανασκαφή. «Δεν θέλαμε ο φόνος του να θεωρηθεί ένα έγκλημα πάθους, αλλά να παραμείνει πολιτικό έγκλημα. Ήταν δύσκολο για τον πατέρα μου να αποδεχθεί τη σεξουαλική ταυτότητα του θείου μου», δήλωσε πρόσφατα η Λάουρα Γκαρθία Λόρκα, κόρη του αδερφού του ποιητή.
Στο ποίημά του ‘’Ποιητής στη Νέα Υόρκη’’ γράφει ο ίδιος «Έπειτα κατάλαβα ότι είχα δολοφονηθεί. Με έψαξαν σε καφετέριες, νεκροταφεία και εκκλησίες…αλλά δε με βρήκαν. Δε με βρήκαν ποτέ; Όχι. Ποτέ δε με βρήκαν.’’ Προφητικό; Ίσως.
Ο Νίκος Εγγονόπουλος για το Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα:
«ΝΕΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΙΣΠΑΝΟΥ ΠΟΙΗΤΟΥ ΦΕΝΤΕΡΙΚΟ ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ ΣΤΙΣ 19 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΤΟΥ 1936 ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΑΝΤΑΚΙ ΤΟΥ ΚΑΜΙΝΟ ΝΤΕ ΛΑ ΦΟΥΕΝΤΕ»
…una acciόn vil y disgraciado
Η Τέχνη κι η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:
η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε
περιφρόνησις απόλυτη
αρμόζει
σ’ όλους αυτούς τους θόρυβους
τις έρευνες
τα σχόλια επί σχολίων
που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν
αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες
γύρω από τις μυστηριώδικες κι αισχρές συνθήκες
της εκτελέσεως του κακορίζικου του Λόρκα
υπό των φασιστών
μα επί τέλους! πια ο καθείς γνωρίζει πως
από καιρό τώρα
-και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα-
είθισται
να δολοφονούν τους ποιητάς
[una acciόn vil y disgraciado: μια πράξη άναντρη και απεχθής]
ΠΗΓΗ
